Енисей

Уикипедия ? ашы? энциклопедиясынан алын?ан м?л?мет
Навигация?а ?ту ?здеуге ?ту
Енисей
орыс. Енисей
Сипаттамасы
?зынды?ы 3487 км км
Су алабыны?
ауданы
2 580 000 км²
Су алабы Кар те??з?
Су шы?ыны 19 800 м³/с
Су а?ысы
Бастауы ?зендер ?осылуы: К?ш? Енисей мен ?лкен Енисей
 ? Орналас?ан жер? ?ызыл
 ? Би?кт?г? 619,5 м
Са?асы Енисей шы?ана?ы
 ? Би?кт?г? 0 м
 ?  Координаттары 69°36′40″ с. е. 84°32′40″ ш. б.  /  69.61111° с. е. 84.54444° ш. б.  / 69.61111; 84.54444   (G)   (O)   (Я) Координаттар : 69°36′40″ с. е. 84°32′40″ ш. б.  /  69.61111° с. е. 84.54444° ш. б.  / 69.61111; 84.54444   (G)   (O)   (Я)  (T)
Орналасуы
Ел Ресей
Айма? Тыва , Красноярск ?лкес? , Ха?асия
Енисей

Енисей , Енесай ( кырг. Эне сай , эвенк?ше Иоанеси ? ?лкен су, ?зен ) ? Жер шарында?ы аса ?р? ?зендерд?? б?р?.

Географиясы

[ ??деу ?| ?айнарын ??деу ]

Ол Бий-Хем ( ?лкен Енисей ) ж?не Ка-Хем ( К?ш? Енисей ) ?зендер?н?? ?ызыл ?. ( Тыва Республикасы ) т?сында ?осылуынан пайда болады. Батыс ж?не Шы?ыс С?б?р шекарасын бойлай, нег?з?нен, Ресейд?? Красноярск ?лкес? жер?мен солт?ст?кке ?арай а?ып, Солт?ст?к М?зды м?хитты? Кара т-ндег? Енисей шы?ана?ына ??яды. Ка-Хем бастауынан сана?анда ?зынды?ы 4102 км, ал Бий-Хем ?з-н?? ?осыл?ан жер?нен ?зынды?ы 3487 км. Су жиналатын алабыны? ауданы 2580 мы? км², оны? 328 мы? км²-? Мо??олия жер?нде. Енисейд?? алабы, нег?з?нен, таулы, к?п жер?н тайга , к?п жылды? то? алып жатыр. А??ары мен арнасыны? ??рылысына, а?ысыны? сипатына ж?не гидрологиялы? режим?не ?арай Енисей нег?зг? 3 б?л?ктен т?рады: жо?. Енисей ? ?лкен ж?не К?ш? Енисейд?? ?осыл?ан т?сынан Батыс Саянны? Минуса ?азанш???ырына шы?ар жер?не (Означенное айла?ы) дей?н, ?зынды?ы 474 км; орта Енисей ? Означенное айла?ынан Ангара ?з-н?? ??йылысына дей?н, ?зынды?ы 876 км; т?менг? Енисей ? Ангара ?з-нен са?асына дей?н, ?зынды?ы 2137 км. Енисей б?йраты с?лемдер?н кес?п ?ткен жер?нде Казачинский ж?не Осинов шо??алдары бар. Абакан саласы ??й?аннан кей?н а??арыны? ен? 5 км-ге жетед?, арнасыны? ен? 500 м-ден асады, а?ысы баяулайды (2 м/с). Абаканны? са?асынан т?менде Красноярск б?ген? басталады (?зынды?ы 360 км, б?гет жанында?ы тере?д. 100 м). Ангараны? ??йылысынан т?мен ?арай о? жа?асы таулы, сол жа?асы жайпа?. Т?менг? Тунгуска?а дей?нг? а??арыны? ен? 10 ? 20 км, кей жерлер?нде 40 км-ге жетед?. Одан т?мен а??ары ке?ейе т?с?п, арнасыны? ен? 2 ? 5 км-ге жетед?. Игарка ?. т?сында?ы тере?д. 20 ? 40 м. Т?м. б?л?г?нде ?зынды?ы 300 км-дей болатын к?птеген тарма?тар?а б?л?нед?, оларды? е? саяз жер? 5 ? 8,5 м.

Салалары

[ ??деу ?| ?айнарын ??деу ]

?зенн?? нег?зг? салалары: Туба, Кан, Ангара , Подкаменная Тунгуска, Т?менг? Тунгуска , Курейка (о? салалары); Абакан, Турухан (сол салалары).

Гидрологиясы

[ ??деу ?| ?айнарын ??деу ]

?ар, жа?быр, жер асты суымен толы?ады. Суы к?ктемде к?тер?л?п, жазда тасиды. Жылды? орташа су а?ыны Игарка ?. т?сында 18100 м³/с, са?асында 19800 м³/с. ?араша мен желто?сан аралы?ында ?атып, с?у?рд?? со?ынан маусымны? басына дей?н м?зы ерид?. Енисей алабында жалпы аудан 13,1 мы? км² болатын 100 мы?нан астам к?л бар.

Жа?асында?ы елд? мекендер

[ ??деу ?| ?айнарын ??деу ]

?зен бойында Саян-Шушенск , Краснояр СЭС -тер? ж?не б?рнеше б?ген орналас?ан. Б?гендерде ж?не Красноярск ?-нан са?асына дей?н кеме ж?зед?. Енисей алабында Саян-Шушенск , Столбы ?оры?тары орналас?ан. Енисейден т?рке, майшаба?, сылан, м??сын, с?йр?к, бек?ре, ?ортпа ауланады. Е. бойында?ы басты ?алалар: ?ызыл , Саяногорск , Минусинск , Абакан , Дивногорск , Красноярск , Лесосибирск , Енисейск , Игарка , Дудинка .

Дерекк?здер

[ ??деу ?| ?айнарын ??деу ]