Nagsasabtan
:
1°N
38°E
/
1°N 38°E
/
1; 38
Republika ti Kenya
Jamhuri ya Kenya
|
---|
|
Napili a pagsasao:
"
Harambee
"
(
Swahili
)
"Agtitinnulongtayo amin"
|
Nailian a kanta:
Ee Mungu Nguvu Yetu
"O Apo Dios ti Amin a Parsua"
|
|
Kapitolio
ken kadakkelan a siudad
| Nairobi
1°16′S
36°48′E
/
1.267°S 36.800°E
/
-1.267; 36.800
|
---|
Opisial a sasao
| Swahili
Ingles
[1]
|
---|
Grupgrupo ti etniko
| Kikuyu 22%
Luhya 14%
Luo 13%
Kalenjin 12%
Kamba 11%
Kisii 6%
Meru 6%
dagiti dadduma pay nga Aprikano 15%
saan nga Aprikano (Asiano
Europeano, ken Arabo) 1%
|
---|
Nagan dagiti umili
| Taga-Kenya
|
---|
Gobierno
| Semi-presidential
a
Republika
|
---|
|
| Mwai Kibaki
|
---|
| Kalonzo Musyoka
|
---|
| Raila Odinga
|
---|
| Kenneth Marende
|
---|
|
Lehislatura
| Nailian nga Asemblia
|
---|
|
|
| 12 Disiembre 1963
|
---|
? Nairangarang ti republika
| 12 Disiembre 1964
|
---|
|
|
? Dagup
| 580,367 km
2
(224,081 sq mi) (
Maika-47
)
|
---|
? Danum (%)
| 2.3
|
---|
|
? Karkulo idi 2012
| 43,013,341 (
Maika-31
)
|
---|
? Senso idi 2009
| 38,610,097
[2]
|
---|
? Densidad
| 67.2/km
2
(174.0/sq mi) (
Maika-140
)
|
---|
GDP
(
PPP
)
| Karkulo idi 2011
|
---|
? Dagup
| $71.427 bilion
[3]
|
---|
? Tunggal maysa a tao
| $1,746
[3]
|
---|
GDP
(nominal)
| Karkulo idi 2011
|
---|
? Dagup
| $34.796 bilion
[3]
|
---|
? Tunggal maysa a tao
| $850
[3]
|
---|
Gini
(2014)
| 42.5
[4]
kalalainganna
·
Maika-48
|
---|
HDI
(2013)
| 0.535
[5]
ababa
·
Maika-147
|
---|
Kuarta
| Siling ti Kenya
(
KES
)
|
---|
Sona ti oras
| UTC
+3
(
EAT
)
|
---|
| UTC
+3
(
saan a mapalpaliiw
)
|
---|
Pormat ti petsa
| aa/bb/tt(
AD
)
|
---|
Pagmanehuan
| kanigid
|
---|
Kodigo ti panagtawag
| +254
|
---|
Kodigo ti ISO 3166
| KE
|
---|
TLD ti internet
| .ke
|
---|
1. Segun ti
cia.gov
, dagiti karkulo para iti daytoy a pagilian ket nalawag nga agiramraman dagiti nagbanagan ti mortalidad gapu ti AIDS; daytoy ket mabalin a pagbanagan ti nababa panagbiag, ti nangatngato a mortalidad ken gatad ti ipupusay, nababbaba a populasion ken gatad ti idadakkel, ken dagiti panagbalbaliw ti populasion babaen ti edad ken sekso, a dagitoy ket mabalin a manamnama.
|
Ti
Kenya
, opisial a ti
Republika ti Kenya
, ket maysa a pagilian idiay
Daya nga Aprika
a naisanglad idiay
ekuador
. Adda ti
Taaw Indiano
iti abagatan a daya, daytoy ket nabeddengan babaen ti
Tanzania
iti abagatan, ti
Uganda
iti laud, ti
Abagatan a Sudan
iti amianan a laud, ti
Etiopia
iti amianan ken ti
Somalia
iti amianan adaya. Ti Kenia ket adda ti kalawa ti daga iti 580,000 km
2
ken ti populasion ti sumurok a 43 a riwriw nga agtataeng. Ti pagilian ket nainaganan manipud ti
Bantay Kenya
, ti maysa a nasingsangayan a dulon ken maikadua kadagiti
kangatuan a tuktok ti bantay idiay Aprika
. Ti kapitolio ken kadakkelan a siudadna ket ti
Nairobi
.
Ti Kenya ket adda ti napudot ken nadam-eg a klima iti igid ti aplayana ken ti Taaw Indiano, nga agbalbaliw ti nabaknang kadagiti kaatapan a karuotan a
sabana
nga agpauneg ti kadagaan a mapan idiay kapitolio. Ti Nairobi ket adda ti nalamiis a klima a lumamlamiis pay no umas-asideg idiay Bantay Kenya, nga adda dagiti tallo nga agtultuloy a gora ti niebe a tuktok. Ti napudot ken nadameg atropikal a klima ket gaparang manen iti kaunegan amapan idiay danaw Victoria, sakbay a mapan iti kalalainganna a kabakiran ken katurturodan a luglugar idiay lumaud a rehion. Dagiti rehion ti Amianan a Daya idiay igid ti pagbeddengan ti Somalia ken Etiopia ket namaga ken namaga bassit a luglugar nga adda kasla
desierto
a langa ti daga. Ti
Danaw Victoria
, ti maikadua a kadakkelan a nasadiwa a danum a danaw iti lubong (kalpasan ti
Danaw Superior
idiay Estados Unidos ken Kanada) ken ti kadakkelan a
tropikal
a danaw iti lubong, ket mabirukan idiay abagatan a laud ken nakibinningayan ti Uganda ken Tanzania. Ti Kenia ket naindayegan para kadagiti
safari
ken dagiti reserba ti nadumaduma a kita ti kaatapan a kas ti
Daya
ken
Laud a Nailian a Parke ti Tsavo
, ti
Maasai Mara
,
Nailian a Parke ti Nakuru
, ken ti
Nailian a Parke ti Aberdares
.
Ti rehion ti
Nalatak a Dandanaw ti Aprika
, a daytoy ket nakaikamengan ti Kenia, ket nakakitan kadagiti panagtaeng ti tao manipud idi paset ti panawen ti
Akinbaba a Paleolitiko
. Ti
Bantu a panagpadakkel
ket nakaabut ti lugar manipud idiay
Laud
-
Tengnga nga Aprika
babaen ti umuna a milenia AD, ken dagiti pagbeddengan ti moderno nga estado ket buklenna dagiti pagsasabtan ti
Niger-Kongo
,
Nilo-Sahara
ken
Apro-Asiatiko
nga etno-linguistiko a luglugar ti kontinentet, a mangaramid ti Kenia ti maysa nga adu ti kulturana a pagilian. Ti kaadda dagiti Europeano ken Arabo idiay
Mombasa
ket napetsaan manipud idi Nasapa a Moderno a paset ti panawen, ngem ti
Europeano a panagsuksukisok
iti kaunegan ket nangrugi laeng idi maika-19 a siglo. Ti
Britaniko nga Imperio
ket nangipatakder ti
Protektorado ti Daya nga Aprika
idi 1895, a naamammoan manipud idi 1920 a kas ti
Kenia Kolonia
. Ti nawaya a Republika ti Keniaa ket nabangon idi Disiembre 1963. Kalpasan ti maysa a reperendum idi Agosto 2010 ken ti panakaampon ti maysa a baro a
batay-linteg
a nangsukat ti daan a tinawidan idi napawaya manipud ti Britaniko, ti Kenia tattan ket nabingbingay kadagitib 47 a kondado a nawaya manipud ti Nailian a gobierno ken agikedkedengda kadagiti pannakibiang a naibatay ti konsultasion ken panagtitinnulong. Dagiti kondado ket tinurayan babaen ti panagbutos kadagiti
gobernador
ken nawaya nga agtigtignay manipud ti sentro a gobierno idiay Nairobi.
Ti kapitolio, a Nairobi, ket isu ti rehional a sentro ti komersio. Ti
ekonomia ti Kenya
ket isu ti kadakkelan babaen ti
GDP
idiay Daya ken Tengnga nga Aprika.
[6]
[7]
Ti agrikultura ket isu ti nangruna a agpatpatrabaho ken ti pagilian ket tinawtawid nga agiluluas ti tsia ken kape, ken ti pay kinaudi dagiti nasadiwa a sabong idiay Europa. Ti
serbisio nga industria
ket maysa a nagruna a mangpatpatarya ti ekonomia. Ti Kenia ket maysa a kameng ti
Komunidad ti Daya nga Aprika
.
Dagiti midia a mainaig iti
Kenya
iti Wikimedia Commons
- Gobierno