Тай
? О?т?ст?к
?ытайда?ы
, ?нд??ытай ж?не Солт?ст?к-шы?ыс ?нд?стан елдер?ндег? халы?тар тобы: буи, зяй, кхамти, кхун, ла, ли, маонань, мулао, нунг, сантяй, сиамды?тар, тайлар, тхай, чжуан, шандар, шуй, юан, т.б.
[1]
Жалпы саны 50 миллион?а жуы? адам. (1973).
[2]
Б?л халы?тар паратай тобында?ы тай т?лдер?нде с?йлейд?.
[3]
Д?н бойынша тайлар
буддистер
, тайпалы? д?ндер таулы халы?тар арасында ке? тарал?ан.
[4]
2-1 мы?жылды?та Янцзы ?зен? ал?абыны? о?т?ст?г?нде ?м?р с?рген тайларды? ата-бабалары (сиюэ ж?не лоюэ тайпалары) б?рте-б?рте о?т?ст?кке ?арай жылжып, ?аз?рг? мондар мен кхмерлерд?? ата-бабаларын Меконг, Хонгханы? ??нарлы а??арларынан ы?ыстырып шы?арды ж?не оларды ?ш?нара ассимиляциялады.
Тайлар ? лао ата-бабалары мен таулы? тайларды? ?нд??ытай?а ?лгер? жылжуы б?зд?? эрамыз?а дей?нг? 3-1 ?асырлардан б.з. 1 мы?жылды?ты? ортасына дей?н болды. 1-2 мы?жылды?тарды? то?ысында ?нд??ытай?а тай халы?тарыны? жа?а тол?ыны ?оныс аударды, оны? нег?з?н? ?аз?рг? кхонтай мен шаньны? ата-бабалары ??рады.
14 ?асырды? басына ?арай тайлар нег?з?нен ?аз?рг? т?рш?л?к ету ортасыны? аума?ын алып жатты.
[5]
[6]
Нег?зг? к?с?б?
ег?нш?л?к
(
к?р?ш
,
ж?гер?
,
к?к?н?стер
, техникалы? да?ылдар ?
ма?та
), мал шаруашылы?ы (
сиыр
, буйвол,
жыл?ы
, ??с) ж?не ?ол?нер ? то?ымашылы?, керамика, ?сталы? дамы?ан.
[7]
Отбасы ша?ын,
моногамды
. Тег? б?р адамдарды? некеге т?руына тыйым салынады. Д?ни ?м?рд?? орталы?ы -
монастырь
, онда ?лдар м?ндетт? т?рде ?атысуы керек.
Тай ?йлер?
Бай фольклор са?тал?ан - эпикалы? жырлар мен а?ыздар (оны? ?ш?нде ≪Пава ханшайымы≫) са?тал?ан. Тай к?рес? ж?не 200 жылдан астам б?рын бай ?н мен би фольклорыны? нег?з?нде ?алыптас?ан тай халы? театры ?те танымал.
Д?ст?рл? т?р?ын ?йлер? - ?а??алы, ?адалы, а?аш немесе бамбук, ортасында оша? орналас?ан. Т?бес? к?п ?ырлы, ш?птен немесе плиткадан жасал?ан. Т?р?ын ?й ?абатыны? еден?н?? астында ?р? ?ара мен ??с ?сталады.
Ерлер ки?м? ? ?ыс?а же?? бар ке? к?рте, ?ыс?а тар шалбар, с?лде, ?ыста ая?тарына орама ж?не ж?н шапан киед?. ?йелдер ки?м? - ?зын же?? бар ?ыс?а к?рте, белбеул? ж?не ая?ыны? ?шына дей?н ?зын ?ара белдемше (Сишуанбаннада), шалбар (Дехонда) киед?. ?ыздар ?р?лген б?рымдарын г?л шо?тарымен с?ндейд?, б?лез?к, сыр?а, к?м?с зергерл?к б?йымдар та?ады.
Нег?зг? та?амдары ?
к?р?ш
,
к?к?н?стер
, ашытыл?ан ет, балы?. Ерекше деликатес болып ?лулар, ?уырыл?ан ?о?ыздар саналады.
[7]