Увертюра
(
франц.
ouverture,
лат.
apertura - ашу, бастау) -
опера
,
балет
,
оратория
,
драма
,
спектакль
,
кино
- фильм, т.б. шы?армалар?а арнайы к?р?спе рет?нде жазыл?ан оркестрл?к пьеса; сондай-а?, сонаталы? формада?ы жеке концертт?к-оркестрл?к шы?арма.Увертюраны? нег?зг? ма?саты - спектакльдег? о?и?аны, оны? эмоциялы? сазын, идеялы? мазм?нын,
сюжетт?к
ба?ытын, драм. шиеле- н?стер?н, нег?зг? образдарын ты?даушылар?а тияна?тал?ан т?рде жетк?зу. Ол к?б?не музыкалы? шы?арманы? не??зг? лейтмотив?нен ??рылады. Увертюраны? шы?у тег? опера жанрымен байланысты болды. 17 ?-да Увертюраны? т?ра?ты т?рлер? ?алыптаса бастады. Орыс музыкасында халы? та?ырыбына жазыл?ан Увертюралар елеул? орын алды. Оны? классик. т?рлер? М.И. Глинка, М.А. Балакирев, Н.А. Римский-Корсаков шы?армаларында кездесед?. ?аза? музыкасында Увертюра спектакльдерге жазыл?ан ша?ын оркестрл?к к?р?спелер рет?нде пайда бола бастады. ?аза? операларында?ы
Увертюра оз?нд?к ?лтты? колорит?мен ерекшеленед?. Опералы? Увертюра саласында
А.Ж?банов
,
Л.Хамиди
,
М.Т?лебаев
,
?.?ожамияров
,
Е.Рахмадиев
,
С.М?хамеджанов
елеул? ?лес ?осты. Сондай-а?, Увертюра симфониялы? музыкасыны? ерекше б?р жанры рет?нде я?ни жеке концертт?к - оркестрл?к т?р?нде де дамып, ?аза? композиторларыны? шы?армаларынан ке??нен орын алды. Мысалы, Ж?бановтын Т.То?таров?а]] арна?ан "Увертюра фантазиясы" (1944), Т?лебаевты? "?аза? увертюрасы" (1945), ?.Ж?банованы? "?а?ар- ман увертюрасы" (1967), Рахмадиевт?? "Мереке увертюрасы" (1981), т.б.
[1]
- ↑
?аза? м?дениет?. Энциклопедиялы? аны?тамалы?. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005
ISBN 9965-26-095-8