Садыр Н?р?ожа?лы Жапаров
(
?ыр.
Садыр Нургожо уулу Жапаров
;
6 желто?сан
1968 жыл
, Ке?-Су ауылы,
Т?п ауданы
,
Ысты?к?л облысы
) ?
?ыр?ызстанды?
мемлекетт?к ж?не саяси ?айраткер, 2021 жылды? 28 ?а?тарынан бастап
?ыр?ыз Республикасыны?
6-
Президент?
.
1968 жылы 6 желто?санда
Ысты?к?л облысы
,
Т?п ауданы
, Ке?-Суу ша?ын ауылында д?ниеге келген. О? ?анатты? бугу руынан шы??ан. Орта мектепте 1987 жыл?а дей?н, мектепте о?умен ?атар, ≪Санташ≫
колхозында
ж?мысшы болып ж?мыс ?стед?. Орта мектепт? б?т?рген со?,
Фрунзе
?аласында?ы ?ыр?ыз мемлекетт?к дене шыны?тыру институтына о?у?а т?сед?. 1987 жылы
Ке?ес ?скер?
?атарында ?ызмет етуге ша?ырылды. ?скердег? ?ызмет? кез?нде ол
к?ш? сержант
ата?ын алды, ≪Ке?ес армиясыны? ?зд?г?≫ белг?с?мен марапатталды. 1989 жылы армиядан орал?аннан кей?н ол институтта о?уды жал?астырды, оны 1991 жылы ≪жатты?тырушы≫ маманды?ы бойынша ?зд?к б?т?рд?. 1995 жыл?а дей?н ол ≪Санташ≫ шаруа ?ожалы?ында ?арапайым ж?мысшы болды.
1996 жылы Ысты?к?л облысы ?шк? ?стер министрл?г? арнайы полиция ротасыны?
инспекторы
болып ж?мыс ?стед?. 1996-2000 жж. Солтон??л шаруа ?ожалы?ы т?ра?асыны? орынбасары. 2000?2002 жылдары - ≪Гузель-МХААД≫ жауапкерш?л?г? шектеул? сер?ктест?г?н?? бас директоры, 2002-2005 жылдары -
Балы?шыда?ы
≪Н?рнефтегаз≫ ша?ын м?най ??деу зауытыны? бас директоры. 2006 жылы Садыр Жапаров ек?нш? жо?ары б?л?м алып,
Борис Ельцин
атында?ы ?ыр?ыз-Ресей Славян университет?н?? за? факультет?н б?т?рд?.
2005 жыл?ы с?у?рде Садыр Жапаров 2005 жыл?ы парламентт?к сайлау кез?нде ≪
Келечек
≫ (Болаша?) оппозициялы? фракциясынан Жо?ар?ы Ке?ест?? депутаты болып сайланды, оны? жетекш?с? болды. Парламентт?к сайлаудан кей?н к?п ?замай елде наразылы?тар басталып, олар ≪
?ыз?алда? т??кер?с?не
≫ айналды. ?к?метке ?арсы наразылы? пен т??кер?с кез?нде Садыр Жапаров с?тт? т??кер?стен кей?н ел президент? болып сайлан?ан
??рманбек Б?киев
баста?ан оппозициялы? ?ыр?ызстан халы?ты? ?оз?алысыны? жа?таушысы болды. Оппозицияшыл ??рманбек Бакиев бил?кке келгеннен кей?н ол ?з?н?? режим?не жанашырлы? танытты.
2006 жылы Садыр Жапаров мемлекетт?к наградалар ж?н?ндег? депутатты? комиссияны? м?шес?, 2007 жылы ра?ымшылы? ж?н?ндег? депутатты? комиссия т?ра?асыны? орынбасары болды. 2005 жылды? а?пан-наурызында 2007 жылы ?азанда Президент ??рманбек Бакиев сайла?ан
Жогорку Ке?еш
(республиканы? б?р палаталы парламент?) таратыл?аннан кей?н, 2007 жылды? 22 ?азанында оны? депутатты? ?к?летт?г? мерз?м?нен б?рын то?татылды. 2007 жыл?ы кезектен тыс парламентт?к сайлауда ол президентт? жа?тайтын ≪А? жол≫ (≪Жары? жол≫) партиясыны? т?з?мдер?не ?атысты. Осы сайлауларда о?шыл-центршыл ж?не бакиевш?л партия ≪А? жол≫ парламенттег? е? к?п парламентт?к орын?а ие болды (90-нан 71-?), бас?арушы партия?а айналды. Депутат болып сайлан?анына ?арамастан, ол мандатты ?абылдамады, Президент
??рманбек Б?киевт??
ке?есш?с? болып ж?мыс ?стеуге к?шт?.
2008?2009 жылдары ?атар, ол сыбайлас жем?орлы?ты? алдын алу ж?н?ндег? ?лтты? агентт?кт?? комиссары болды. Ол 2009 жыл?а дей?н ??рманбек Бакиевт?? ке?есш?с? бол?ан. 2009?2010 жылдары ? Мемлекетт?к кадр ?ызмет? жанында?ы сыбайлас жем?орлы?ты? алдын-алу агентт?г?н?? директоры. Садыр Жапаров сыбайлас жем?орлы?ты? алдын алу агентт?г?н бас?ар?ан уа?ытта ≪?ыр?ызжылкоммунсоюзды≫ к?м?р сатып алуда?ы сыбайлас жем?орлы? схемаларында айыптады, ал оны? а?асы Сабыр Жапаров Жыр?ала? кен?ш?ндег? к?м?р шахтасыны? иес? болды. Садыр Жапаров?а отбасылы? бизнест? лоббизм жасады деген айып та?ылды.
2010?2013 ? ?ыр?ыз Республикасы
Жогорку Ке?еш?н??
депутаты.
2010 жылы президент Бакиев т??кер?с н?тижес?нде ?уып ж?берд?. К?п ?замай
Ош
мен
Жалалабатта
бол?ан ?лтаралы? ?а?ты?ыстар?а Жапаров пен оны? сер?ктестер? белсенд? ?атысты, ?з м?л?мдемелер? бойынша ? ?а?ты?ыстарды? алдын алу?а тырысты, ?арсыластарыны? п?к?р?нше ? ?ыр?ыз ?лтшылдарын ?олдады.
2010 жыл?ы ?азанда?ы сайлауда ол к?п орын?а ие бол?ан Камчыбек Ташиев бас?ар?ан ≪Ата-Журт≫ демократиялы? партиясыны? т?з?м?нен
?ыр?ыз Республикасы
Жогорку Ке?еш?н??
депутаты болып ?айта сайланды. Сот-???ы?ты? м?селелер ж?н?ндег? комитетт?? т?ра?асы болды.
2012 жылдан бастап ол ?з?н?? ту?ан жер?
Ысты?к?лдег?
≪
??мт?р
≫ алтын кен?ш?н мемлекет менш?г?не алуды жа?тап, оны бас?аратын компанияны экологиялы? за? б?зушылы?тар мен сыбайлас жем?орлы??а айыптады. Осы?ан байланысты ол жерлестер?н?? арасында танымал болды.
Толы? ма?аласы:
?ыр?ыз т??кер?с? (2020)
2020 жылды? 5 ?азанында ?ыр?ызстанда парламентт?к сайлау н?тижелер?не ?арсы жаппай наразылы?тар басталды. 6 ?азан к?н? та?ерте? ?амшыбек Ташиев баста?ан наразылы? б?лд?руш?лер Садыр Жапаровты босатып, Б?шкект?? орталы? ала?ына алып барды, онда ол с?з с?йлед?. 2020 жылды? 6 ?азанында кешк?с?н ≪Досты?≫ ?она? ?й?нде парламент депутаттары Жапаровты елд?? премьер-министр? ?ызмет?не та?айындауды ма??лдады. Алайда,
?ыр?ызстан премьер-министр?не
"
Ата-Мекен
" партиясынан та?ы б?р кандидат Тилек Токтогазиев ?к?мет ?й?н?? жанында ?т?п жат?ан митингте д?л осы ?к?метт?? за?ды басшысы екен?н м?л?мдед?, ?йткен? ол оппозициялы? партияларды? басшылары ??р?ан ?йлест?ру ке?ес?н?? отырысында осы лауазым?а сайланды. Токтогазиев Жапаровты? та?айындалуын за?сыз деп санайды, ?йткен? депутаттар оны парламентарийлерд?? отырысы кез?нде "Достук" ?она? ?й?н?? жанында жинал?ан Жапаровты? б?рнеше ж?здеген жа?тастарыны? ?ысымымен ма??лдады. Жапаровты? ?арсыластары парламентт?к кворумны? жо?ты?ын ж?не оны сайлау кез?нде р?с?мн?? б?зыл?анын атап ?тт?.
2020 жыл?ы 15 ?азаннан бастап ?ыр?ызстан президент?
Сауранбай Жиенбеков
отставка?а кеткеннен кей?н ?ыр?ыз Республикасы Конституциясыны? 68-бабына с?йкес ?ыр?ызстан президент? м?ндет?н ат?ара бастады. 2020 жылды? 14 ?арашасында ол 2021 жылды? 10 ?а?тарына белг?ленген
?ыр?ызстанда?ы президентт?к сайлау?а
?атысу?а шеш?м ?абылдады, со?ан байланысты ол ел президент? ?ызмет?нен кетт? ж?не
?ыр?ызстан премьер-министр?н??
ресми ?к?летт?ктер?н то?татты.
2021 жыл?ы ?а?тарда Жапаров ?ыр?ызстан президент?н?? сайлауына ?атысып, онда же??ске жет?п, сайлау?а ?атыс?ан сайлаушыларды? 79,2% дауысын алды
[1]
.
2021 жылды? жазында Садыр Жапаров?а хирургиялы? араласуды ?ажет етет?н т?менг? ?аба?ты?
энтропионы
диагнозы ?ойылды. Жа?ында президент к?н к?з?лд?р?г?н кид?, содан кей?н ол ?деттег? к?з?лд?р?кт? киюд? жал?астырды. 2021 жылы 23 ш?лдеде Садыр Жапаров Б?шкектег? сауда орталы?ында коронавирус инфекциясына ?арсы вакцина алды.
2013 жылды? жазында ≪??мт?рге≫ ?арсы б?р?атар ма?ызды митинг?лер ?тт?. С?йт?п, Саруда?ы митингтерд?? б?р?нде т?р?ындар шахтада?ы жары?ты с?нд?рд?. Садыр Жапаровты митинг ?йымдастырушыларды? б?р? деп атады. 27 маусымда ?арак?лде митинг ?тт?, онда жа?дай ба?ылаудан шы?ты. Наразылы? б?лд?руш?лер ?к?метт?? ?к?летт? ?к?л? Эмильбек ?апта?аевты кеп?лге алма?шы болып, б?р к?л?кт? ?ртед?. Содан кей?н ?к?мет б?л шараларды? ?йымдастырушылары Садыр Жапаров пен ??банычбек Кадыров екен?н жариялады. Нег?зг? т?л?алар ?сталды, б?ра? оны? ?атысы бар екен?н жо??а шы?аратын Садыр Жапаров елден кет?п ?алды.
Саясатта ж?рген 10 жыл?а жуы? к?табын ту?ан ел?нен жыра?та ж?рген Садыр Жапаров шы?арды. Онда ол Эмильбек Каптагаев Ысты?к?л облысты? ?к?мш?л?г? басшысыны? б?р?нш? орынбасары ж?не сонымен б?рге ???рлерд? дамыту ?орыны? ба?ылау ке?ес?н?? т?ра?асы ?ызмет?н ат?ар?анын, 2008 жылы ≪?ылмысты? кел?с?мге келген?н≫ жазды. ?з?не ж?не бас?алар?а пайда алу ?ш?н ≫. О?ан ?арсы ?ылмысты? ?с ?оз?ал?аннан кей?н ол сол кезде сыбайлас жем?орлы?пен к?рес ж?н?ндег? бас комиссары бол?ан Жапаровтан к?мек с?рады. Каптагаевты? ?з? б?л айыптауларды? барлы?ын ?з?лд? -кес?лд? жо??а шы?арды.
2015 жылды? ?а?тарында парламент тергеуд? талап етт?. Б?л арада Бас прокуратура к?тапты? мазм?нын зерттеуге к?р?ст?.
2017 жылды? наурыз айыны? басында Садыр Жапаров видео хабарлама шы?арды, онда ол ≪??мт?р≫ мен Мегаком ?ялы байланыс операторы туралы айтты. Ол компания мемлекет менш?г?нде ?алуы керек екен?не сен?мд?. Ол сондай-а? ?ыр?ызстан?а 25 наурызда ?ыр?ыз-?аза? шекарасы ар?ылы келет?н?н хабарлады. Жапаров келген к?н? онымен ж?зден астам адам кездеск?с? келд?. Сонымен ?атар, б?рнеше ж?з адам олар?а саяба??а жиналды. М.Горький Б?шкекте. Алайда бил?к Жапаровты? келу?не тез ?рекет етт? -
?Р??К
?ызметкерлер? оны б?рден ба?ылау бекет?нен уа?ытша ?стау изоляторына жетк?зд?.
[2]
- 2009 жылы ≪Ысты?к?л облысыны? ?леуметт?к-экономикалы? дамуына с???рген е?бег? ?ш?н≫ Ысты?к?л облысты? мемлекетт?к ?к?мш?л?г?н?? медал?мен марапатталды.
- 2010 жылы Ресей Ау?анстан ардагерлер? ода?ыны? ≪Ерен е?бег? ?ш?н≫ медал?мен марапатталды (Ау?анстан ардагерлер? ода?ы орталы? бас?армасыны? 2009 жыл?ы 7 желто?санда?ы No485 шеш?м?мен).
- 2021 жылы о?ан TOBB экономика ж?не технология университет?н?? ??рметт? профессоры м?ртебес? бер?лд?.