Alp tawları

Alp tawları francuzsha Alpes , italyansha Alpi ), Batıs Evropanı? e? balent taw shoqqısı. Ol Franciyanı? , Italiya , Shveycariyanı? , Germaniyanı? , Avstriyanı? , Lixtenshteynni? ham Sloveniyanı? bir bolegin iyeleydi. Alp tawları bir-birlerinen past shinkler arqalı ajralıp tur?an tawlardı? diziminen ibarat. Uzınlı?ı 1200 km, ke?ligi 50?260 km. E? iri shinkleri ? Simplon (2005 m), Sen-Gotard (2108 m), Brenner (1371 m) ham b. Tawlar jonelisine kondele? jaylasqan shuqır salmalar (Bo-den kolinen Komo koline shekem) Alp tawlarını? batıs ham shı?ıs bolimlerine ajıratıp turadı. Alp tawlarını? e? balent bolimlerinde muzlıqlar hamda muzlıq payda qıl?an relyef turleri kop. Shı?ıs Alp tawları (4049 m, Ber-nin tawı) batıs Alp tawları (4807 m, Monblan tawına)n pasirek. Olar ham ayrım dizbeklerge bolinip ketken. Alp tawları eteklerinde ha'ktas, dolomitler ken' tarqalg'an, karst rawajlang'an. Taw eteklerinde klimat ortasha, taw biyikliklerinde ha'miyshe qar ha'm muzlıqlar bar, klimatı ha'm suwıq. Muzlıqlardın' ulıwma maydanı. 4140 km². Muzlıqlar ha'm a'bediy qarlardın' to'mengi shegarası 2500? 3200 m ba'lentlikde. . En' ko'p jawın arqa ha'm qubla jan bawırlarında jawadı (2000? 3000 mm). Alp tawlarınan ag'ıp tu'setug'ın da'ryalar (Reyn, Rona, Drava, Adije ha'm b.) sersuw, serostona, gidro-energiya imka'niyatlarına bay. Ko'rkem ko'ller ko'p: Jeneva, Syurix, Boden, Lago-Majore ha'm b. Tabiyiy o'simlik tu'rleri ba'lentlik kontinemtlerin payda qılg'an. Taw yeteginen 800 m ba'lentlikge shekem ma'deniy landshaftlar, 1200 m ba'lentlikler-de ken' japıraqlı tog'aylar,, 1300?1700 m ba'lendliklerde iyne japıraqlı tog'aylar bar. 2600 m den 3200 m ge shekem aralıqlar subalp putazarları, jaylawlar menen ba'nt. Taw dizbeglerinde tunneller qazılıp, temir jol ha'm avtomobil jolları o'tkizilgen. Al-pinizm ha'm turizm ken'nen rawajlang'an.