Tegucigalpa
esas la chef-urbo, la maxim populoza urbo e la politikala ed administrala centro di
Honduras
. Segun statistiki de 2023, ol havis 1 326 460 habitanti. Dum la koloniigo, la regiono esis centro por extraktado di
arjento
ed
oro
. Nun ol esas sideyo por la maxim multa statala kompanii, e del
universitato
Universidad Nacional Autonoma de Honduras
- UNAH.
L'urbo jacas sur valo cirkondata da monti. Lua
aeroportuo
, Toncontin, esas notora pro havar extreme kurta voyo por terveno, kompare ad altra internaciona aeroportui. Pilotisti mustas manovrar atenceme l'avioni por evitar koliziono kun la monti vicina al aeroportuo.
La substrukturo dil urbo ne akompanis la kresko di la habitantaro. La manko di projeti pri developo e kresko dil urbo, la densa urbanigado e la
povreso
esas duranta problemi.
Tegucigalpa fondesis ye la
29ma di septembro
1578
da
Hispani
, sub la nomo
Real de Minas de San Miguel de Tegucigalpa
. Preske du yarcenti pose, ye la
10ma di junio
1762
lua nomo chanjesis a
Real Villa de San Miguel de Tegucigalpa y Heredia
. En 1788 l'urbo extingesis, ed en 1791 ol divenis parto di
Comaguaya
. En 1817 ol separesis de Comaguaya, e lor urbestro Narciso Mallol komencis konstruktar ponto super la fluvio Choluteca, qua inauguresis en 1821 e ligis Tegucigalpa kun la vicina Comayaguela.
En 1821 Tegucigalpa fakte divenis urbo, ed en 1824 l'unesma Kongreso di la Republiko di Honduras deklaris ke Tegucigalpa e Comayagua, lor la du maxim importanta urbi de la lando, esus chef-urbi di Honduras, alterne. Ta alterno duris pos la nedependo di Honduras en
1838
til la
30ma di oktobro
1880
, kande Tegucigalpa divenis definitive la chef-urbo di la lando.
En 1898 decidesis ke l'urbi Tegucigalpa e Comayaguela, vicina e separita per la rivero Choluteca, divenus ambe la chef-urbo di Honduras. Lor, la du urbi havis cirkume 40 mil habitanti, single.
Pos la yari 1930a Tegucigalpa duris kreskar, ed atingis 250 mil habitanti dum la yari 1960a, epoko en quo formacesis la granda quartero
Colonia Kennedy
, inauguresis l'
universitato
autonoma di Honduras, UNAH, e konstruktesis la hotelo
Honduras Maya Hotel
. L'urbo duris esar mikra til la yari 1970a, kande multa rurala migranti establisis su este del urbo.
Dum la yari 1980a multa avenui, viadukti ed alta edifici inauguresis, e l'anciena peizajo di du-etaja konstrukturi modifikesis multe. Tamen, la manko di projeti pri la kresko urbala divenis evidenta, kande la talusi di la vicina monti rapide okupesis dal povra habitantaro.
Ye la
30ma di oktobro
1998
,
uragano
Mitch
devastis Tegucigalpa e la cetera Honduras.
[1]
Dum kin dii, inundadi e terglitadi produktis mili di mortinti, destruktis foresti, e domajis severe la substrukturo e mili di domi. Arei de Comayaguela anke subisis severa destruktado, nome kande terglitado kreis digo qua blokusis rivero Choluteca, e lua aqui inundis basa tereni del urbo.
Nun, Tegucigalpa esas l'urbo kun la maxim granda
indexo pri homala developeso
de Honduras, 0,859, plu multe kam
San Pedro Sula
, la duesma. L'urbo duras kreskar adeste, adsude ed adweste, por formacar desorganizita
metropolala regiono
.
Tegucigalpa jacas inter montaro e havas
altitudi
di 975 metri en lua maxim basa punti, e 1 463 metri en lua maxim alta punti, en la suburbi. La reliefo dil urbo konsistas ek neabrupta kolini. Ante la koloniigo, foresti kovris la regiono, ed ankore existas boski di koniferi proxim ol.
Fluvio Grande o Choluteca trairas l'urbo norde til sude, e separas Tegucigalpa (weste) de Comayaguela (este). Ensemble, Tegucigalpa e Comayaguela kovras 201 km². Weste del urbo existas aquobarilo nomizita
Los Laureles
, qua furnisas 30% del aquo bezonata da Tegucigalpa.
La
klimato
di Tegucigalpa esas
tropikala
(
Aw
, segun la
klimatala klasifikuro da Koppen
) influata dal
altitudo
. Pro to, ol esas min humida kam la klimato de la basa vali e la regioni litorala. Existas du sezoni: la sika e kolda komencas en novembro e finas en marto, kontre ke la pluvoza sezono komencas en aprilo e finas en oktobro. La mezavalora yarala
pluvo-quanto
esas 871 mm, e pluvas mezavalore dum 73 dii, omnayare.
Segun inquesto publikigita en 2014, Tegucigalpa esas la maxim
polutata
urbo de
Central Amerika
, ed un ek la maxim polutata de
Amerika
. La vicina montaro desfaciligas dispersar la poluto.
Panoramo pri Tegucigalpa.
La historiala centro di Tegucigalpa prezervas exempleri di kolonial arkitekturo de la 18ma e 19ma yarcenti. Yen lua maxim importanta religiala edifici:
- La Katedralo di Santa Mikael Arkianjelo, konstruktita de 1765 til 1786 an la quartero La Hoya,
- La baziliko di Nia Damo de Surapaya, konstruktita de 1943 til 2005, este del urbo,
- La placo e kirko Santa Maria de los Dolores, konstruktita de 1732 til 1815.
La
Muzeo
pri Naturala Historio ed Entomologio di Honduras inauguresis en 1985
[2]
, e gastigas mili di exempleri di
insekti
qui trovesas en la lando.
La Nacionala Parko
El Picacho
jacas an la samnoma monto, qua havas maxim
altitudo
di 1200 metri sur
marala nivelo
. De ibe, viziteri povas vidar panorami pri Tegucigalpa.
Tale nomizita parko
La Leona
inauguresis en 1925, en monto de ube on povas vidar panoramo pri la urbo e pri Comayaguela.
[3]