Open Source Initiative logotipi
Ashıq kodlı
(
ingl
. Open source)
- bul ozgertiw ham qayta tarqatıw ushın erkin paydalanıw?a bolatu?ın kod. Onimler ashıq kodtı, dizayn hujjetlerin yamasa onimni? mazmunın paydalanıw?a ruqsattı qamtıydı.
Ashıq kodlı model
ashıq birge islesiwdi xoshametleytu?ın oraylastırılma?an
programmalıq tamiynattı
islep shı?ıw modeli bolıp tabıladı. Ashıq kodlı
programmalıq tamiynattı
islep shı?ıwdı? tiykar?ı principi ashıq
derek kodı
, sızılmalar ham hujjetler sıyaqlı onimlerdi kopshilikke erkin biypul etetu?ın te? darejeli ondiris bolıp tabıladı.
Programmalıq tamiynatta?ı
ashıq kodlı hareket menshik kodını? sheklewlerine juwap retinde baslandı. Model ashıq derekti saykes texnologiyada ham ashıq kodı bar preparatlardı tabıw sıyaqlı proektler ushın paydalanıladı.
Ashıq kodlı ashıq derek yamasa biypul licenziya arqalı onimni? dizaynına yamasa proektine universal erisiwge ham sol dizayndı yamasa proektti universal qayta bolistiriwdi tamiyinleydi.
[1]
[2]
Ashıq kodlı soz dizbegi ke?nen qabıllanbay turıp,
ba?darlamashılar
menen ondiriwshiler basqa da harturli terminlerdi paydalandı. Ashıq kod
Internetti?
rawajlanıwı menen birge erisildi. Ashıq kodlı
programmalıq tamiynat
hareketi avtorlıq huqıq, licenziyalaw, domen ham tutınıwshı maselelerdi tusindiriw ushın payda boldı.
Ulıwma ashıq kodlı degende, ashıq kod dizaynın paydalanıw yamasa ozgertiw ushın ulıwma kopshilikke paydalanıw?a ruqsat etilgen, kompyuter programmasın bildiredi. Kod programmalıq qural licenziyasını? shartleri boyınsha shı?arıladı. Lecenziya shartlerine baylanıslı basqalar keyin oz versiyasın (fork) juklep alıp, ozgertip, jamiyetshilikke jariyalay aladı. Ashıq kodı bar hareketti rawajlandırıwdı qollaw ushın koplegen iri rasmiy institutlar payda boldı, sonı? ishinde Apache Hadoop ashıq kodlı tiykarı ham ashıq kodlı HTTP serveri Apache HTTP sıyaqlı jamiyetshilik proektlerin qollaytu?ın Apache Software Foundation bar.
Ashıq kodlı programmalıq tamiynattı? qollanıw tarawı
[3]
200 shveycariyalı sholkemde ashıq kodlını (Open Source) paydalanıw sebepleri tuwralı sorawnama
[3]
Ayırım ekonomistler ashıq kodlı informaciyanı? iygiligi menen waqıttı, aqshanı ham kush-jigerdi talap etetu?ın original jumısı bar
[4]
“bilim iygiligi” degen pikirge kelisedi. Jumıstı qayta shı?arıw bahası jetkilikli tomen bolıp, sonlıqtan qosımsha paydalanıwshılar nol yamasa nolge shamalas baha menen qosılıwı mumkin - bul onimni? shekli bahası dep ataladı. Avtorlıq huqıq monopoliyanı payda etedi, sonlıqtan tutınıwshılardan alınatu?ın baha onimni? sheklengen bahasınan aytarlıqtay joqarı bolıwı mumkin. Bul avtor?a original doretpeni jaratıw?a ketken shı?ındı qaplaw?a imkaniyat beredi. Usılayınsha, avtorlıq huqıq jumıstı shekli bahadan joqarı, biraq daslepki ondiris bahasınan tomen bahalaytu?ın tutınıwshılar ushın qoljetimlilik shı?ınların payda etedi. Qateni duzetiw yamasa imkaniyat qosıw ushın ozgertilgen programmalıq tamiynattı? koshirmesi yamasa qosıqtı? remiksi sıyaqlı doretpe jumıs islegisi keletu?ın, biraq avtorlıq huqıq iyesine toley almaytu?ın yamasa tolegisi kelmeytu?ın avtorlar?a erisiw shı?ınların da qıyınshılıqlar payda etedi.
Ashıq kodtı rawajlandırıw ana?urlım zor bahalıqtı payda etetu?ını tuwralı daliller bar. Mısalı ashıq kodlı apparatlıq dizayn konteksinde
cifrlı
dizaynlar biypul ulıwma paydalanıladı ham
cifrlı
ondiris texnologiyalarına (mısalı, RepRap 3D printerleri) erise alatu?ın har qanday adam materialdı? bahasına onimdi qaytalay aladı..
[5]
Original bolisiwshi birge islesiwshi jamiyetshiliginen daslepki dizayn boyınsha keri baylanıs penen itimal optimallastırıwlardı aladı.
Koplegen ashıq kodlı proektlerdi? ekonomikalıq ahmiyeti joqarı. Battery Open Source Software Index (BOSS) ma?lıwmatları boyınsha, ekonomikalıq jaqtan e? zarur on ashıq kodlı proekt:
[6]
[7]
| Reyting
|
Proekt
|
Jetekshi kompaniya
|
Bazar bahası
|
| 1
|
Linux
|
Red Hat
|
$16 milliard
|
| 2
|
Git
|
GitHub
|
$2 milliard
|
| 3
|
MySQL
|
Oracle
|
$1.87 milliard
|
| 4
|
Node.js
|
NodeSource
|
?
|
| 5
|
Docker
|
Docker
|
$1 milliard
|
| 6
|
Hadoop
|
Cloudera
|
$3 milliard
|
| 7
|
Elasticsearch
|
Elastic
|
$700 million
|
| 8
|
Spark
|
Databricks
|
$513 million
|
| 9
|
MongoDB
|
MongoDB
|
$1.57 milliard
|
| 10
|
Selenium
|
Sauce Labs
|
$470 million
|
Berilgen reyting onlayn talqılawlarda?ı proektlerge baylanıslı belsendilikke, GitHub-qa, izlew sistemalarında?ı izlew belsendiligine ham miynet bazarında?ı tasirge tiykarlan?an.
- ↑
Lakhani, K.R. (June 2003).
How Open Source Software Works: Free User to User Assistance
.
- ↑
Gerbe, Aurona
. Proceedings of the SAICSIT 2010 Conference ? Fountains of Computing Research
. ACM Press.
- ↑
3,0
3,1
?Open Source Studie Schweiz 2015 publiziert: Mehr Unabhangigkeit und Sicherheit dank Open Source“
(de-CH).
Der Verband fur den Informatiker & fur die Informatik
. 13-mart 2017-jılda tup nusqadan
arxivlendi
. Qaraldı: 23-dekabr 2018-jıl.
Silteme korsetiwdegi qatelik: Invalid
<ref>
tag; name ":0" defined multiple times with different content
- ↑
Granstrand, Ove
. The economics and management of intellectual property : towards intellectual capitalism
. Cheltenham, UK: E. Elgar, 1999.
ISBN
978-1-85898-967-9
.
- ↑
Wittbrodt, B.T.; Glover, A.G.; Laureto, J.; Anzalone, G.C.; Oppliger, D.; Irwin, J.L.; Pearce, J.M. (2013).
"Life-cycle economic analysis of distributed manufacturing with open-source 3-D printers"
.
Mechatronics
23
(6): 713?726.
doi
:
10.1016/j.mechatronics.2013.06.002
.
ISSN
0957-4158
.
https://digitalcommons.mtu.edu/materials_fp/48
.
- ↑
Joe McCann,
?The Meteoric Rise Of Open Source And Why Investors Should Care“
,
Forbes
(нем?с т?л?)
, qaraldı:
2017-10-10
- ↑
Dharmesh Thakker (7 April 2017),
?Tracking the explosive growth of open-source software“
,
TechCrunch
(нем?с т?л?)
, qaraldı:
2017-10-10