-65 —
–
-60 —
–
-55 —
–
-50 —
–
-45 —
–
-40 —
–
-35 —
–
-30 —
–
-25 —
–
-20 —
–
-15 —
–
-10 —
–
-5 —
–
0 —
Кайнозой басты о?и?алары шамалан?ан ш?к?л?.
Т?к б?л?к: б?рнеше миллион жыл б?рын.
?шт?к кезе?
? б?дан шамамен 65 миллион жыл б?рын басталып, шамамен 1,8 миллион жыл б?рын ая?тал?ан, я?ни
динозаврларды?
жаппай ?ырылу о?и?асынан басталып, е? со??ы
м?з д?у?р?н??
басында ая?тал?ан геологиялы? кезе?.
Осы кезе?н?? басында жер бет?н билеуш?
омырт?алылар
рет?нде
с?т ?орект?лер
бауырымен жор?алаушыларды?
орнын басты. Б?л кезе?де с?т ?орект?лерд?? дамуында аса ?р? ?згер?стер орын алды.
Адамдарды?
е? ал?аш?ы
гоминид
туыстары
Proconsul
ж?не
австралопитек
осы кезе?де пайда болды. ??старды?, бауырымен жор?алаушыларды?,
?осмекенд?лерд??
,
балы?тарды?
ж?не
омырт?асыздарды?
?аз?рг? т?рлер? осы кезе?н?? басында бар болатын немесе оны? бас кез?нде пайда болды.
Жабы? т??ымды
(г?лд?) ?с?мд?ктерд?? ?аз?рг? заман?ы т??ымдасты?тары
?рб?д?
. Те??з омырт?асыздарыны? ж?не с?т ?орект?лерге жатпайтын те??з омырт?алыларыны? эволюциялы? ?згер?стер? онша к?п болмады.
Тектоникалы?
?рд?стер жал?аса бер?п,
Гондвана
т?бегейл? ек?ге б?л?н?п,
?нд?стан
Еуразия плитасымен
со?ты?ысты. ?шт?к кезе?н?? со?ына ?арай
О?т?ст?к Америка
Солт?ст?к Америкамен
т?й?ст?. Б?рыныра? б?л?н?п кеткен
Антарктида
?з?н??
о?т?ст?к полюста?ы
?аз?рг? орнына келд?.
Вулкандарды?
белсенд?л?г? жо?ары де?гейде болды. ?шт?к кезе?н?? барысында
ауа райы
б?рт?ндеп суып отырды.
Палеоценн??
басында д?ниеж?з?л?к ауа райы тропикалы?-?о?ыржай болып келсе, кезе?н?? со?ында ау?ымды
м?з басу
басталды.
?шт?к (≪Tertiary≫) деген ??ымды ал?аш рет 1759 жылы
Джованни Ардуино
?олдан?ан. Ол солт?ст?к
Италияда
жаса?ан ба?ылауларына нег?здел?п геологиялы? кезе?дерд?: бастап?ы (б?р?нш?), ек?нш? ж?не ?ш?нш? деп ?ш кезе?ге б?лген.
[4]
Кей?н?рек т?рт?нш? кезе?,
т?ртт?к кезе?
?осылды.
1828
жылы
Чарлз Лайель
?шт?к кезе?д? ?з?н?? ?лде?айда егжей-тегжейл? таптастыру ж?йес?не к?р?кт?рд?. Ол ?шт?к кезе?д?
ш?г?нд? ?абаттарда
кездесет?н, ?аз?рг? т?рлерге ??сас ?азба моллюск?лерд?? процент?не ?арай т?рт д?у?рге б?лд?. Сол т?рт д?у?рд? ол
грекше
эоцен, миоцен, алды??ы плиоцен ж?не кей?нг? плиоцен деп атады. Б?ра? б?л ж?йе ба?ылаулар ал?аш рет ж?рг?з?лген Альпы таулары мен Италия жазы?ты?тарына сай келсе де, оны бас?а жерлерге ?атысты ?олдануды? м?мк?н емест?г? аны?талды. Сол себепт? моллюск?лерд? ?олдану то?татылып, д?у?рлерд?? аттары ?згерт?л?п, бас?аша уа?ыт?а жат?ызыла бастады. ?аз?рг? ??ым бойынша ?шт?к кезе? деп палеоценн?? басында басталып, плиоценн?? со?ында ая?тал?ан кезе?д? айтады.
?ара?ыз:
Zachos 2001
- ↑
Retallack, G.J. (1997).
"Neogene Expansion of the North American Prairie"
.
PALAIOS
12
(4): 380-390
.
http://links.jstor.org/sici?sici=0883-1351(199708)12%3A4%3C380%3ANEOTNA%3E2.0.CO%3B2-Q
. Retrieved 2008-02-11
.
- ↑
Zachos, J.C.; Kump, L.R. (2005). "Carbon cycle feedbacks and the initiation of Antarctic glaciation in the earliest Oligocene".
Global and Planetary Change
47
(1): 51-66.
- ↑
Krijgsman, W.; Garces, M.; Langereis, C.G.; Daams, R.; Van Dam, J.; Van Der Meulen, A.J.; Agusti, J.; Cabrera, L. (1996).
"A new chronology for the middle to late Miocene continental record in Spain"
.
Earth and Planetary Science Letters
142
(3-4): 367-380
.
http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/0012821X96001094
. Retrieved 2008-03-01
.
- ↑
Carl O. Dunbar, Historical Geology, 2nd ed. (1964), John Wiley & Sons, New York, p. 352
