Т?л (лингвистика)

Уикипедия ? ашы? энциклопедиясынан алын?ан м?л?мет
Навигация?а ?ту ?здеуге ?ту
 Бас?а ма?ыналар ?ш?н Т?л (айры?) деген бетт? ?ара?ыз.

Т?л ? белг?л? б?р ??ымды немесе затты, т?с?н?кт? белг?лейт?н ж?не дыбыстауы бар орта? ?абылдан?ан та?балар ж?йес?.

Т?лд?? ат?аратын м?ндеттер?

[ ??деу ?| ?айнарын ??деу ]

Т?лд?? ат?аратын м?ндеттер? т?лд?? адамзат ?о?амында?ы р?л?мен ж?не т?л б?рл?ктер?н?? б?р тобынын ек?нш? б?р тобына ба?ыныштылы?ымен, о?ан с?йкес?п отыруымен (мысалы, аффикстер мен т?б?р с?здерд?? ара ?атынасында) аны?талады.

  1. Т?лд?? коммуникативт?к ?ызмет?, я?ни, "адам ко?амыны? аса манызды ??ралы" болуы ж?не
  2. когнитивт?к кызмет?, я?ни "ойлауды? т?келей шынды?ын" б?лд?ру? - т?лд?н функцияларыны? ек? нег?зг? базасы болып табылады.
  3. Б??ан сез?м мен эмоцияны б?лд?руш? ??рал рет?нде т?лд?? эмоционалды? ?ызмет?н ж?не т?лд?? ?з?н зерттеу объект?с? етет?н метат?лд?к ?ызмет?н ?осу?а болады.

Т?лд?? функцияларыны? базалы? т?рлер? б?р?н-б?р? толы?тырып, с?йлеу ?ст?нде немесе м?т?ндерде ?р т?рл? д?режеде к?р?н?п отырады. Т?лд?? функцияларыны? коммуникативт?к т?р?не т?лд??

  1. фативт? (байланыс орнату),
  2. конативт? (ме?геру, ??ыну),
  3. волюнтативт? (?рекет ету) ж?не
  4. ?лтты? сана мен м?дени д?ст?рд?, халы? тарихын т. б. са?тап жетк?зет?н ?ызметтер? к?ред?.

Т?лд?? функцияларын аны?тау?а 20 ?.-да к???л б?л?нд?. О?ан дей?н "функция" с?з? т?л б?рл?ктер?н?? синтаксист?к (мысaлы, бастауыштын ?ызмет?, толы?тауыштын ?ызмет?), морфологиялык (мысалы, формаларды? кызмет?) ?ызмет?н ?ана б?лд?р?п, герминд?к м?нде ж?мсалды. Кей?н ол форма мен ??рылымны? ма?ынасын т?с?нд?рет?н м?нде ?олданыла бастады. "Прага т?л ?й?рмес?н?? тезистер?нде" (1929) т?лд?? функционалды ж?йе екен? аны?талып, с?йлеу ?ызмет?н?? ?арым- ?атынасты? ж?не поэтикалы? деп аталатын ек? функциясы к?рсет?лд?. 20 ?. 70?80 жж.

Т?лд?? функцияларын т?л ж?йес? мен ??рылымында ж?зеге асыратын аппаратпен байланыстыру?а ?рекет жасалды. Ю. С. Степанов семиотикалык г?ринниптер нег?з?нде Т?лд?? функцияларыны?: номинативт?к, синтаксист?к, прагматикалы? деп аталатын ?ш т?р?н аны?тады. Б?лар жалпы семиотикада т?лд?? жан-жа?ты ?асиет?н б?лд?рет?н ?ш саласына:

  1. семантика?а ? номинация ,
  2. синтактика?а ? предикация ,
  3. прагматика?а ? локация (белг?л? б?р объект б?лд?рет?н сигналдардын ке??ст?ктег? ?алпын, орнын аны?тау) с?йкес келед?.

С?йлеу т?л?н??, функционалды? стильдерд??, м?т?н лингвистикасыны? т.б. ерекшел?ктер?н ж?не т?лд?? ?ызмет ету аясыны? ке?ею?н зерттеуге байланысты т?лд?? функциялары проблемаларына ?ызы?ушылы? артуда. [1]

Дерекк?здер

[ ??деу ?| ?айнарын ??деу ]
  1. Т?л б?л?м? терминдер?н?? т?с?нд?рме с?зд?г? ? Алматы.≪С?зд?к-Словарь≫, 2005 жыл. ISBN 9965-409-88-9
Орта??орда б??ан ?атысты медиа файлдар бар: Language