Wikipedia, erkin enciklopediya
1789-jılı 14-iyulda
Bastiliya
turmesini? hujim etiliwi
Francuz koterilisi
bul
Franciya
tariyxında
1789-1799-jılları dawam etken dawir. Ol Franciya?a koplegen ahmiyetli ozgerislerdi alıp kelgen.
Koterilisnı? e? belgili waqıyalarını? biri bul 1789-jılı 14-iyulda
Bastiliya
turmesini? hujim etiliwidir. Bastiliya bul patsha sha?ara?ına boysınba?anlardı qamap qoyatu?ın saray bol?an, adette ol jerge adamlar olim jazasına jiberilgen. Ol Fransiyada?ı ushinshi yamasa e? pas klass tarepinen qıyratıl?an. Olar qamaqta?ılardı bosatıp, keyin saraydı ja?ıp jibergen. Keyinirek olar Bastiliya gerbishlerinen kopir sal?an.
Ushinshi klass jamiyetti? adilsiz boliniwi sebepli koteriliske shıqqan. Francuz xalqını? shama menen 98%i ushinshi klass bol?an. Tek 1.5%i ekinshi klass ham 0.5%i birinshi klass esaplan?an. E? jarlı klass bolıwına qaramastan ushinshi klass barlıq salıqlardı tolegen. Hukimet puldı baylıqqa ham urısqa sarpla?anı sebepli qarızdar bolıp qaladı. Patsha
Lyudovik XVI
salıqlardı koteriwdi qaleydi. Ol barlıq ush qatlam adamlarınan duzilgen birlikti ya?nıy
General shtatlardı
jıynaydı. Olar 1614-jıldan beri birge jıynalma?an edi.
Lyudovik XVI
birinshi ham ekinshi qatlamlardı salıq tolewge majburlemekshi boladı, biraq olar qarsı boladı. Ushinshi qatlam xalıqtın 98 in qura?anlı?ı ushın, bul
General shtatlar
birliginde kobirek dawısqa iye bolıwdı qaleydi biraq patsha o?an razı bolmadı.
Keyin ushinshi qatlam ozin "Milliy birlik" dep ataydı. Milliy birlikti? a?zaları ja?a konstitutsiya ustinde jumıs baslaydı. Bunnan keyin patsha ushinshi qatlamdı
General shtatlar
birliginen shı?arıp taslaydı.
Bul 1789-jılı
Adam ham puxaralardı? huqıqı haqqında deklaratsiyanı?
payda bolıwına alıp keledi. Ol
Amerika koterilisinde
qatnasqan Markiz de Lafayet atlı jas aristokratı tarepinen jazıl?an edi. Deklaratsiya Frantsiyanı
respublika
dep jariyalaydı. Franciya Respublikası 'Azatlıq, Te?lik ham Birlik' surenine tiykarlan?an bolıwı kutildi. Bul har bir adam azat, te? huqıqlı ham barlıq mamleketlikler te?, a?ayinler sıyaqlı bolıwı kerek degendi a?lattı. Biraq basshılar bunı tez arada Terror?a aylandırdıham onı? aqıbetinde 40,000 atirapında adamlar oltirildi, sonı? ishinde Mariya Antuanetta xanshayım ham Patsha Lyudovik XVI. Oltirilgen adamlar patshanı qollap quwatla?an, tiykarınan birinshi ham ekinshi qatlam adamları edi. Olar bul awdarıspaq dawamında gilyotina menen baslarınan ayrıl?an edi. Koterilisshiler hatte ja?a din menen ja?a kalendar islep shı?ı?a hareket etti.
Francuz koterilisi Franciyada
monarxiyanı
birotala?a toqtattı. Biraq jıllar otip
Napoleon Bonapart
ozin Franciya Imperatorı dep jaryaladı ham Respublikanı toqtattı.
