Нусайрил?к

Уикипедия ? ашы? энциклопедиясынан алын?ан м?л?мет
( ?л?уилер бет?нен ба?ытталды)
Навигация?а ?ту ?здеуге ?ту

Нусайрил?к - М?хаммед бин ?л-Немири (?.б.ж. 270/833) тарапынан ??рыл?ан асыра с?лтеуш? б?р шин тобы. Нусайрил?кт?? к?з?арасын батыни т?с?н?к пен аны?тамалар ??райды. Нусайрил?к ??пия т?рде ж?мыс ж?рг?згенд?ктен, тарихы мен к?з?арастары ?за? уа?ыт жасырын са?тал?ан.

Нусайрил?кт?? ??рушысы М?хаммед бин Нусайри, Шии-Имамияны? оныншы имамы ?ли ?н-Накид?? ?з?н Пай?амбар рет?нде ж?берген?н айтады. ?ли ?н-Накиге б?р?атар ила?и сипаттар бер?п, оны илах деп, кейб?р адал н?рселерд? харам деп ?абылда?ан. Осындай к?з?арастары ар?ылы ?з ма?айында асыра с?лтеуш? шин тобын ??р?ан.

Сонымен ?атар, Хусейн бин Хамдан ?л-Хасиби Нусайрил?кт?? нег?з?н ?алаушысы болып табылады. Нусайрил?кт?? нег?здер? оны? кезе??нде салынып, маз?аб рет?нде ?алыптас?ан. Ол Хасибид?? он алты с?реден т?ратын ≪Китабул - М?жму≫ атты к?табы Нусайрил?кт?? киел? к?табы болып табылады.

Селж??тар ж?не Османлы д?у?р?нде Азияда к?птеген к?тер?л?с ?рекеттер?н жаса?ан нусарилер X ?асырдан бастап Сирия мен О?т?ст?к Анадолы?а орналаса бастады. К?ресш?лер , исмаилды?тар ж?не мо??олдарды? ?ол астында ?м?р с?румен катар Селж??тар мен Османлы?тар д?у?р?нде де к?птеген жерлерге ?стемд?к етт?. Сафеуи Патшасы Шах Исмаилге к?мектесу?не байланысты Чалдыран со?ысынан кей?н Явуз С?лтан Селим тарапынан жауап?а тартылыс жазаланды.

Б?р?нш? д?ние ж?з? со?ыстан кей?н Француз орталы?ында ?м?р с?рген нусарилер уа?ыт ?те келе Сирия мен Антакия айма?тарында автономиялы? бас?ару?а ?ол жетк?зген. Б?ра? 1940 жылы б?л автономиялы? бас?ару жойыл?ан, ?аз?р нусарилер Сирия, Т?ркия ж?не Ливия мемлекеттер?н?? ?ол астында д?ни топ рет?нде ?м?р с?руде. Нусайрил?к илах ет?п ?абылдайтын Хаз?рет? ?лид?? орналас?ан жер?не байланысты Хайдария, Шималия немесе Шамсия, Килазия немесе Камария ж?не Гайбия деп т?рт топ?а б?л?нед?.

К?з?арастары [ ??деу ?| ?айнарын ??деу ]

Нусайрил?кт?? к?з?арастары Исламнан нег?з алуымен ?атар, толы?ымен батыни т?с?н?к пен болжам?а с?йенед?. Ал б?р?атар к?з?арастары Христиан м?дениет?н?? ы?палында. Нусайри маз?абыны? киел? к?табы болып саналатын ≪Китабул-Межму≫ сен?мдер?н?? ?айнар к?з? болып табылады. Оларды? ?к?мдер?не ?атысты та?ы б?р шы?арма - алдымен Нусайри бол?ан, кей?ннен христианды??а ?ткен ж?не Тарсуста ?лт?р?лген Аданалы? Сулеймен Эфендид?? ≪Китабу Бакураты-с-Сулеймания фи К?шфи Эсрафи-д-Диянети-н-Нусайрие≫ атты к?табы.

Нусайрил?к к?з?арастарыны? нег?з?н Хаз?рет? ?лид? т???рге те?ест?ру м?селес? ??райды. Нусайрил?к к?з?арасы бойынша ?ли - т???р, о?ан ?ибадат жасалады. Ол тумады, ту?ан жо?. ?л?мс?з м??г? бар. Нег?з? (заты) ж?лдыздар?а ?стемд?к етет?н н?рлан т?рады. Ила?и нег?з? (заты) жа?ынан жасырын. ?ли жер мен к?ктерд?? жаратылуынан бар бол?ан. Кей?ннен имам бол?анымен, батыни жа?тан ол Т???р болып табылады.

Т???р бол?ан ?ли М?хаммедт? (с.а.у.) ?з н?рынан жарат?ан. ?ли - ≪ма?ына≫, ал М?хаммед (с.а.у.) болса ≪ес?м≫. М?хаммед (с.а.у.) Селман ?л-Фарсид? жарат?ан. Селман - ≪баб≫. Осы ?ш т?с?н?к А (айн), М (мим) ж?не С (син) символымен аны?талады ж?не б?р сыр болып табылады. Нусайрил?кт?? осы ?ш ж?йес? Христианды?та?ы ≪?ке-бала-киел? рух≫ ж?йес?не ??сайды. Баб болып саналатын Селманнан кей?н бес ейтам (жет?м) келед?. Баб жарат?ан деп саналатын б?л бес ейтам мен оларды? м?ндеттер? мыналар:

  1. Микдад бин ?л-?суад - таби?и ??былыстар мен з?лзала ж?мыстарын ж?рг?зед?.
  2. ?бу З?р ?л-?ифари - ж?лдыздар ж?мысын бас?арады.
  3. Осман бин Мазум - ризы? ж?не ауру ?стер?мен айналысады.
  4. Канбер бин Кадан ?л-д?ури - рухтарды денелерге ж?беред?.
  5. Абдуллах бин Реваха - жанды н?рселерд?? ?м?р?н бас?арады.

Осы бес ейтам, сонымен ?атар бес ?лкен ж?лдыз болып саналады. Б?лардан бас?а бес уа?ыт намаз бер?лген бес масум (к?н?с?з) бар. Олар: М?хаммед (с.а.у.) ( бес?н намазы ), Фатима ( намаздыгер намазы ), Хасан ( намазшам намазы ), Хусейн ( ??птан намазы ), Мухсин ( та? намазы ). Нусайрил?к жаратылу, ?л?м ж?не ?ибадат та?ырыптарында да батыни т?уилд? (с?зге бас?а ма?ына беру) нег?зге алады. Оларда намаз, д??а ж?не ≪Китабу-л-М?жмудан≫ б?р немесе ек? с?йлем о?удан т?рады. Намаз о?у ?ш?н д?рет алмайды. Нусайрил?кде ?хли с?ннет сен?м мен ?ибадаттарында?ы сия?ты ораза, зекет ж?не ?ажылы? жо?. Олар б?л ?ибадаттарды батыни ма?ынада т?с?н?п, кейб?р символдармен аны?тайды.

Нусайрил?кте ?лкен шейх, шейх , нувеб ж?не имамдардан т?ратын 4 топ бар. Нусайри болатын ер адам христианды?та?ы вафтиз сия?ты д?ни р?с?ммен осы к?с?лерд?? алдында ант ету ар?ылы нусайри болды. Нусайрил?кт?? осы сен?м ж?не ?ибадат ж?йес?не еск? д?ндерд??, мусеви ж?не Христиан м?дениеттер?н?? тиг?зген ы?палы зор. [1]

Дерекк?здер [ ??деу ?| ?айнарын ??деу ]

  1. Ислам. Энциклопедиялы? аны?тамалы?. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1