??????? ????????
? ????? ??????? ????????? ?????????? ???????, ????????? ?????
??????????? ????????
???????? ?????. ??????? ??????? ???????? ?????? ??????? ???????? ???????. ???????? ??????????“ ??????????? ??????? ?????????
????????
,
?????????
,
?????????
, ?????? ?????????, ???????
??????
,
????????
,
??????????
?? ???? ?????????? ?? ?????? ???????.
?????????
???????????? ???????? ???????????“
?????????
???????? ???????? ???????????“
XIX ?????????
???????? ???????? (?. ?????????,
?. ?????????
) ???????? ???????? ?????????“ ???????? ??
??????? VI-?
???????? ??? ????????.
???? ??????
,
??????? ????????
,
???? ??????????
???????????????? ??????? ???????? ?????????“ ??????????? ?? ?????????? ???? ????????? ????? ???????????. ??????????? ??????????? ???? ?????????? ???????? ?????????“ ???????
???? ?????????
,
???? ?????????
,
??????? ??????????
,
?????? ?????????
. ?????????????? ?????? ??????? ???????? ?????????“ ??????????
????? ????????????
. ??????????? ???????? ???????????????? ???????? ?????????????? ????? ??? ?????? ??????????? ???????? ???????? ???????? ?????, ????????????, ???????? ???????? ???????; ???????? (???????? ?????????) ??????? ?????????? ????????, ?????????. ??????? ??? ?? ??????? ???????; ????????? ???? ????????? ?? ?????? ???????????. ????? ???????????? ???? ?????????????? ???????? ?????? ???????? ???????? ?????????“ ???? ??????? ??????? ???????????? ?????:
?????? ????????
????????? ????????? ?????? ?? ????????????? ?????? ?? ?????????“
(???????? ??????? V ??????????),
?????????
????????? ?? ?????????? ??????? ??????????“
(V?VIII ??????????),
?????? ????????
??????? ??????? ?? ?????????? ????????“
, XI ???????? ??????? ???????
???????? ????????“
(VIII?XI ??????????), XII ???????? ??????? ???????
????????? ????? ?????? ????????, ?????? ??????? ???“
????????? ?? ?????? ?????????????“
(???????? ??????? XI ??????????), ?. ?.
???? ??????? ????????? ???????
(XII ?.? XIII ???????? ??????? ????????), ??????? 2 ??????? ???????????
?????????? ?? ?????? ??????????????“
??
????????? ????? ?????? ????????“
, XIV ???????? ??????? ???????????,
??????????????
???????? (?????????
?????????? ???????“
). ???? ??????, ??? ????? ????????? ?? ????????? ???????? ?????????“ ???? ????????????.
??????? ?????????
.
????? ??????????
,
??????? ?????????????
,
?????? ????????????
,
??????????? ?????????
???????? ???????? ??????????? ?????????? ?? ???????? ?????? ??????.
???????? ????????????, ???? ?????? ?? ?????????? ????????????, ??????????? ?? ???????????? ????????, ??????? ??????????? ?????????? ?? ??????????? ???????????? ??????? ???????, ??? ???????? ????????“ ????????? ???? ???? XII ???????? I ?????????, ????????? ?????? ?????????? ???????????? ????????? ???? (???? ?????????? ???????? ????????“ ?????????? VII?VIII, VIII?IX, X, XI???????? ????????, XI?XII ???????, XII ???????? II ?????????). ???????? ????????“ ??????? ?????????????? ?????????? ??????. ???????? ???????? ????? ??????????? ???????? ?????? ???????????? ??????? ???????? ?????.
???????? ?????????“ ??????? ?? ???????? ??????? ???????????? ???????: ????????????? ???????? ??????? ???? ?????? ????????? ?? ????????? ???????????? ?? ???????? ????????“, ?.?. ??????????, ????????? ???????????? ??????????? ??????? ???????? ??????? XI ???????? 70-??? ????????. XII ???????? II ????????? ???????? ???????? ????????? ????? ?????? ????????“, ??????? ?????????? ???? ???? ???????? ???????? ?????????????“. ??? ???????? ???????? ?????????“ ????????, ????? ??????????? ?????? ??????? ???????. ?? ???????????? ???????? ????????“ XII ???????? ??? ??????
????????
????????. XII ???????? II ????????? ?? XIII?XIV ??????????? ??????? ?????????? ????????????? ??????, ??? ????? ?????? ????????????? ???????????? ???????.
???????? ?????????“ ????????? ??????????? ?? ???? ??????????. ???????? ??????? ??????????? ????? ??????? ?????????? ???? ???????? ?. ?.
???????? ???????? ????????“
, ???????? ????? ??????????? 1479?1795 ?????? ?????????? (?. ????????, ?. ??????????, ?. ???????? ?????????????? ?? ???????????? ???????? XVI ???????? ?????????? ?? XVII ???????? ???????? ??????????). XVI ???????? II ???????? ????????? ?. ?. ?????????????? ?????? ????? ?????? (????? ?????? 1731 ???? ???? ??????????), ???? ?. ?.
???????????? ???????? ????????“
?????????? 1634?1645 ??????? ??????????, ???????? ?????? ????, 1697 ???? ???? ??????????? (????? ???????? ?????????“ ?????? ??????? ??????? ?. ?. ????????????? ?????, ??????? 1736 ???? ??????????? ????? ????? ?????? ???????????? ?? XVIII ???????? ??????? ??????????? ?. ?. ?????????????? ?????? II ??????). ???????? ???????? ???????????“ ????????? ??????? (????????????, ????????????) ?????????
?????? ??????? ???
, ??????? ?. ?. ??????? ???????????, ?????????????? ??????????; ???????-??????? ?
???? ??????? ????????? ??????????
, ???? ?????????? ? ??????? ?. ?. ????? ??????????? ??????????. XV?XVII ??????????? ???????? ????????“ ???? ????????.
???????? ?????????, ??? ???????? ??????????“ ??????? ???? ?????????? ?????????? ?? ????? ??????????, ??? ????? ???????? ?? ??????????? ????????? ???????, ???????? ?????? ?? ?????? ????????. ?????? ???????? ???????? ????? ????????? ???????? ?????????????“ ??? ?????????, ?????? ???? ??????????? ?????????? (???., ??????? ???????????, ?????????????? ??????????). ???????? ????????? ???????? ?? ?????????? ?? ???? ?????????.
???????? ????????“ ???????????? ??????,, ?????????, ??????????? ?? ?????????? ??????????? ???????????? ??? ?? ??? ?????????? ??????. ??? ??????? ???????, ????? ???????????? ?????, ??????, ?????????, ??????????????? ???????????, ???? ????????? ?????? ????????. ???????? ?????????“ ??????? ???????????????? ????????? ????? ???????????? ????????? ????????? ?????????. ??????? ???????????????? ????????????????, ????????? ?????????? ???????? ????? ?????, ??????????? ?????? ?? ?. ?. ?????? ???????? ?????????“ ???????? ???????? ???? ???????? ???????????????? ?? ?????-?????????? ??????? ?????? ????????? ?????.
???????? ?????????“ ???????? ?????? ???????? ??????? ?? ????????? ????????, ????? ????????? ???????? ????????? ???. ????????????????? ???? ??????? ??? ?????????? ?? ????????????????, ?????? ????? ??????? ?????????? ?? ????????, ????????, ???????, ??????????? ????????. ???????? ?????????“ ??????? ?????????????? ???????????? ????????? ?????? ?? ???? ?????????, ????? ???????? ???????? ???????? ???????????. ???????? ?????????“ ????? ????? ?????????? ???????????? ???????, ??????? ???????????? ?? ??????????? ?????????, ????????, ????????, ???????, ??????????? ??????????? ???????????.
???????? ?????????“ ???????? ?????????????? ??????????? ???????????? (1906,
??????? ??????????
) ?? ???????? ??????? (1942,
????? ???????????
). 1955?1959 ?. ???????????? ????? ?? ????????????? ????????? ?????????? ???????? 2 ????? ??????? ???????? ????????“ (????? ????? ??????
???????? ?????????“ ?????????????
). ???????? ??????? ???????? ??????? ?????????? ????? ???????????. ???????? ?????????“ ????? ???????? ???????? ?? ?????? ??????????? ????? ?????????? ????? ?? ?????? ??????. ??????????? ???????? ?????????“ ????? ??????? ????????? (1953, ?. ???????).
XIX ???????? ???????????? ?????????? ???????? ?????????“ ????? ??????. ????? ???????????? ??????? ??????????????? ??????? ??????????? ????????? ??????? ????????? ??????, ??? ??????? ???????? ???? ????????? ???????? ?????????, ?????? ????????? ???????? ???????????. ??????? ????? ?????????????? ???????? ?????????“ ?????? ?????????. ???????? ???????????? ????????? ?????????? ???????? ?????????“ , ????????? ??????????????? ???????. ??????????? ????????? ??????? ??????????.
"??????? ?????????" ??????????? ????????????? ????? ?? ??????? ?????? ?
?????????????
??
?????????????
.
?????????????
???????????? ?????????? ????????? ?? ?????????? ?????
??????? VI
-? ???? ????????? ?????????? ?????????????.
?? ?????? ?????????? ???????????? 4 ??????????, ?????????? ?????????
????????
:
- ????????
(A) ????? ? ??????????? 1479?1495 ??????. ??????????, ????? ????????? ????????.
- ??????????????
(C) ? ??????????? XVI ????????? (?????????).
- ????????
(Q) ? ??????????? 1697 ???? (?????????. ????????? ????? ??????????? ?????-???????).
- ????????????
(M) ? ??????????? 1633?1645/1646 ??????. ?? ???? ??????? ????? ?????? ??????????? ????????.
?? ?????? ?????????? ???????????? 16 ??????? ??????????:
- ??????????????? (R) - 1699-1703/1709
- ?????????????? (T) - ????. 1700/1705?1724
- ??????????????????? ? ????? (P) ? 1719?1744
- ?????????????? ? ????? (c) ? 1731
- ???????????? (m) ? 1736
- ?????????????? (D) ? XVIII ???? ??? ?????
- ????????? ????????? (E) ? 1748
- ??????????????????? ? ????? (p) ?a 1761
- ???????????????? (b) ? 1761
- ???????????? (d) ? XVIII ???? ??? ?????
- ?????????? (s) ? XVIII ???? ????? ???.
- ????????? ???????? (k) ? IX ?.
- [Q-383] ? XVIII ???? ????
- [S-5316] ? 1822
- [S-5314] ? 1833?1834
- ?????????? (B) ? 1839
???????? "??????? ?????????" ??. ??????? ????????, ??????????? ???? ?????????. ???????? ?? ???????? ????? ??? ?????? ???????? (?? ??????? ????????? ????????????), ?????? ?????? ??????? ?????????? ?????????:
- Arm/A ? 1274?1311 ??. (?. ???????????? ? a, ?. ???????? ? A, ?. ????? ? Arm/A)
- Arm/B ? 1669?1674 ??.
- Arm/C ? 1683?1684
- Arm/D ? 1840
- ??????? ????????: ?????? ???????????? ????????, ?. ??????????? ?????., ??., 1906
- ??????? ????????: ??? ???????????? ?????, ?. ???????????? ?????., ??., 1942
- ??????? ????????, ?. ???????????? ?????????, ?. 1, ?????????, ??., 1955
- ??????? ????????, ?. ???????????? ?????????, ?. 2, ?????????, ??., 1959
- ??????? ????????, ?. ???????????? ?????????, ?. 4, ?????????, ??., 1973
- ??????? ????????, ?. ?????????? ?????????, ??????????? ???????????? ???????? ????????, ??., 2008
- ????????? ?? ?????? ?????????????? (??? ??????? ?????????), ?. ????????? ???. ?? ???????????, ??., 1941 ();
- Brosset, Marie-Felicite. Additions et eclaircissements a l' histoire de la Georgie, St. Petersburg, 1851
- Das Leben Kartlis, Eine Chronik aus Georgien 300-1200, ubers. und herausgegeben von Gertrud Patsch, Leipzig, 1985
- Robert W. Thomson, Rewriting Caucasian History: The Medieval Armenian Adaptation of the Georgian Chronicles. The Original Georgian Texts and The Armenian Adaptation, Oxford, Clarendon Press, 1996 (??????? ??????? ?????????? ?? ???? ??. ??????? ??????? ???????? ?? ??? ???????? ????????)
- K‘art‘lis c‘xovreba: The Georgian Royal Annals and Their Medieval Armenian Adaptation, 2 vols. General editor Stephen H. Rapp Jr., Delmar, NY: Caravan Books, 1998
- ??????? ????????? ????? ??????? ????????, ??????? ?? ???????
???? ????????
, ??., 1953 (??????? ??. ?????? ???????, ??? ???????? ??. ?????? ????? ?? ????????? ??. ?????? ??????)
- История и восхваление венценосцев, перевод с грузинского, предисловие и примечание К.С.Кекелидзе, Тб.1954
- Мровели Леонти. Жизнь картлийских царей (Извлечение сведений об абхазах, народах Северного Кавказа и Дагестана), пер. предисловие и примечание Цулая Г. В., М. Наука. 1979
- Джуаншер Джуаншериани. Жизнь Вахтанга Горгасала, пер. предисловие и примечание Цулая Г. В., Тб. Мецниереба. 1986
- ??????? ?.
,
??????? ??????? ????????????
, ?. 10,
, 1986. ? ??. 469?470.
- ?. ????????????, "??????? ?????????" ?????????????????, ?????, ???????? ?????, 4, 1987
- ???????? ?? ??????????? ??????? ??????????
? ??????? ???????????
- ?. ????????????, "??????? ?????????" ???????? ??????? ??????????? ?? ????????? ??????, ???????: ?????????? ??????? ????????? ???????, ??., 1999
- ?. ????????, ???????? ?? ???? "???????? ??????? ??????????", ?????, ???????? ?????, 4, 1987
- ?. ??????????, ????????? "??????? ????????? ?????????" ?????????? ????????, ?????, ???????? ?????, 1, 1979
- ?. ??????, ????????? ???????? ???? ??????? ?????? ????????????, ???????, 1999
- ?. ?????????, ??????? ??????? ????????? ??????????? ???????, ???????, 2, 1999
- ?. ???????, ??????? ????????? ?? ???? ??????????, ??., 1991
- ?. ???????, ????? ??????????? ??????? ???????????
- ?. ??????, ??????? ??????????? ?? ???? ??????????? ????, ??? ???????, 338, 2001
- ?. ????????????, ?? ???? ,,??????? ????????"? 1989
- ?. ???????? ??? ??????????? ,,??????? ????????"?
- ???????? ?., ??????? ??????????? ???????, ?. 1, ??., 1960
- ??????? ?., ??????????? ???????? ???????????????? ?????????, ?. 1, ??., 1982
- ??????????? ??., ????? ??????? ????????? ????????, ?????????? ?????? ?????, ?. 8, ??., 1977
- Stephen H. Rapp Jr. Studies in Medieval Georgian Historiography: Early Texts and Eurasian Contexts, Corpus Scriptorum Christianorum Orientalium, vol. 601, subsidia, vol. 113. Louvain: In aedibus Peeters, 2003
- Christian Settipani, Continuites des elites a Byzance durant les siecles obscurs. Les princes caucasiens et l'Empire du VIe au IXe siecle, de Boccard, Paris, 2006
- Хантадзе Ш.А., К историографической характеристике ≪Картлис Цховреба≫, ??.: ??????? ?????????????, ?. 2, ??., 1971