Нагата есеб?

Уикипедия ? ашы? энциклопедиясынан алын?ан м?л?мет
Навигация?а ?ту ?здеуге ?ту

Нагата есеб? - Афинды? алгебралы? геометрия саласында?ы к?рдел? проблемаларды? б?р? бол?ан есеп, 3 ?лшемнен т?рды. Математикада?ы 1 ?лшемд? есеп ?те о?ай есеп саналса, 2 ?лшемд? есеп ?те ?иын есеп деп ?арастырылады. Нагата алды??ы екеу?н м?се т?тпай, 3 ?лшемд? есепке ден ?ой?ан. Афинды? ке??ст?ктег? симметрия ны? жауабын табу?а тырыс?аны ?ш?н есепке М.Нагата ес?м? бер?лген.

Есепт?? тарихы 1872 жылдан басталады. Е? ал?аш рет 2 ?лшемд? ке??ст?ктег? есепт?? теоремасын М.Ньютер деген нем?с математиг? ?алыптастырды. Теорема к?н? б?г?нге дей?н М.Ньютер ес?м?мен аталады. Аталмыш теоремадан ?ате табылуына байланысты 1901 жылы итальян математиг? Г.Кастельнуев есепт? ?айта д?лелдеп, д?рыс жауабын аны?тады. Осы салада?ы жет?ст?кт? 1942 жылы нем?с математиг? К.Юнг толы?тырып, R (x,y) алгебрасыны? автоморфизмдер? ≪?олды?≫ болатынын д?лелдед?.

3 ?лшемд? есеп аса к?рдел? бол?анды?тан, онымен айналысу?а ешк?мн?? ж?рег? дауаламады. Ал М.Нагата ≪?олды?≫ автоморфизмнен бас?а автоморфизмдерд?? барлы?ы ≪жабайы≫ болатынды?ына к?з жетк?зу ?ш?н ?з?н?? гипотеза сын т?р?ызды. Б??ан дей?н Гильбертт?? 14-ш? проблемасын шешкен ата?ты математик ?анша тырысса да, есепт?? жауабын таба алмады.

Есепт? 2000 -шы жылдары ?аза? математиг? Уалбай ?м?рбаев шешт?.