Архитектура

Архитекту?ра ? г?ишлоштеи кхыйолча хьалъяьча х?амаштеи проект яра а уж хьалйоттара а исбахьалеи ?илмеи ^[1]^[2]. Иштта ≪архитектура≫ оал сага? ва?ха а ле?ла а гонахье хулийташ йолча ерргича г?ишлонехи кхыйолча хьалъяьча х?амаехи ^[3].

Архитектура чу в?аший дувзаденна да объектий тайп-тайпара белгалонаш: функциональни (декхар, пайда), технически (ч?оаг?а хилар, дукха ха йоаккхарг хилар), эстетически (хозал), иштта цар массане исбахьален ма?ан а ^[1]. Архитектурай исбахьален ма?ан а специфика а эггара дикаг?а белгалъеш я классика лоарх?аш йола Витрувийчун триада : Ч?оаг?ал, Пайда, Хозал (лат. Firmitas, Utilitas, Venustas) ^[4].

Архитектура белхаш каст-кастта исбахьален кхолламаш морг а, культурни е политически символаш морг а лоарх?. Тархьара цивилизацеш белггала я шоай архитектурни караг?даьннарашца (толамашца). Юкъарлен вахарца ювзаенна йола функцеш ?алашъе в?ашт?ехьа доалийташ я архитектура. Бакъда, архитектура хьакхолл наьха торонагеи хьашташкеи хьажжа? ^[3].

Архитектураца ювзаенна халкъашта юкъера эггара лакхехьара долча совг?атех я Притцкеровски преми . Х?ара шера архитектурай областе т?ехдика толамаш дахарах луш я из преми.

1996 шера Барселоне хиннача Къамашта юкъера архитекторий союза (МСА) Ткъоалаг?ча Генеральни ассамблеяс оттадаьд, х?ара шера Ардара бетта хьалхара оршот дийнахьа Къамашта юкъера архитекторий белха-говзала ц?ай дездеш хургдолаш ? Дунен архитектурай ди ^[5].

Этимологи [ тоаде | тоаде чура ]

≪Архитектура≫ хьат?аийцад латиний меттацара лат: architectura яхача деша т?ара ^[6]. Латиний метта из дош architectus ≪архитектор≫ яхача дешах хьахиннад, амма из ше къаьнарча яний меттацара хьат?аийцад ? ш.-ян. ?ρχιτ?κτων : αρχι- ( керттера, воккхаг?а ) + τ?κτων ( дахчанпхьар, г?ишлонхо ) ? ≪керттера г?ишлонхо≫ ^[7]^[8].

Г?алг?ай метта хьалдоттара исбахьале белгалъеш ший дош долаш да: ≪ т?ого?взал ≫ (≪т?о≫ + ≪го?взал≫). Юххьанцара иштта оалаш хиннад кхерах хьалдоттар, х?аьта из белха-говзал лелаечох ≪ т?ого?взанча ≫ оалаш хиннад.

Белгалдаккхар [ тоаде | тоаде чура ]

↑ ^1,0 ^1,1 Архитектура // Архитектура // Большой Энциклопедический словарь (эрс.) . ? 2000.
↑ Архитектура //Энциклопедия Кругосвет
↑ ^3,0 ^3,1 А. В. Иконников . Архитектура // Большая Советская Энциклопедия . 3-е изд. / Гл. ред. А. М. Прохоров . ? М. : Советская Энциклопедия, 1970. ? Т. 2. Ангола ? Барзас . ? С. 296?302 .
↑ Prak N. L. The Language of Architecture: A Contribution to Architectural Theory. The Hague-Paris, 1968.
↑ World Day of Architecture ? Message from the UIA President Архиве диллад 2014 шера наджгоанцхой 3 дийнахьа.
↑ Фасмер М. Этимологический словарь русского языка . ? Прогресс. ? М. , 1964?1973. ? Т. 1. ? С. 91.
↑ Архитектура // Брокгаузеи Ефронеи энциклопеден дошлорг : 86 томах латт (82 томи 4 т?атохари). ? СПб. , 1890?1907.
↑ Ernout A., Meillet A. Dictionnaire etymologique de la langue latine. ? 3. ? Paris, 1951. ? P. 78.

Т?атовжамаш [ тоаде | тоаде чура ]

Архитектура // Брокгаузеи Ефронеи энциклопеден дошлорг : 86 томах латт (82 томи 4 т?атохари). ? СПб. , 1890?1907.

[бэс-1] 1,0 ^1,1 Архитектура // Архитектура // Большой Энциклопедический словарь (эрс.) . ? 2000.

[кр-2] Архитектура //Энциклопедия Кругосвет

[БСЭ-3] 3,0 ^3,1 А. В. Иконников . Архитектура // Большая Советская Энциклопедия . 3-е изд. / Гл. ред. А. М. Прохоров . ? М. : Советская Энциклопедия, 1970. ? Т. 2. Ангола ? Барзас . ? С. 296?302 .

[4] Prak N. L. The Language of Architecture: A Contribution to Architectural Theory. The Hague-Paris, 1968.

[5] World Day of Architecture ? Message from the UIA President Архиве диллад 2014 шера наджгоанцхой 3 дийнахьа.

[6] Фасмер М. Этимологический словарь русского языка . ? Прогресс. ? М. , 1964?1973. ? Т. 1. ? С. 91.

[7] Архитектура // Брокгаузеи Ефронеи энциклопеден дошлорг : 86 томах латт (82 томи 4 т?атохари). ? СПб. , 1890?1907.

[8] Ernout A., Meillet A. Dictionnaire etymologique de la langue latine. ? 3. ? Paris, 1951. ? P. 78.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]