Сибо
(?з атауы;
сибо
,
сибэ
,
сибо
маньчжу
)
[1]
? Солт?ст?к-Шы?ыс ж?не Солт?ст?к-Батыс
?ытайда?ы
халы?. Саны 189,4 мы? адам. (2010, халы? сана?ы).
[2]
?ытайда?ы ресми т?рде таныл?ан 55 азшылы? ?лтты? ??рамына к?ред?. Олар нег?з?нен
Шы?жа? ?й?ыр автономиялы? ауданыны?
солт?ст?к-батысында, ?ш?нара Ляонин ж?не Цзилинь провинцияларында т?рады.
Шы?жа?да Сиболарды? ?оныстану орталы?ы
?ле ?аза? автономиялы? облысыны?
??рамына к?рет?н Чапчал-Сибо автономиялы? уез? болып табылады. Уез ?ле ?зен?н?? о?т?ст?к жа?алауында, ??лжаны? о?т?ст?г?нде, ?аза?станны? Алматы облысы шекарасында орналас?ан.
[3]
Нег?зг? с?йлеу т?л? ?
маньчжур т?л?
, б?ра? сибин диалект?с? бар. Жазуы 1946 жылы ?згерт?лген маньчжур т?л?, сонымен ?атар ?ытай т?л?. Сибу т?л?н?? т?л?н?? маньчжур б?л?г? Маньчжурия?а ?ара?анда ?лде?айда жа?сы са?тал?ан. Б?л себулерд?? салыстырмалы т?рде о?шаулан?анды?ына байланысты, сонды?тан оларды? ?арым-?атынас т?л? ?лде?айда аз ?згер?ске ?шырады. Маньчжур ж?не Сиби т?лдер?не мемлекетт?к де?гейде ?олдау к?рсет?луде. ?ытайды? солт?ст?к-шы?ыс б?л?г?нде т?ратын Сиболар
?ытай т?л?нде
ерк?н с?йлейд?.
[4]
Нег?зг? д?ни к??арасы ?
шаманды?
, б?рын
ламаизмд?
?станушылар да кездескен. ?аз?р зерттеуш?лерд?? айтуынша, оларды? арасында к?птеген атеистер де бар.
[5]
Сиболарды? шы?у тег? ежелг? сяньбэй, шивэй ж?не чжурчэндермен байланысты. XVII ?асырды? ортасында Хулунбуйр ?лкес?нен сиболар Мергень, Цицихар, Фую?а ?оныс аудар?ан деген болжам бар. 1764 жылы Чахарларды тыныштандыру ?ш?н Шы?жа??а ?ле ?зен? айма?ына 3000-нан астам адам ?оныстандырылды.
Нег?зг? к?с?птер? -
мал шаруашылы?ы
, а? аулау,
балы? аулау
,
ег?нш?л?кт?
б?рт?ндеп игерд?.
[6]
Сиболар ру сия?ты, фамилиясы б?рдей адамдарды? топтарына б?л?нед?. ?аз?рг? кезге дей?н оларды? б?р ша?ыра?ты? астында ?ш буынны? адамдарыны? б?рге т?руы ке? орын ал?ан. Д?ст?р бойынша, ?кес?н?? к?з? т?р?с?нде ?лыны? жеке отау ??руына болмайды.
Сиболарды? т?р?ын ?йлер? - нег?зг? к?ребер?с? о?т?ст?кке ба?ыттал?ан, ?а??алы-сазды болып келед?, м?ндетт? жантайма т?сег? (кан) болады.
Ерлер ки?м? ? к?ртеше, шалбар, ?ыста ?зын халат, ?йелдерде ?зын тар к?йлек, ?ытайды? солт?ст?к-шы?ысында?ылар?а ?ытайды? ы?палы к?шт?.
Та?амны? нег?з?н
жарма
,
к?к?н?стер
,
ет
,
балы?
,
с?т ?н?мдер?
, с?т ?осыл?ан шай ??райды.
[6]