К?птеген металдар бал?ыт?анда о?ай араласып, б?ртект? ?оспа т?зед?, ол сал?ында?анда ??йма т?з?лед?. Ерте кезден-а? адамдар таза метал?а ?ара?анда оларды? ??ймаларыны? ?асиеттер? пайдалы екен?н бай?а?ан. Ал?аш алын?ан мысты? ??ймасы - ?ола болатын. Оны? атымен б?т?ндей тарихи кезе? - ?ола ?асыры аталды. Таза мыс тым ж?мса?. Сонды?тан одан ?аттылы?ты ?ажет етет?н б?йымдар жасау ?иын?а со?ты. ?ола алу ?ш?н мыс?а ?алайы ?осады. ?ола мыс пен ?алайы?а ?ара?анда ?атты болады. Оны? ?аттылы?ы болатты? ?аттылы?ына жуы?. Одан ертеде пыша? , балта , ?ару-жара? т.б. т?рмысты? б?йымдар жасал?ан.

Металдар таза к?й?нде ?те аз ?олданылады. К?б?не оларды? орнына таза металдарда кездеспейт?н ?асиеттер? бар металдарды? ??ймалары ?олданылады. ??ймаларды алу бал?ы?ан к?й?нде металдарды? б?р-б?р?нде еру?не нег?зделген, олар ??рамы жа?ынан ?оспалар?а да ж?не химиялы? ?осылыстар?а да ??сайды.

?о?ам дамы?ан сайын , адамдар ??рам б?л?ктер?н ?згерту ар?ылы ?рт?рл? ??ймалар алу?а болатынын т?с?нд?. Техниканы? ?р т?рл? саласына ?ажет материалдар?а деген с?ранысты? ?су?, таза металды? ?олдану аясын тарылтып, ?ажетт? ?асиеттер? бар ??ймаларды к?п ?нд?руге ?келед?. Осы к?нг? техникада 10000-нан астам ??ймалар ?олданылады. М?ны? ?з?н шег?не жетт? деуге болмайды. ?ажетт? ?асиеттер? бар ??ймаларды ?здеу к?н т?рт?б?нен еш?ашан т?скен емес.

??ймалар ? ?ажетт? ?асиеттер? бар, ек? немесе одан да к?п компоненттен т?з?лген, оны? б?реу? м?ндетт? т?рде металл болатын ?осылыстар. ??йманы? компонет? ?асиеттер? метал?а ??сас бейметалл болуы да м?мк?н, б?ра? оны? атомдарыны? радиустарыны? ?лшем? ?р-т?рл?. (мысалы бор , к?м?ртек , мышьяк , кремний ).

Техникада ??йманы? ?р т?рл? ?асиеттер? ?олданылады. Мысалы д?некерлеу ?ш?н бал?у температурасы т?мен металл ?ажет болса, ?арышты? зымырандарды? сыртын ?апау?а ?иын бал?итын металдар керек. Ерекше ??ймалар электротехникада ?олданылады. Кейде ??ймаларды? электр тогын жа?сы ?тк?зу? ?ажет. Ал ??йма ?ыздыру аспаптарында ?олданылатын болса, онда оны? кедерг?с? жо?ары болуы ?ажет. Кез-келген металл ?зара ??йма т?зе бермейд?. Мысалы, ты?ызды?тарыны? ?рт?рл?л?г?не байланысты тем?р мен ?ор?асын немесе висмут бал?ыт?анда б?р-б?р?мен араласпайды.

Металды? жи? ?ажет болатын ?асиеттер?не: ?аттылы?ы, бер?кт?г?, жем?р?луге т?ра?тылы?ы, ?алып?а жа?сы ??йыл?ышты? жатады. Болат пен шойын техникалы? тем?рден бер?к. Шойын ? тем?рд?? к?м?ртекпен ??ймасы, оны? да ??йыл?ышты? ?асиет? жо?ары. К?птеген ??ймалар таза металдар?а ?ара?анда бер?к, жем?р?луге т?ра?ты, ?атты болып келед?. Мысалы таза мысты? ??йыл?ышты?ы нашар, ал ?ола ?алып?а ?те жа?сы ??йылады.

М?скеуде Кремльдег? ≪Зе?б?рек патшасы≫, ≪?о?ырау патшасы≫, Санкт-Петербургтег? I Петрге (Мыс салт атты) ?ойыл?ан ж?не бас?а да к?птеген тарихи ескертк?штер соны? ай?ын д?лел? болып табылады. ?аза?стан аума?ынан да археологиялы? ?азба ж?мыстарыны? н?тижес?нде табыл?ан, ертедег? ?аза?тар ?олдан?ан ?ола б?йымдар тарихи м?ражайларда Алматыда ж?не облыс орталы?тарында са?тал?ан.

??ймалар металдарды? ?зара ?рекеттесу?н?? сипаты, компоненттерд?? ??рылысына, ?асиеттер?не, процест?? ж?ру?не, атом радиустарына мен кристалды? торларыны? ж?не та?ы бас?а жа?дайлар?а байланысты ?р т?рл? болуы м?мк?н.

Кейб?р ??ймалар сал?ында?ан кезде механикалы? ?оспа т?зед?, онда ?рб?р компонетт?? кристалдары жеке к?й?нде кездесед?. О?ан мысал рет?нде Pb - Sb ??ймасын келт?руге болады. Б?р-б?р?нде шекс?з ерит?н атомны? (ионыны?) радиусында айырмашылы?ы ?лкен, кристалл торы ?рт?рл? металдар бал?ымасынан механикалы? ?оспа т?з?лед?. ?р металл жеке кристалданады. Третник ? осындай ??ймалар ?атарына жатады.

Егер ??йма т?зет?н металл ?зара ?рекеттесет?н болса, онда сал?ындат?ан кезде химиялы? ?осылыс ? интерметалидтер т?з?лед?. О?ан мысал рет?нде магний - ?ор?асын ??ймасы жатады. К?птеген металдар б?р-б?р?мен б?рнеше ?осылыс т?зед?.

С?йы? металдар кез-келген м?лшерде араласады ж?не сал?андат?анда ?атты орынбасу ер?т?нд?с? т?з?лед?. М?ндай ??йманы атомдарыны? радиусы шамалас ж?не б?ртипт? кристалды? торда орналасатын металл атомдары т?зед?. ?атты орынбасу ер?т?нд?лер? алтынды к?м?спен , мысты никельмен бал?ыт?анда алынады.

Сонымен ?атар, тем?рд?? к?м?ртекпен ??ймасы ? болатты алу?а болады. Бал?ы?ан металдар иондарыны? м?лшер? ж?не кристалды? торларыны? п?ш?ндер? с?йкес келгенде т?з?лет?н ??йма - ?атты ер?т?нд? деп аталады.

• Жалпы б?л?м берет?н мектепт?? жаратылыстану-математика ба?ытында?ы 10-сыныбына арнал?ан о?улы?.