С?ннет

Уикипедия ? ашы? энциклопедиясынан алын?ан м?л?мет
Навигация?а ?ту ?здеуге ?ту

С?ннет ( арабша : ??? ? суннат ) ? Хаз?рет? Пай?амбарды? (с.а.у.) с?з?, ?рекет? ж?не та?риры (шеш?м?) деген с?з. ??ранда Хаз?рет? Пай?амбар?а (с.а.у.) бой?сыну б?йырылады. С?ннет - парыз бен у?ж?птен б?лек, Пай?амбар (с.а.у.) жаса?ан ж?не жасауды насихат еткен ?с-?рекеттер.

С?ннет ?шке б?л?нед?:

  • I. М??кк?д С?ннет (бек?т?лген с?ннет). Пай?амбарды? (с.а.у.) ?нем? орындап, кейде орындама?ан С?ннеттер?. Мысалы, та?, бес?н, а?шам намаздарыны? С?ннеттер?. Осы С?ннеттерд? орында?ан сауап?а кенелед?. Орындама?ан адам жаза бер?лмесе де, айыпталады.
  • 2. ?айри м??кк?д С?ннет (бек?т?лмеген с?ннет). Пай?амбарды? (с.а.у.) кейде жасап, кейде жасама?ан С?ннеттер?. Намаздыгер мен

??птан намазыны? ал?аш?ы С?ннеттер? осы?ан жатады. Осы С?ннеттерд? орындау сауапты, ал орындалмаса, к?н? жо?.

  • 3. З?у?ид С?ннет (арты? с?ннет). Осы С?ннеттер Пай?амбарымыз?а деген с?й?спенш?л?к ?ш?н орындалса, сауабы к?п, орындалмаса

к?н?с? жо?. Факихтер осы нег?здег? б?йры?тардан Хаз?рет Пай?амбарды? (с.а.у.) С?ннеттер?не бой?сынуды? ?ажет екенд?г?н т?с?нд?рген, осылайша С?ннет К?раннан кей?нг? ек?нш? т?пдерект? ?алыптастыр?ан.

С?ннет ??рылымы т?р?ысынан ?шке б?л?нед?:

  • а) ауызша С?ннет;
  • ?) ?с-?рекетт?к С?ннет;
  • б) та?рири С?ннет

Ауызша С?ннет - Хаз?рет? Пай?амбарды? (с.а.у.) с?здер?, ол хадис деп аталады.

?с-?рекетт?к с?ннет Хаз?рет? Пай?амбарлы? (с.а.у.) орында?ан ?с-?рекеттер?н б?лд?ред?.

Ал та?рири с?ннет Хаз?рет? Пай?амбарды? (с.а.у.) к?рген ?с? т???рег?нде ?ндеместен, оны мак?лда?анын к?рсетед?. Хаз?рет? Пай?амбарлы? (с.а.у.) к?рген ?с?не ?арсы шы?пауы сол ?ст? ?стеуге болады деген с?з. Риуаят т?р?не ?арай С?ннет ?шке б?л?нед?:

  • а) Мутеуатыр С?ннет;
  • ?) М?шх?р С?ннет;
  • б) Ахад С?ннет (хабер-и уахид);

М?теуатыр С?ннет - жал?ан айту?а кел?су? м?мк?н болма?ан ?ауымдар тарапынан ?рпа?тан ?рпа??а жетк?з?лген С?ннет. Сол себептен, м?теуатыр С?ннетт?? жарамдылы?ы м?селес?нде фик?тер арасында п?к?рталастар туындама?ан.

М?шх?р С?ннет - б?р табакада?ы (топ) рави (Пай?амбар с?з?н жетк?зет?н адам) саны б?р немесе ек? адамнан т?р?анымен, ек?нш? таба?аларда к?п равилер тарапынан риуаят ет?лген С?ннет

Ахад С?ннет - ?рб?р табакада?ы жеке к?с?лер тарапынан жетк?з?лген С?ннет. М?ны ≪хабер-и уахид≫ деп атайды, я?ни тек ?ана б?р адам риуаят еткен хабар дегенд? б?лд?ред?. ≪Хабер-и уахид≫ пен ?с-?рекет м?селес?нде маз?аб имамдарыны? к?з?арастарында?ы шарттар б?р-б?р?нен ?згеше. ?рт?рл? фик? мектептер?н?? пайда болуында ж?не маз?абтар арасында?ы к?з?арастарды? ерекшелену?нде С?ннетке т?рл? к?з?араспен ?арауды? да ?лкен ы?палы бол?ан.

Хаз?рет? Пай?амбар (с.а.у.) - ??ранды ал?аш рет т?с?нд?р?п, онда?ы ?к?мдерд? ал?аш рет орында?ан адам. Т?с?нд?ру ж?не орындау кез?нде оны? илахи ба?ылауда бол?анды?ы ?абылданады.

[1]

С?ннетпен ж?руд?? пайдасы [ ??деу ?| ?айнарын ??деу ]

Хадис ?алымдарыны? айтуы бойынша. С?ннет ? Алла? Елш?с?н?? (о?ан Алла?ты? иг?л?г? мен с?лем? болсын) м?нез-??л?ы мен келбет?н с?здер, амалдар, ?нс?з ма??лдау ж?не сипаттау .

Ал фа?и?тар мен фикх нег?здер?н ме?герген мамандарды? аны?тамасы бойынша: С?ннет ? Алла Елш?с?н?? (о?ан Алланы? иг?л?г? мен с?лем? болсын) с?здер? мен ?с-?рекеттер?, сондай-а? бас?аларды? амалдарын ма??лдау .

1. Пай?амбарды? (с.?.с.) с?ннет?н ?стану туралы айта отырып, б?з шари?ат пен Исламны? моральды?-этикалы? нормаларын са?тау туралы айтып отырмыз, ?йткен? б?к?л д?н С?ннет. Алла Та?ала былай дед?:

≪К?м Исламнан бас?а б?р д?н ?здесе, ?сте одан еш?ашан ?абыл ет?лмейд? де а?ыретте зиян?а ?шыраушылардан болады. Алла?а иман келт?р?п, шын м?н?нде Пай?амбарды? ха?ты?ына ку? бол?аннан ?р? олар?а ашы? д?лелдер келгеннен кей?н ?арсы шы??ан ?ауымды Алла ?алайша тура жол?а салады? Алла залым елд? тура жол?а салмайды. М?не соларды? жазалары: Ш?кс?з олар?а Алланы?, пер?штелерд?? ?р? б?рт?тас адамдарды? ?ар?ысы болады. Олар ?ар?ыста м?лде ?алады да олардан азап же??лт?лмейд? ж?не олар?а назар аударылмайды. Б?ра? сондай иман келт?р?п, сонсо? т?убе еткендер ж?не де амалдарын т?зелткендер бас?а. Расында Алла (Т.) Аса Жарыл?аушы, Ерекше Мей?р?мд?.≫. ≪?ли Имран≫ с?рес?, 85-89 аяттары.

Д?н?м?з ? Ислам, Ислам ? с?ннет. Демек, с?ннет ? д?н. ?р? ?арай с?ннетт? ?стану м?м?нге ?келет?н жем?стер туралы айтатын боламыз.

2. С?ннетке ?лесу м?м?ндерд? айыпталып, адамдарды д?ннен алыстататын кел?спеуш?л?ктерден са?тайды.

≪Алла?а ж?не Оны? Елш?с?не бой?сыны?дар ж?не дауласпа?дар, ?йтпесе к???лдер?? т?с?п, к?штер?? жо?алады. Сабыр ет??дер, шынында Алла сабырлылармен б?рге≫. ≪?нфал≫, 46-аяты.

С?ннетт? м?лт?кс?з орындау ж?не Алла Та?ала?а мойынс?ну ар?ылы м?сылман ?з?н айыпты кел?спеуш?л?ктерден са?тайды.

Тирмизид?? ≪Сунан≫ к?табында ≪Б?л?м к?табында≫ ≪С?ннетпен ж?ру ж?не бид?аттардан алыстау туралы айтыл?ан≫, ал ?бу Д?у?тт?? ≪Сунанында≫ ≪С?ннет к?табында≫ ≪С?ннетпен ж?ру туралы айтыл?ан≫ деген тарау бар. Б?л тараулар?а келес? хадистер к?ред?. ?л-'Ирбад ибн Сария (Алла о?ан разы болсын) былай дейд?: ≪Б?рде Алла Елш?с? (о?ан Алла?ты? иг?л?г? мен с?лем? болсын) ж?ректер?м?з ?ор?ыныш пен ?ор?ыныш?а толы ?сиетпен б?зге ж?г?нд?, к?з?м?зден жас а?ып кетт?. Б?р к?с?: ≪Уа, Алланы? Елш?с?, б?л ?оштасу сия?ты, б?зге тура жол к?рсет!≫, - дед?. Ол былай дед?:

≪М?не, сендерге н?с?ауым: - Алладан ?ор?ы?дар, ты?да?дар ж?не басы?дары?а эфиопиялы? ??л ?ойылса да мойынс?ны?дар. Расында, аралары?да ?за? ?м?р с?ргендер к?п кел?спеуш?л?ктерд? к?ред?, сонды?тан бид?аттардан са? болы?дар, ?йткен? олар адасушылы?! Аралары?да?ы к?м осы уа?ыт?а дей?н ?м?р с?ред?, мен?? с?ннет?мд? ж?не тура жолды ?стан?ан салих халифтерд?? с?ннет?н ?стансын ж?не одан ешб?р жа?дайда таймасын!"".

3. Алла Та?ала б?зге Пай?амбар?а (о?ан Алла?ты? иг?л?г? мен с?лем? болсын) ?лесуд?, о?ан ба?ынуды, о?ан ?олдау к?рсетуд? ж?не оны жа?сы к?руд? б?йырды. Ал б?з Алла?ты ж?не Оны? Елш?с?н б?р?нен де арты? жа?сы к?ру?м?з керек. Алла Та?ала ?з?не мойынс?нып, оны жа?сы к?рет?ндерге Оны? с?й?спенш?л?г? мен ??рмет?не кеп?лд?к берд?.

Алла Та?ала былай дед?: “Алланы жа?сы к?рсе?дер, мен?? артымнан ер??дер, сонда ?ана Алла? сендерд? жа?сы к?ред? ж?не к?н?лары?ды кеш?ред?.”. ≪?ли Имран≫ с?рес?, 31-аят .

Алла Та?ала былай дед?: “О?ан мойынс?ны?дар, сонда тура жолда боласы?дар”. ≪Ан-Н?р≫ с?рес?, 54-аят .

Алла Та?ала былай дед?: “К?мде-к?м Алла?а ж?не Оны? Елш?с?не бой?сынса, Ол ?зендер а?атын ?дем ба?тарына к?ред?. Ол сонда м??г? болады. Б?л ?лкен жет?ст?к”. ≪?н-Нис?≫ с?рес?, 13-аят .

??ранда осы?ан ??сас аяттар к?п. Сондай-а? ешк?м с?ннет пен шари?атта т?с?нд?р?лгеннен, ??ран мен с?ннетт?? н?с?ауларынан ж?не салих б?рын?ыларымыз ?стан?ан н?рселерден ауыт?ымауы керек. Адам б?лген?не ер?п, б?лмеген?нен тыйылуы керек. Ол б?лмеген н?рсеге ер?п, б?лмеген н?рсен? Алла?а жала жаппауы керек. Расында, Алла Та?ала оны харам етт?≫. ≪?аида жалил фи ат-тауассул уа ?л-у?сила≫.

4. С?ннетке ?лесу ? тура жолмен ж?ру ж?не адасудан алыстау.

?бу ?урайра (Алла о?ан разы болсын) Алла елш?с?н?? (о?ан Алланы? иг?л?г? мен с?лем? болсын) былай деген?н жетк?зед?:

≪Расында, мен сендерге ек? н?рсе ?алдырдым, оларда еш?ашан адаспассы?дар. Б?л Алланы? К?табы ж?не мен?? с?ннет?м. Олар то?ан?а келгенше ажырамайды≫. ?л-Хаким, ад-Даракутни ж?не ?л-Байха?и.

Ж?не Ибн ‘Аббас, Алла? о?ан ж?не оны? ?кес?не разы болсын, Алла? елш?с?н?? (о?ан Алла?ты? иг?л?г? мен с?лем? болсын) ?оштасу ?ажылы?ы кез?нде былай деген?н жетк?зед?:

≪Уа, адамдар! Расында, мен сендерге оны са?тау ар?ылы еш?ашан адаспайтын н?рселер ?алдырдым. Б?л Алланы? К?табы ж?не Пай?амбарыны? с?ннет?≫. ?л-Байхаки.

5. Сонымен б?рге ??ранны? к?птеген аяттарында Алла?а мойынс?нбауды? жазасы туралы айтылады. Мысалы, Алла Та?ала былай дед?:

≪Ал к?м Алла?а ж?не Оны? Елш?с?не мойынс?нбай, Оны? шектеулер?нен шы?са, Ол от?а т?сед? де, онда м??г? ?алады. Ол ?орлайтын азап?а ?шырайды≫. ≪?н-Нис?≫ с?рес?, 14-аят.

Оны? ?ст?не Алла Та?ала Пай?амбар?а (о?ан Алла?ты? иг?л?г? мен с?лем? болсын) еруден бас тарт?ан адамны? иманы жо? екен?н айтты:

≪Б?ра? жо? ? Раббы?ны? атымен ант етем?н! Олар ?зара талас?ан н?рселер?нде сен? би ?ылып, сонсо? берген бил?г??нен к???лдер?нде а?ау таппай толы? бой ?сын?ан?а дей?н толы? м?м?н бола алмайды.≫. ≪?н-Нис?≫ с?рес?, 65-аят .

Алла Та?ала былай дед?:

Егер Алла? пен Оны? Елш?с? б?р шеш?мге келген болса, м?м?н ер мен м?м?н ?йел шеш?м ?абылда?анда та?дау жо?. Ал к?м Алла?а ж?не Оны? Елш?с?не ?арсы келсе, ол ашы? адасу?а т?ст?≫. ≪Ахзаб≫ с?рес?, 36-аят .

Алла Та?ала былай дед?: ≪К?мде-к?м Алла?а ж?не Оны? Елш?с?не мойынс?нбаса, оны тоза? оты к?т?п т?р, ол онда м??г? ?алады.≫. ≪?н-Нис?≫ с?рес?, 14-аят. [2]


Дерекк?здер [ ??деу ?| ?айнарын ??деу ]

  1. Ислам. Энциклопедиялы? аны?тамалы?. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1
  2. https://kuran.kz/sureler/4