Физикадан Нобель сыйлы?ы
(
швед.
Nobelpriset i fysik
) ?
физика
саласында ?ылыми жет?ст?ктерге жеткен? ?ш?н
Стокгольмдег?
Швед корольды? ?ылым академиясымен
бер?лет?н жо?ары сыйлы?.
Сыйлы?
швед
химиг?
Альфред Нобельд??
(
1896
жылы ?.б.)
1895
жыл?ы ?сиет? бойынша химиядан, физикадан,
?дебиеттен
,
физиология
ж?не
медицинадан
жо?ары жет?ст?ктерге жету? ?ш?н ж?не б?к?л ?лемде беб?тш?л?кт? орнату
[1]
бойынша бер?лет?н нег?зг? бес сыйлы?тын ?атарына к?ред?.
Физикадан ал?аш?ы Нобель сыйлы?ы
Вильгельм Рентгенге
рентген с?улелер?н
аш?аны ?ш?н бер?лд?. ?рб?р сыйлы? иегер? медаль?а, диплом?а ж?не соммасы жыл сайын ?згер?лет?н а?шалай сылы??а
[2]
ие болады. Мараппаттау р?с?м? жыл сайын Швецияны? астанасы
Стокгольм
?аласында 10 желто?сан к?н? ?тк?з?лед?.
[3]
Физика бойынша Нобель сыйлы?ыны? лауреаты алтын медаль, марапаттауы бар диплом ж?не а?шалай сома алады. А?ша сомасы Нобель ?орыны? а?ымында?ы жыл?ы табыстар?а байланысты. Егер сыйлы? б?рден арты? лауреатар?а бер?лсе, а?ша оларды? арасында те? б?л?нед?; ?ш лауреат бол?ан жа?дайда да а?ша жарты ж?не т?рттен ек? б?л?кке б?л?не алады.
Швецияда Myntverket ж?не 1902 жылдан бастап Норвегияны? монеталы? ауласы шы?ар?ан Нобель сыйлы?ыны? медальдары Нобель ?орыны? т?ркелген сауда белг?лер? болып табылады. ?рб?р медальд?? бет жа?ында Альфред Нобельд?? сол жа?та?ы бейнес? бар. Физика, химия, физиология, медицина ж?не ?дебиет бойынша Нобель сыйлы?ыны? медал? Альфред Нобельд?? бейнес?н ж?не оны? ту?ан ж?не ?айтыс бол?ан жылын (1833-1896) к?рсетед?. Нобельд?? портрет?, сондай-а?, ?лемд?к де?гейдег? ж?не экономика саласында?ы Нобель сыйлы?ыны? медальдарыны? б?раз ?зге дизайндармен бет жа?ында пайда болады. Медальд?? сырт?ы жа?ында?ы сурет награданы берет?н мекемеге байланысты ?згер?п отырады. Химия ж?не физика салаларыны? Нобель сыйлы?ы медаль?н?? сырт?ы жа?ында?ы дизайн б?рдей.
Нобель лауреаттары Швеция корол?н?? ?олынан диплом алады. ?рб?р диплом лауреат ?ш?н марапаттаушы мекеме ?з?рлеген б?регей дизайн?а ие. Дипломда лауреатты? аты жазыл?ан сурет пен м?т?н ж?не, ?детте, оларды? не ?ш?н сыйлы? ал?анды?ы туралы д?йекс?з бар.
Лауреаттар?а сондай-а?, Нобель сыйлы?ын ал?ан кезде оларды? ал?ан марапат сомасын растайтын ??жат т?р?ндег? а?шалай сома бер?лед?; 2009 жылы а?шалай сыйлы? 10 миллион швед кронасын (1,4 млн А?Ш долл.) ??рады. А?Ш). Нобель ?орыны? биыл?ы жылы ?анша а?ша аударуына байланысты а?ша к?лем? ?згеше болуы м?мк?н. Егер ?андай да б?р санатта ек? же??мпаз болса, грант алушылар арасында те? б?л?нед?. Егер ?ш лауреат болса, онда наградтау комитет? грантты те? б?л?кке б?луге м?мк?нд?г? бар.
Сыйлы? ?ш?н ?р?ктеу комиссиясы рет?нде ?рекет етет?н Комитет пен мекемелер ?детте ?азанда лауреаттарды? атын жариялайды. Сыйлы? кей?ннен жыл сайын 10 желто?санда Стокгольм мэриясында ?тет?н ресми р?с?мде Нобель ?л?м?н?? мерейтойына бер?лед?. Лауреаттар диплом, медаль ж?не а?шалай сыйлы?ты растайтын ??жат алады.
[4]
Физика саласында Нобель сыйлы?ы лауреаттарыны? т?з?м?