Reffu n ugitu n Warsu

Si Wikipedia, tasanayt tilellit.
Iserdasen n Lalman deg Gitu Warsu
Igrawliwen udayen gar yifassen n yiserdasen n Lalman deg warsu


Tagrawla ( reffu ) n Gitu Warsu d tagrawla i xedmen wudayen deg useggas n 1943 deg Gitu warsu ( l?uma tudayt ) deg Bulunda yettwakecmen s?ur walmaniyen deg ??rad amadlan wis sin akken ad ?ebsen iserdasen n Lalman seg uceyye?-nsn seg ugitu ?er temna?in n lmut Maydanik d Triblinka .

Bdan wayen id-gra seg udayen ardekal tidyanin n Grusaktyun d Warsun dg unebdu n useggas n 1942 , imi snagen azal n 250 n yigiman n udayen seg ugito ?er Triblinka mmuten dinna , lebni n wadgen n tuffra d userwel n leslla? d lbumbat yer ugotu , tennulfa-d ZOP ( tuddsa tudayt n umen?i ) d tuddsa tayeffust n teddukli ta?eskrit tudayt ( ZZW) bdan aheyyi i yimen?i . Yerbe? yiwen n uzbu me??iyen deg tiw?in ?er yiswi-s d aheyyi n tdukkli-nni?en di yennayer 1943 , igrawliwen ibulundiyen gelnen ad ddun d wudayen akken yeb?u yili .

Tebda tegrawla dg 19 yebrir mi ugin yimezda? n ugitu ad fken awal i yimsulta d u?ella-nsen, i yser?en agitu Kamem , tekfa deg 16 mayyu mi mmuten azal n 30,000 n wudayen , nnef?-nsen r?an ne? ttwaxenqen . Ma wid n lalman xesren ugar n 150 n yiserdasen , nnan-d nutni llan 110 ( 16 yemmuten -93 ttwajerhen )

Tagrawla-agi d a?ewwi? akk i ymeqqren i xedmen udayen dg yimen?i ama?lan wis sin . Llan ?ran belli ad te?li tegrawla yenu ahat ma d aw?en s iswi-nsen . Yenna Mark Edilman argaz aw?id ur t?uzi ara ZOP , belli wwin-d tazmert ?er yimen?i imi d nutni i d-iheyyan adeg d wakud n tmettant-nsen .

Timental n tegrawla [ ?reg | ?reg a?balu ]

Deg 1939 , bdan yimsulta n Lalman ajma? n wudayen n Bulunda yuw?en azal n 3 n yimelyan deg yitiuwen ( l?umat n udayen ) me??iyen yernu ?er?en deg temdinin n Bulunda meqqren , wn akk meqqren d agitu n Warsu , azal n 300,000-400,000 n yimdanen ttidiren di temna?t i?ers?en di Warsu tewwe? 3,3 km2 . A?as n wudayen i yemmuten dinna si la? ne? seg wa??an mi yella unemba? Udilu G+lubunisk D Ludbi Hann , armi bdan asufe? seg ugitu ?er temna?in n Lmut deg Triblinka akken ad mmten dinna .

suff?en yiserdasen n SS a?as n wudayen seg Warsu , deg wakyud gar 23 yuly d 21 ctember 1942 . Uqbel ad bdun leqdic srid . Yessawel-d " umussnaw n u?awed n usezdey" herman Hufla i temlilt d ?undart Magas uday n ugitu yenna i uselway-is belli ye?wa? azal n 7000 n udayen yal ass akken ad asen-?iwen asezde? deg utaram . Yen?a Cirnyakub iman-is mi ye?ra s yiswi-nsen n tidet imi mmuten wazal n 300000-254000 deg Triblinka ( amur ameqqran muten mi akken kan id-w?en ) . Mi xeddmen i sin wayyuren d a?ella deg SS Ferdinand Bun Samirn Franking i ye??fen tamehla , imi netta d aqerru n yimsdulta n SS deg temna?t n Warsu seg 1941  .

Yestaxer-it seg leqdic a?ella Yurgen Sturb , i yceyye? hanric Himler ?er Warsu deg 17 yebrir 1943 , imi ur yel?iq ara Franking ad yesse?bes reffu d umen?i deg ugitu .

Mi bdan leqdic , nnejma?en yinemhalen n unejmu? n tegrawla tudayt gemnen ad a?een awal i SS , imi ?ilen ad ttwaceyy?en wudayen ?er temna?in n lmut macci ?er tid n lmut . Maci di tagggara n 1942 , faqen belli ?er lmut ara ten-zze??iren , ihi xedmen a?ewwi? , tebda-d tegrawla s lesla? tudayt tamezzwarut deg yennayer 1943 .

Deg 19 yebrir 1943 , deg yimensi n l?id uday , kecmen yinaziyen agitu , ?ran wudayen imuddiren belli d amur-nsen ihi nnu?en armi d lmut , xedmen "yimeddukal " timlilit deg Birmuda deg 19-29-yebrir1943 i unadi deg ugur n udayen irewwlen . Ameslay yusa-d ?ef wid i yrewlen ?er tmura-nsen d wid yeqqimen deg Turuft tanazit .

Tagrawla [ ?reg | ?reg a?balu ]

A?ewwi? n Yennayer [ ?reg | ?reg a?balu ]

deg 18 yennayer 1943 , bdan yinaziyen asufe? wis sin n wudayen , id-yuwin reffu s lesla? amezzwaru deg Gitu . Rewlen twucal tudayin ffrent deg wadgen-nni i qqazen . Ma d wid ZZW kemmlen imen?i rnan-d ?ur-sen wid n ZOP , imi nnu?en, srid d yinaziyen . Xas akken ZZW d ZOP xesren a?as n yiserdasen ( d kra n yi?allen ) maca ulad almanen xesren kra n t?awiwin , ye?bes usufe? deg kra n wussan . Ur ssuf?en ara angfar 5000 n udayen . Macci 8000 akken llan b?an yinaziyen .

Llan twinsat n yimdanen deg Gitu ttwaheyyan i umennu? . Seg yimeqqranen d yime?yanen . I yellan s?an kra n tme?yanin , z?a? d li?ans , d kr an lesla?-nni?en id-srewlen . Ulac yiwen seg wudayen i ywalan belli leqdic agi ad isellek tudert-nsen , walan d tanegluft ?ef nnifd l?erma n ugdud uday d reffu ?ef tsusmi-agi n uma?al .

Aheyyi [ ?reg | ?reg a?balu ]

Mehlent ZZW d ZOP , ?ef ugitu . Imi xedmen a?as n wadgen n yimen?i snegren yal win yettwa?fen yedduklen d yinaziyen , gar-asen i?allen deg yimsulta n ugitu udayen , d yi?eggalen n Za?if ( d udayen yeddan d Lalman ) da?en kra n yoiqeddacen ?er Abfir ( allal n leqdic uffir n Lalman ) d ?istabu ( imsulta uffir n lalman ) ( akka am u?eyyal dfeg usqamu uday Alfred nuse? , i yettwan?an deg 22 furar 1943 ) tebna Zop asekraf i u?bas d tin?in n yal win yeddan d lalman . Yen?a u?ella n yimsulta udayen n Gitu , Yusef Ciriski .

A?ewwi? ameqqran [ ?reg | ?reg a?balu ]

Deg 19 yebrir 1943 , deg yimensi n l?id uday , kecmen yimsulta d yi?allen n Ss ?er ugitu imi llan b?an ad kemmlen asufe? di kra? n wussan , maca kellxen-ten yigrawliwen imi ten-wten s lbumbat n Mutlub d lbumbat n ufus seg tzeqqatin d tregwa d ??wiqan . Mmuten 59 n yinaziyen , ye?bes leqdic-nsen . ser?ent lbumbat-nsen snat n tsunayin-nsen .

iru?-as i Fun samrin Franking adeg-is n yi?allen n SS deg Warsu , imi ur yel?iq ara ad ye?bes a?ewwi? . yeqqim deg wadeg-is Yurgen Sturb , i yugin asuter n Bun Samirn Franking deg tiwin n temsrafegt d uster?eq n lbumba yesser?ayen seg Krakuff . Yexdem tan?agt ?ef ?ar s uheggi yifen win Franking .

Tugniwin [ ?reg | ?reg a?balu ]