Гипс

Уикипедия ? ашы? энциклопедиясынан алын?ан м?л?мет
Навигация?а ?ту ?здеуге ?ту
Гипс
Гипс роза

Гипс [1] ( грекше gypsos ? бор, ок )

  • минерал ? ?з ??рамына ек? су молекуласын к?р?кт?рет?н кальций сульфаты;
  • нег?з?нен гипс минералынан т?ратын т?нба (ш?г?нд?) тау жынысы;
  • ?аныш ? сульфаттар класыны? минералы . Химиялы? формуласы CaSO 4 ? H 2 O. Моноклинд?к сингонияда кристалданады. [2]

Гипст?? жеке кристалдары ?ала?ша, ба?ан, призма п?ш?нд?, ал минерал агрегаттары ?са? т?й?рш?к ( алебастр ) немесе талшы? ( селенит ) масса т?р?нде кездесед?. Гипс а?, м?лд?р кейде ?оспаларына байланысты т?рл? т?ст?, шыныша жылтыр; ?аттылы?ы 1,5, менш?кт? салма?ы 2,3 г/см 3 , бал?у температурасы 32 ? 41°С. ??р?ап келе жат?ан т?зды к?л мен те??здерде ш?гед?, бас?а сульфаттармен б?рге м?най ж?не к?к?рт кендер?нде т?з?лед?, ш?г?нд?лер арасында ангидритт?? гидратталуынан т?з кендер?н?? б?зылу-тозу ?абаттарында су?а ер?мейт?н ?г?нд? т?р?нде шо?ырланады. Гипс ??рылыста, хирургияда, металлургияда, ?а?аз , бояу, цемент ?нерк?с?б?нде, м?с?н ?нер?нде, оптикада ж?не ауыл шаруашылы?ында (ты?айт?ыш) ?олданылады. Гипст?? ?р? кен орындары О?т?ст?к ?аза?стан, Шы?ыс ?аза?стан , Жамбыл ж?не Алматы (?лкен Б??ыты, К?ш? Б??ыты) облыстарында бар. [3]

Кристалды? сырт бейнес? к?б?несе таблетка формалас ж??а келед?, кейде призма т?р?нде болады. Гипст?? ≪?арлы?аш ??йры?≫ деген ?оспа?тары жи? кездесед?. Гипст?? жеке кристалы мен ?оспа?ы . Агрегаттары ?уыстар ?ш?нде топталып ?скен друзалар ??райды. Сонымен ?атар оныц майда кристалды тыгыз т?рлер? болады ( алебастр ). Тасты? жары?тарында шаншылып салаланып ?скен талшы? ты гипстер де болады. Талшы?ты гипс к?б?несе ж?бекше ??лпыр?ан ?дем? келед?.

Жаратылысы

[ ??деу ?| ?айнарын ??деу ]

Гипс ?р т?рл? таби?ат жа?дайында:

[ ??деу ?| ?айнарын ??деу ]
  1. т?зды к?лдерд?ц ш?г?нд?лер?нде;
  2. ангидритт?д гидратация ??былысында жыныстарда?ы суды? ?сер?нен;
  3. т?з ж?не сульфид кендер?н?? ?ст??г? ?г?лу зонасында ?алды? минерал рет?нде пайда болады;
  4. гипс гидратермалы? жел?лерде сирек кездесед?;
  5. ол вулканды айма?тарда, ?с?ресе бу мен газдар ат?ыла?ан ысты? арасан к?здер (фумаролалар) ма?ында кездесед?.

Гипс ете ба?алы ??рылыс материалы болып табылады. Ол т?рл? керкемд?к, скульптуралы? енд?р?сте ?олданылады.

Гипс б?зд?? ел?м?зде , Батыс Уралда, Баш??ртстанда , Татарстанда , Архангельскта , Вологодск облыстарында, Солт?ст?к Кавказда ( Дагестан ), Т?р?кменстанда , Т?ж?кстанда , ?збекстанда , кездесед?. Гипс кен? шет елдерд?? к?б?с?нде бар.

Дерекк?здер

[ ??деу ?| ?айнарын ??деу ]
  1. Балалар энциклопедиясы, III-том
  2. М?най ж?не газ геологиясы танымды? ж?не к?с?пт?к-технологиялы? терминдер?н?? т?с?нд?рме с?зд?г?. Аны?тамалы? басылым. ? Алматы: 2003 жыл. ISBN 9965-472-27-0
  3. ?аза? т?л? терминдер?н?? салалы? ?ылыми т?с?нд?рме с?зд?г?: Геология? Алматы: "Мектеп" баспасы", 2003.?SВN 5-7667-8188-1 ?SВN 9965-16-512-2