Treno di granda rapideso (TGR) o kuglo-treno esas treno qua povas vehar per rapideso plu granda kam 200 km/h en ordinara treno-voyi o per rapideso plu granda kam 250 km/h en specala treno-voyi, segun stipuli da UIC (Internaciona Fervoyala Uniono). ^[1]

Lua granda rapideso posibligas a lu konkurencar kun avioni e superesar autobusi od automobili en voyaji longa de poka centi de kilometri. Ol judikesas kom la maxim sekura transportomoyeno en la mondo, ^[2] kun rara acidenti dum sua historio.

L'unesma lineo di treno di granda rapideso - T?kaid? Shinkansen, longa de 515.4 km - inauguresis ye la 1ma di oktobro 1964 en Japonia . La treni uzis kom energio-fonto elektro , furnisita ye 25kV en alternanta korento , ed atingis maxima rapideso di 210 km/h. Lua lokomotivi - entote 3 216 - fabrikesis de 1963 til 1968. La normo por rot-eskarto en lua lineo esis 1 435 mm .

Shinkansen -treni ordinare retretesas pos 15- o 20-yara uzado, kontre 30 o plua yari por ordinara treni. Nun, 27 ek l'originala Shinkansen -treni prezervesas.

La duesma lando qua adoptis treno di granda rapideso esis Unionita Rejio , kun Class 370 -treno, konocata kom APT-P (Avancata Prototipo di Treno por pasajeri) en 1980 . APT-P-treni anke uzis 25kV- elektro , quankam experimentala treno qua konstruktesis dum la yari 1970a uzis naturala gaso en lua propulsanta turbino .

Nune la maxim rapida treni di granda rapideso uzas magnetala levo vice roti , e desegnesas por voyajar ye 500 km/h, exemple la treno Transrapid , projetita en Germania ed uzata en la Popul-Republiko Chinia .

Referi [ redaktar | redaktar fonto ]