Гелия-II Аномальды? а?ыны
Ас?ын а??ышты?
?
квантты? с?йы?ты?ты?
тар са?ылаулар мен тар т?т?кшелер (капиллярлар) ар?ылы
?йкел?сс?з
а?атын к?й?. ТА=2,17 К-нен т?мен температурада ж?не 38,8 мм сын. ба?. ?аны??ан бу ?ысымында 4Не с?йы? гелий? ?з?н?? ?асиеттер?н к?рт ?згерт?п, ас?ын а??ыш к?йге ауысады. Ас?ын а??ыш 4Не-д? Не ?? деп, ал ас?ын а??ыш емес 4Не-д? Не ? деп атайды. Не ??-н?? А. а. ?асиет?н 1938 ж.
П.Л. Капица
аш?ан. Ал 1972 ? 74 ж. с?йы? 3Не-д?? де (2,6 10-3 К-нен т?мен температурада ж?не 2,588104 м сын. ба?., я?ни 34 атм. ?ысымда) ас?ын а??ышты?ы аны?тал?ан. 4Не ж?не 3Не с?йы? гелийлерд?? ас?ын а??ыш к?йге ауысуы
2-тект? фазалы? ауысу
болып есептелед?. 2-тект? фазалы? ауысу бай?алатын температурада?ы жылу сыйымдылы?ыны? ?згеру графиг? 1 ?рп?не ??сас бол?анды?тан, осы температура с-н?ктес? деп, ал ауысу?ауысуы деп аталады. Ас?ын а??ышты? с?йы?ты?ты т?т?ырлы?ы жо? с?йы?ты? деп ?арастыру?а болмайды. ?йткен?
Не ??
-ге батырыл?ан диск?н?? и?р?лмел? тербел?стер? бойынша жасалын?ан т?ж?рибелер Т--дан онша алша? емес температура кез?нде, т?т?ырлы? салдарынан тербел?ст?? ?шу? Не ?-дег? осы?ан ??сас тербел?стерд?? ?шу?нен айырмашылы?ы аз болатынды?ын к?рсетт?. Не ??-н?? А. а. теориясын 1941 ж. Ландау т?жырымдап берд?. Ек? - с?йы?ты? гидродинамикасы деп аталатын Ландау теориясыны? нег?з?не т?мен температураларда Не ??-н?? ?лс?з ?оз?ан квантты? ж?йе к?й?нде болуы, онда?ы элементар ?озуларды? (квантты? б?лшектерд??) салдарынан деген т?жырым алын?ан. Б?л теория бойынша Не ?? ?зара б?р-б?р?мен к?р?кт?р?л?п т?р?ан ек? ??раушыдан (?алыпты ж?не ас?ын а??ыш) ??рал?ан деп ?арастырылады. Тр-?а онша жа?ын емес температурада ?алыпты ??раушы ек? т?рл? квазиб?лшектерд?? жиынты?ынан ? фонон ж?не ротоннан т?рады. Квазиб?лшектерд?? ?зара ж?не ыдыс ?абыр?аларымен со?ты?ысуы салдарынан ?алыпты ??раушыда т?т?ырлы? пайда болады да, ал Не ??-н?? ?ал?ан ? ас?ын а??ыш ??раушысыны? т?т?ырлы?ы болмайтынды?тан, ол тар са?ылаулар ж?не тар т?т?кшелер (капиллярлар) ар?ылы ерк?н а?ады. Ас?ын а??ыш с?йы?ты? конвекция ?сер?нен айыры?ша жо?ары жылу ?тк?зг?шт?к ?асиетке ие. Оны? себеб? конвекция кез?нде жылу квазиб?лшектер газыны? макроскопиялы? ?оз?алысы ар?ылы тасымалданады.?деб.: Халатников И.М., Теория сверхтекучести, М., 1971; Капица П.Л., Эксперимент. Теория. Практика, 2-изд., М., 1977; Паттерман С., Гидродинамика сверхтекучей жидкости, пер. с а?ылш., М., 1978.
