Непалды?тар
,
непали
(?з атаулары ?
кхастар
,
парбатия
(таулы?),
гуркхтар
) ? Непалды? нег?зг? хал?ы.
[1]
[2]
Непалда?ы жалпы саны 11,5 млн-дай. ?нд?станда да т?рады (2 млн.). ?лкен еуропоид н?с?л?н?? о?т?ст?к тарма?ыны? ?р т?рл? тип?не жатады.
?нд?еуропалы? т?л шо?ырыны? ?нд?-арий тобына жататын, б?рнеше диалект?ге б?л?нет?н
непали
(найпали, кхас-кура, горкхали, парбатия) т?л?нде с?йлейд?.
[3]
?ш?нара
а?ылшын т?л?
де тара?ан. Жазуы
деванагари
нег?з?нде.
Нег?з?нен
индустер
, 1 миллион?а жуы? адам
м?сылмандар
, сонымен ?атар
буддистер
,
христиандар
, т.б. бар.
[4]
Непалды?тарды? ар?ы ата-бабалары ? кхастар ж?н?ндег? жазбалар б.з.б. 1-мы?жылды?та?ы ?нд?л?к деректерде кездесед?. XIII?XIV ?асырларда кхастарды? магар, гурунг, т.б. тайпалармен араласуы н?тижес?нде жа?а этнос гуркхтар ?алыптас?ан. XVII ?асырды? ек?нш? жартысында Гуркх конфедерациясыны? Непалды б?р?кт?ру?мен непал этносы ?алыптасты. 20 ?асырды? ортасынан бастап ?лтты? консолидация процестер? к?шейе т?ст?.
[5]
Нег?зг? к?с?птер? ? суармалы
ег?нш?л?к
. Имек ж?зд?, жалпа?, ауыр пыша? ?
кхукри
ауыл шаруашылы?ы ??ралымен ?атар ?ару рет?нде де ?олданылады.
Буйвол
,
зебу
,
ешк?
, ?й ??старын ?с?ред?. То?ымашылы?, ?ыш ??мыра жасау, ?сталы?, зергерл?к ?ол?нер? дамы?ан.
[6]
Непалды?тарда касталы? ерекшел?ктер мен тыйым салулар ?ата? са?талады. Кастааралы? алмасу ж?йес? бар (джаджмани). Жо?ары касталар
экзогамды?
патрилинейл?к
топтар?а б?л?нед?. Отбасылары ?лкен, патриархалды?. Байларда к?п ?йел алу бар.
Непалда ?рлы? жо?, б?ра? ?араусыз ?ал?ан заттар иес?з болып саналады, сонды?тан жерг?л?кт? т?р?ындар оларды ?аймы?пастан иемденед?. Елдег? ?о?амды? орындарда с?й?су ж?не ??ша?тау?а тиым салын?ан.
Ер адамдарды? ?лтты? ки?мдер? ? т?к жа?алы жейде (даура), ?кшеге ?арай тарыла т?сет?н шалбар (сурувал), ?зын белбеу (патука), кеудеше, еуропалы? ?лг?дег? пиджак. ?йелдер к?птеген ?шекей б?йымдар (сыр?алар, металл мен шыныдан жасал?ан б?лез?ктер, са?иналар, ал?а, монша?тар) та?ады. ?алада?ы ?йелдерд?? к?пш?л?г? сари киед?.
Д?ст?рл? та?амдары ? ?тк?р д?мд? шард?р?лер мен к?к?н?с ?осып п?с?р?лген к?р?ш, бидай, ж?гер? ?нынан п?с?р?лген ж??а нан, б?рша?, сиыр, буйвол с?т?нен жасал?ан та?амдар (гхиу, дахи, т.б.), жем?стер. Етт? мереке к?ндер? мен ??рбанды? шалу кез?нде ?ана жейд?.
[6]