Alhambra, Generalife and Albayzin , Granada *
UNESCO World Heritage Site
Type	М?дени
Criteria	i, iii, iv
Reference	314bis
Region **	Europe and North America
Inscription history
Inscription	1984 (Extension: 1994)  (Unknown Session )
* Name as inscribed on World Heritage List. ** Region as classified by UNESCO.

?лхaмра ( ис. Alhambra , араб. : ???????? ‎ ?л-хамра ? ≪?ызыл≫) ? о?т?ст?к Испанияны? Гранада ?аласыны? шы?ыс б?л?г?нде ?ыратты террассада орналас?ан сарай ?р? ?ор?ан болып келет?н с?улетт?к ансамбль. 14 ?-да салын?ан м?сылман с?улет ?нер?н?? к?рнект? ескертк?ш?. Нег?зг? даму кезе?? Н?срид ?улет?н?? (1230-1492) бил?г?не с?йкес келед?, Гранада Пиреней т?бег?ндег? Гранада ?м?рл?г? астанасы болып, ал ?лхамра ? оларды? резиденциясы бол?ан (са?тал?ан сарайлар XIV ?асыр?а жатады). М?наралары бар ?ор?аныс ?абыр?аларымен ?оршал?ан б?л орасан зор кешен ??рылымында меш?т, ?йлер, ванналар, балаба?ша, ?оймалар, зират енг?з?лген. ?аз?рг? уа?ытта ол ислам с?улет м?ражайы болып табылады.

Кешен ?ш?ндег? ес?к алдары, ?ткелдер, то?андар мен фонтандар керемет ?йлес?м?н тап?ан.

?шк? ?ткелдер?, фонтандар ж?не то?андар тамаша б?р-б?р?мен ?йлесед?. Керамикалы? та?тайша, тастан ою ж?не а?аш, к?рдел? г?лд? ??рылымдар ж?не арабша жазулар аркаларды, к?мбездерд?, жуан м?наралар мен ж???шке ба?аналарды, терезелерд? керемет безенд?рген. К?б?с? ?лхамраны Батыс Еуропада?ы ма?рибты? ?нерд?? е? Жо?ар?ы жет?ст?г? деп таниды.

Солт?ст?к Африка м?сылмандары ? маврлар 8 ?асырда Испанияны жаулап ал?аннан кей?н мы?ты бек?н?с-?амалдар сала бастады. 12-14 ?асырда маврлар мемлекет? христиандар тарапынан ?зд?кс?з шабуыл?а ?шырады. А?ыры христиандар 13 ?асырда Кордованы ал?аннан кей?н, Гранада?а ?аш?ан маврлар ш??ыл ?л-?асиба бек?н?с?н т?р?ызды. Бек?н?с айналасы ?за? шабуыл?а т?теп берет?ндей ?арауыл м?наралы ?ор?ан-?абыр?амен ?оршалды. Бек?н?ст? арабтар ≪?л-Хала ?л-Хамбара≫ (≪?ызыл ?ор?ан≫) деп атады. Б?ра? тарихта испанша Альгамбра (?лхамра) деген атауымен ?ал?ан. ? Ж?с?п (1333?1353) ж?не (М?хаммед (1353?1391) корольдерд?? заманында жасалын?ан ?шк? с?лулы?ы ?л? к?нге та? ?алдырады. ?ш?не 40 мы? ?скер ерк?н сиып кетет?н ?амал залдары мен галереялары, фонтандары мен ?сем аркалары ?йлес?мд? бояуларымен, ?сем ою-?рнектер?мен ерекшеленед?. Таяу ж?не Орта Шы?ыс архит-на т?н сталактит ?рнектер? ?лхамрада ?йлес?мд? ?олданыл?ан. Ш?лейтт? жерлерд? мекендеген маврларды? суды жо?ары ба?алауы ?иял шары?тататын фонтандардан к?р?нед?. Ал орталы? фонтанды м?рм?рдан жасал?ан 12 арыстан к?тер?п т?р?ан ≪Арыстандар ауласы≫ ?лхамраны? айры?ша б?л?г?н ??райды. Ол б?дан 600 жыл б?рын?ы ?алпын сол к?й?нде са?та?ан. Араны? ?ясы т?р?зд? ?рнектелген аркаларды к?тер?п т?р?ан н?з?к м?рм?р колонналар, ? Ж?с?п салдыр?ан ?д?лет залында?ы орта?асырлы? м?сылман бейнелеу ?нер?н?? ?лг?лер?, ?абыр?аларды? б?р?ндег? ≪Д?ниеде Гранадада т?рып, со?ыр болудан ?ткен ?ас?рет жо?≫ деген жазу?а дей?н ал?аш?ы ?алпын жо?алтпа?ан. 1492 ж. христиандар маврларды б?ржолата же??п, ?лхамра м?нарасына крест орнатты. 1526 ж. Испания корол? (Карл ?амал ?ш?нен итальян м?нер?ндег? ?з сарайын сал?ызды. Б?ра? ?лхамра маврларды? жер бет?нде ?олдан жасал?ан ж?ма?ы, ?лемд?к м?дениет тарихында м?сылман ?нер?н?? ескертк?ш? рет?нде аты шы?ты ж?не солай са?талып отыр.

Б?г?нг? к?ндер? б?л сарай?а ?лемн?? т?кп?р т?кп?р?нен туристер толассыз а?ылуда, билеттер лезде сатылып кетет?н? сонша, алдын ала к?ру билет?н ек? ?ш ай б?рын ал?ан абзал. Туристерге соны? ?ш?нде Н?сридтер сарайына жарты са?ат уа?ыт бер?л?п, оны? ?з?нде д?л билетте айтыл?ан уа?ытында к?рмесе к?рг?з?лмейд?.