Михаил Лермонтов
Михаил Юрьевич Лермонтов
Ту?ан к?н?	15 ?азан 1814 ( 1814-10-15 )
Ту?ан жер?	М?скеу , Ресей империясы
?айтыс бол?ан к?н?	27 ш?лде 1841 ( 1841-07-27 ) (26 жас)
?айтыс бол?ан жер?	Пятигорск , Ресей империясы
Азаматты?ы	Ресей империясы я
?лты	орыс
Мансабы	а?ын , жазушы

Михаил Юрьевич Лермонтов ( 15 ?азан 1814 , М?скеу ? 27 ш?лде 1841 , Пятигорск ) ? орыс а?ыны, драматург ж?не прозаик.

• 1828 ? 30 ж. М?скеу а?с?йектер пансионында т?рбиелен?п, 1830 ? 32 ж. М?скеу университет?нде б?л?м ал?ан.
• 1834 ? 37 ж. Гусар полк?нде ?скери ?ызметте болды. Т???ыш ?ле?дер? мен поэмаларын пансионда о?ып ж?ргенде жаз?ан ( “Черкестер”, “Кавказ т?т?ыны” ).
• 1837 ж. 1 а?панда А.С. Пушкин ?аза бол?анда жаз?ан “А?ын ?азасы” атты ?ле?? ?ш?н ?амау?а алынып, Кавказ?а жер аударылды.
• 1841 ж. Пятигорск ?аласында офицер Мартыновпен дуэлде мерт болды.

Лермонтов орыс ?дебиет?нде Пушкинн?? ?збасары рет?нде танылды. Лермонтовты?

• “Пер?ште”
• “Желкен”
• “Русалка”
• “Бородино”
• “Т?т?ын”
• “Д??а”
• “Терект?? сыйы”
• “Пай?амбар” , т.б. лирик. ?ле?дер?;
• “Мцыри”
• “Демон” , т.б. поэмалары
• “Б?р т?рл? адам”
• “Ек? а?айынды”
• “Маскарад” ( ?ле?мен жазыл?ан ) драмалары;
• “Б?зд?? заманны? ?а?арманы” романы, т.б. повестер? мен очерктер? орыс ?дебиет?н?? озы? ?лг?лер? болып саналады.

Лермонтов ?з шы?армаларында 19 ?-да?ы орыс ?м?р?н, ?ала мен дала адамдарын, ?скерлер, зиялылар, шаруалар ?м?р?н, ?зге халы?тар та?дырын к?рсетт?. Орыс , кавказ , т?рк? халы?тары тарихы мен фольклорыны? сюжеттер?н шы?армаларында ?тымды пайдаланды. Лермонтов шы?армаларын ?.Жанс?г?ров, ?.Аманжолов, Т.Жароков, т.б. к?птеген а?ындар ?аза? т?л?не аударды.

Абай ?лы а?ынны?, т?пт? сол кездег? орыс ?ауымыны? т?лек-талабын, м??ын ??а алды. Ол м??ын ???ан халы?ты? жырын да ??ты. Лермонтовты? ыза-кег?, наразылы?ы орыс хал?ыны?, eз?лген ?ауымны? кег?н, наразылы?ын танытатынын, оны? ?ай?ы-м??ы, налуынан ел м??ы, халы? м??ы к?р?нет?н?н сез?нд?. ≪Со?ты?палы, со?па?сыз жерде ?скен≫, ≪Mы?мен жал?ыз алыс?ан≫ а?ын ?з? де ашу-кект?, ызаны ≪жалын мен оттан жарал?ан≫ жырларына н?р еткен-д?. Оны? ≪?аны ?ара б?р жанмын, жаны жара≫ деп ашулы м?? шерткен? де белг?л?. Лермонтовты ол ≪ерекше ызаны? а?ыны, махаббаты ашумен улан?ан а?ын≫ деп, ?те-м?те ?ш тартып, жа?ын к?рд?. Абайды? ?лылы?ы алдымен лирикалы? поэзиядан аны? к?р?нет?н? айры?ша д?лелдеуд? ?ажет етпейд?. Абай ?аза? ?дебиет?не, поэзиясына лирикалы? шы?армаларды? б?рын орын теппеген, таралма?ан жа?а турлер?н енг?зд? десек, соны? ?ш?нен адамны? жан д?ниес?н суреттейт?н ?ле?-жырлар, а?ынды? ?нерд?, оны? ?о?амды? м?н?н ай?ындайтын, таби?атты суреттейт?н ?ле?дер тобын еске алуымыз?а болар ед?. Осы шы?армаларды? м?лде ?деби д?стур орны?тыр?анды?ы ай?ын-а?. ?рине, ?анша ты?, соны к?р?нген?мен, б?лар ?аза? топыра?ында ту?ан жа?алы?. Халы?ты? ?ле?-жыр те??з?не тере? бойлап ?ана ?скен жем?с. Сонымен б?рге оларды? ?ш?нде суреттеу ?д?с?, т?с?л? жа?ынан орыс классикалы? ?дебиет?н?? ?зд?к туындыларымен, Пушкин , Лермонтов шы?армаларымен жа?ын, ?йлес шы?атындары аз емес екен?не де талас жо?. Абайды? Лермонтовтан д?лме-д?л, ?те жа?ын аудар?ан ?ле?дер?нен де (≪Жол?а шы?тым б?р жым-жырт т?нде жал?ыз≫, ≪Альбом?а≫ т. б.) орыс а?ыныны? ой-п?к?рлер? о?ан да б?тен емест?г? ай?ын сез?лед?. Сонымен ?атар ол Лермонтов шы?армаларын ?аза? ?м?р?не жанастыра ?абылдауды шет к?рмеген. Абай Лермонтовты? ≪Ой≫ атты ?ле??н аудар?анда, б?л ж?рт к???лде сен?м жо?ты?тан б?лген б?л?мд? ?ске жарата алмай отыр деген п?к?рд? ?згерт?п, сол кездег? ?аза? жа?дайына ы??айлап:

≪Б?л?м де жо?, б?л?мге сен?м де жо?,

?нерс?з ?артаяр деп б?л бала?ды...≫,- деп кетед?.

М?ндайда Абайды? Лермонтов ?ле??н?? мазм?нын бастан-ая? б?лжытпай д?л жетк?зуд? ма?сат етпей, кейде тол?анып, теб?рен?п жарыса отыратыны к?зге т?сед?. Сонды?тан оны? кейб?р аудармасы ?з?н?? ?олтума ?ле??ндей болып шы??ан. Абай аударып ?аза? арасына ке? тарат?ан Лермонтов шы?армалары ?атарында сондай-а? ≪?анжар≫, ≪Жартас≫, ≪Жалау≫, ≪Терект?? сыйы≫, ≪К?нд? уа?ыт итер?п≫, ≪?з??е сенбе, жас ойшыл≫, ≪Асау той, тентек жиын опыр-топыр≫, ≪Т?т?ында?ы батыр≫ сия?ты б?рнеше ?ле? бар. Абай ≪ Бородиноны≫ да аудар?ан (т?тас кел?п жетпеген). К???л аударарлы? б?р жай - Лермонтов осы ?ле??н 1837 жылы 1812 жыл?ы Отан со?ысыны? 25 жылды? мерекес? т?сында жазса, Абай оны 1882 ж., я?ни Ресей осы ?лы шай?асты? 70 жылды?ын атап ?тер кезе?де аударды. Осыдан-а? б?л ?ле?ге Абайды? кездейсо? к???л б?рма?аны, сол зор о?и?аны? тарихи м?н?н тере? т?с?н?п, жете тексер?п б?л?п барып ?н ?ос?аны ай?ын болады. Абай орыс а?ыныны? ?ле?-жырларын ?ана аударып ?ой?ан жо?, сонымен б?рге дастандарын (≪Демон≫, ≪Исповедь≫), прозалы? шы?армаларын (≪Вадим≫) аудару?а да баса к???л б?лд?. Лермонтов шы?армаларын игеру н?тижес?нде Абай поэзиясыны? тынысы ке?ей?п, жа?а д?ст?р тауып, Абайды? Лермонтовтан аудар?андары ? нег?з?нде ?леуметт?к ?м?рд?? к?ле?кел? жа?тарын, ер?ншек, белсенд?л?г? жо? адамды сынайтын шы?армалар, азамат а?ынны? образын берет?н ?ле?-жыр жайында?ы шы?армалар, жал?ызды?ын, б?ра? о?ан мойымайтын бер?кт?г?н айтатын шы?армалар. Абай Лермонтов шы?армасыны? ?шк? ?лем?н, оны? тол?ын-леб?з?н, жа?а сапасын ?аза? т?л?н?? суреттеу м?мк?нш?л?ктер?н пайдаланып мол жетк?зд?. Абай Лермонтов оригиналын барлы? жарасты? с?н?мен, бар ерекшел?г?мен ?аза? т?л?нде ?айтадан ту?ызды. ≪Альбом?а≫, ≪Жол?а шы?тым ?ара??ы т?нде жал?ыз≫, ≪К???лд?? к?й? та?ы да≫, ≪С?р?ылт т?ман дым б?рк?п≫, ≪Махаббат, досты? ?ылу?а≫, ≪Мен?? сырым, ж?г?ттер, емес о?ай≫, ≪?ашы?ты? ?здеп тантыма≫ та?ы бас?а аудармалары ?дебиет тарихында ?те к?ркемд?к шеберл?кпен, а?ынды? ?уатпен аударыл?ан деп ба?аланып келед?. Абайды? Лермонтовтан т?рж?мелеген шы?армалырыны? те? жартысы дерл?к ? осындай д?л, жа?ын аудармалар. ^[1]

Орта??орда б??ан ?атысты медиа файлдар бар: Mikhail Lermontov