Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
Ti
polbora
ket isu ti immuna a kimiko nga eksplosibo ket ti is-isu laeng a naam-ammuan aginggana idi maika-19 a siglo. Daytoy ket ti panaglalaok ti
asupre
,
uging
, ken
nitrato ti potasio
(a ti asupre ken ti uging ket isu dagitoy ti agtigtignay a kas dagiti
sungrod
, bayat a ti nitro ket agob-obra a kas ti
oksidante
.
[1]
[2]
gapu kadagiti panaguram a tagikuana ken ti gatad ti pudot ken ti tomo ti alingasaw a mapataudna, ti polbora ket kaaduan a naus-usar a kas ti allin kadagiti
paltog
kenlaok dagiti
palpalibang
.
Ti polbora idi segun ti kaaduna a konsenso dagiti akademiko, ket naimbento idi maika-19 a siglo idiay Tsina,
[3]
ken ti kasapaan a nairehistro a naisurat a pormula para iti polbora ket naiparang iti teksto ti
Song a Dinastia
idi maika-11 a siglo, ni
Wujing Zongyao
.
[4]
Daytoy a pannakaduktal ket nakaiturongan ti pannakaparnuay ti
palpalibang
ken dagiti nasapa nga armas ti polbora idia Tsina. Kadagiti simmaruno a siglo kalpasan ti Insik a pannakaduktal, dagiti armas ti polbora ket nangrugrugin a nagparang iti
Muslim a lubong
,
Europa
, ken
India
. Ti teknolohia ket naiwarwaras manipud idiay Tsina babaen ti
Tengnga a Daya
wenno Sentral nga Asia, ken kalpasanna idiay Europa. Ti kaasapaan nga Akinlaud a pannakaibaga ti polbora ket nagparang kadagiti teksto a naisurat babaen ti Ingles a pilosopo a ni
Roger Bacon
idi maika-13 a siglo.
- ^
Jai Prakash Agrawal (2010).
High Energy Materials: Propellants, Explosives and Pyrotechnics
. Wiley-VCH. p. 69.
ISBN
978-3-527-32610-5
.
- ^
David Cressy,
Saltpeter: The Mother of Gunpowder
(Pagmalditan ti Unibersidad ti Oxfords, 2013)
- ^
Jack Kelly
Gunpowder: Alchemy, Bombards, and Pyrotechnics: The History of the Explosive that Changed the World
, Perseus Books Group: 2005,
ISBN
0465037224
,
ISBN
9780465037223
: pp. 2?5
- ^
Chase 2003
:31 : "ti kasapaan a kadagiti nabati a pormula para iti polbora ket mabirukan idiay Wujing zongyao, ti obra ti militar manipud idi agarup a 1040"
- Chase, Kenneth (2003),
Firearms: A Global History to 1700
, Pagmalditan ti Unibersidad ti Cambridge,
ISBN
0-521-82274-2
.
Dagiti midia a mainaig iti
Polbora
iti Wikimedia Commons