???????????? ????????? ?????????? (????)
, ????????? ? ??? ???????????, ??? ?????? ????????? ??????????? ????????????? ?????????????, ??? ????????? ? ?????????? ? ??????? ?????? ?????? ??????? ???? ??????? ????????????????? ?????? (ICD-10 ?????????? F43.1, F62.0, DSM-4 ????????? 309.81)? ????-? ????? ???????? ?? ≪???? ?????????????≫, ???? ?? ??? ????????? ? ??????? ?? ???????????? ?????????, ????
???
?? ?????? ????????? ?????????
???????? ??????????????
???????? ?????? ???, ??? ??? ???? ????
??????????? ????????
????????????
???? ??????? ???????? ? 1980 ????????, ???
????????? ???????????? ??????????
DSM-??? ???????? ???? ???????? ? ????????? ?????? ?????? ????????????
?????? ????? ???????????? ?????? ???????? ?????? ? ?????????? ? ????? ≪??????????? ????? ???≫ 1885 ???????? ??????? ????? ??????? 1919 ???????? ??????? ??????????? ???????? ?????, ????? ?????????? ??? ?????? ????????, ??????, ????????? ????, ????? ?????????????????????? ? ?????????? ???????????? ?????? ????????????????
??????? ????????????? ?????????
?????????? ???????????????? ???????????? ????????? ??????????? ??????? ????????? ??? ????????? ???????????? ?????, ?????????? ??????? ????????????????, ???????? ?? ???????????? ?????, ???????? ?????, ????????????
?????????????
? ????? ??? ???????????? ? ??? ???? ????? ??? ????????? ??????????? ?????????? ????????????????? ?
???????????? ??????? ?????????
?????????
????? ?????????? ? ????????????????
[
????????
|
???????? ????
]
?????? ????????? ????? ????????? ??????????? ???? ???????????? ???????????? ??????? ????????????? ?? ????, ??? ?? ????????? ??????????? ????? ????? ? ?????? ?????? ????? ??????????? ? ??????????? ? ???????? ????? ??????? ????? ????????????? ?????? ??????
????-? ????????? ? ??????? ?? ???????????? ?????????, ???? ??? ?? ?????? ????????? ???????? ?????????????? ???????? ??????? ?????? ??????????, ?????? ?? ???????????? ???? ??????? ????????????? ?? ??????????,
????????????
, ????????? ? ???????? ????????????,
????????????????
, ?????? ????????? ????????, ???????? ????????, ????????, ??????????? ????????, ????????????,
??????????
,
???????????????
, ???? ??????????????????, ?????
???????????????????
? ?????
???????????? ?????????? ?????? ??????????? ?? ?????????, ?????????? ? ?????? ??????????? ???????????, ????????????????, ??????? ? ???????????? ????????????? ? ?????
??? ???????????? ?????????? ????-? ????????? ≪???????? ??????≫ ????? ??????? ? ??????????? 70%-?, ??????? 20%-? ??????????? ? ????-??, ??? ???????? ??????? ??????????? 10%-? ???????? ? ????-??? ???-??? ??????????? 60%-? ? ?????? 50%-? ?????? ????????? ??????? ??? ????? ?????????? ?? ????-? ?????????? ??????? ?????????? ????????????, ????? ???????????????? 8%-? ? 20%-? ??? ????????? ? ???????????????
??????????? ????-? ?? ????????? ???????? ?? ??? ??????????? ????????? ? ????????? ????????????,
???????????
?????????? ? ????????????? ????
???????????? ? ?????????????????????? ?????????????
[
????????
|
???????? ????
]
????-? ?????????? ? ???????, ???????? ? ????????????? ?? ???? ??????????????? ??? ?????????? ? ???????????, ???? ?????????, ????????????????? ? ??????????????, ????????????????? ???????? ??????????????, ??????????? ???????????? ? ???????????? ??????????, ??????????? ???????? ??????????????? ? ?????????? ?? ??????????? ?????????? ???????????????????? ????-?? ??????? ?????????? ???????????? ?? ???????? ???? ???????, ????????? ????????????? ????????????????, ?????????????? ????????? ???????????????? ?????? ????????, ????????? ??????, ??????????? ? ???????????? ?????????????? ?????????? ????? ????? ?? ????? ????????????????, ????????? ??????? ?? ?????????, ????????????, ??????? ????????, ???????, ???????????, ????? ?????? ???????? ?? ?????????????????
????? ?????? ?? ????-? ???????? ?????????????????????? ????????????? ? ???????? ????????? ????????????? ??? DSM-IV-TR-?.
- ??? ????????? ? ????????? ???????????, ????? ?????? ?? ????????? ???? ??????? ????????? ????????????? ????
- ????????? ????????????? ???????????? ?????????, ??? ????-?? ??????? ??????? ???????? ?????? ?? ????????? ? ????????? ???? ??????? ????????? ???????????????? ???? ???????? ?????????? ?? ????????? ???? ??????? ????????? ????????????? ??? ?????? ???? ????????????????? ?? ???????????? ????? ? ???? ??????? ??? ???????, ??? ???-?? ??? ?????????? ????????????? ????????? ? ????????? ????????????? ?????? ??????, ??? ????????? ???????? ????? ? ????????? ??????? ???????? ?????????? ?????, ??? ??? ????????????? ??? ?????? ???? ??????? ??????????? ????? ????????? ? ??????, ????????? ? ????????? ? ?? ??? ???? ??????? ????????, ???? ??????????? ? ???????? ? ????????? ????? ????????????? ??? ≪????????? ???? ??????≫ ?????? ????? ? ?????? ?????? ????, ?? ???????? ????? ?, ?? ??? ??? ????????? ???????? ????? ????? ???? ? ????????? ?? ????? ? ???? ????? ?????? ????, ??????????????? ? ??????? ???????? ???, ??? ??????? ????? ????? ? ????????? ????????????? ????????
- ???????????? ???? ??? ???????, ??? ??????? ???????? ????????? ? ????????? ??????????????? ???????? ????????, ?????????????, ???????????? ??????, ?????? ????????? ?????????? ????????? ?? ?????? ???????? ????? ???????, ??? ?????? ?????? ??????????? ????? ???????????????, ????????? ?? ??? ???????? ??? ?????? ??? ??????????, ??????, ????????, ??????? ? ????? ??? ????? ??????? ?????????? ? ???????? ????????? ????????????? ??? ?????? ?????????????? ??????? ??? ???????? ? ???????? ?????? ??????, ??? ???????????? ? ???????? ? ??????????? ?????? ??????????????? ?? ???????????? ? ??????? ?????????????? ???????, ???? ???????? ??????? ????????? ? ??????????? ? ??????????
- ???????????????? ??? ?????????????????, ??? ???????????? ? ??????, ?? ??????? ??????? ??????? ??? ??????? ???????????? ??? ? ???????? ?? ????? ? ??????????? ????????????????? ? ????????? ???????????? ????? ????? ????? ???????? ?????????? ???????????? ???????????? ? ???????????? ??? ?????? ??????????????? ?? ?????, ??? ?????????? ?? ??????? ????? ??????? ? ??? ?????? ?????????
???? ????? ????????????? ???? ????-? ?????????? ? ??? ???????????, ???????????????, ?????? ??? ???????? ??? ???????????? ???????????? ?????????????????????? ????? ?? ????, ?? ????-?? ?????????? ??? ??? ?? ??????????????, ????????????, ????????? ?????????????? ??????, ?????????? ????????????? ????? ???????? ??? ?? ????????? ????????? ? ??????????? ?????????????????????
???????? ?????????? ?????? ?????? ??????? ???? ??? ???????? ? ???????????? ??????????? ???? ?????
?????????? ? ?? ?????? ????????????? ? ?????????????????????, ????? ??????? ????????, ?????????????? ??? ???? ??????, ?? ????????? ????? ????????? ???? ? ???????? ?????? ????? ?? ???? ????? ?????????????, ??????? ???? ??????????, ≪??????? ?????≫ ??????????, ??????? ???????, ?? ???? ???????? ?????? ????? ???? ?, ??? ?? ????????? ????????? ??????????
??????? ? ???????????? ??? ???????? ????????????????, ??? ?????????? ? ????, ???????????? ?????????? ???????, ??????????????? ????????????????? ???????? ??? ??????? ???? ???????? ? ????????, ????? ?????????? ?? ???????? ???????? ??????? ??????? ??? ????? ????????? ? ???????????, ?????? ???? ????? ? ?????????? ?????? ???????????, ??????? ? ?????????? ????????????
???????????? ? ≪????????????? ??????????????? ???? ??????????????????? ???????≫? ?????? ??? ???????, ????????? ? ?????????? ???? ?????????, ?????????????? ? ??? ???????????? ????? ?? ??? ???????????? ???????????? ?????? ??????? ??? ??????? ????? ????? ?????? ??????????? ? ???????????? ????? ????? ??
?????????, ?? ???????? ????? ?????? ???? ?? ??????????? ?? ????????? ???????????? ??????????, ???????? ??, ??????, ???????, ?????? ????????, ??????? ???????? ? ????? ???????? ??? ???????????, ????? ????????? ??? ?????????? ???????, ??? ????????? ?? ?????? ???????????? ??????????? ????? ???????? ?????? ?????????? ??? ????? ? ???????? ???? ???? ??? ???? ????
?? ?????????? ?????????? ? ?????? ?????? ???? ?????? ?????? ?? ??????????? ????????????? ?????????, ???????? ????????? ?????????? ? ?????
?????? ????????????????? ?????? ???????? ?? ???????????? ?????? ?????? ??? ????? ?????????? ?????? ??? ???? ??????????? ??? ??????? ? ????????? ??? ???? ???, ??? ?????? ??? ???? ???, ??? ????? ??????????? ????????? ????????? ?????? ?? ???? ??? ???????? ??????? ??????? ????
??????????, ????? ????????????? ?? ???????????? ????????? ?????? ?????????????????, ?????????? ? ?????????, ?????????????? ?????? ? ??????? ???? ?????
- ?????? ?????? ?????????? ? ???????????????????? ???????????? ??, ????? ???? ?? ??????? ??????? ????????????, ???????? ?? ??????, ????, ??????? ?????????, ??????????????? ? ??????????????? ??????????????????????, ????????? ????? ? ?????
- ??????? ?????? ??????? ?? ??????????? ???????????? ?????????????????, ?????????, ????????????? ? ????????????, ????????? ????????? ??????, ??????? ???????? ? ?????
- ?????? ?????? ?????????????????? ?????????????????????? ??, ???????? ?? ???????????????? ????????? ? ????????????????? ?????????, ?????????? ???? ?? ????????????, ?????????? ??????, ??????????????? ? ????????? ?????????, ?????????? ??????????? ????? ? ??????????????? ??????????
????? ?????? ???????????? ?????? ??????? ?????? ? ???? ????????? ??????????????????? ?????? ????, ????????, ?????????? ????, ?????????? ? ?????
?? ???????? ???????? ?, ?? ?????? ????? ???? ?????? ? ≪???????? ????????? ??????≫ ???, ??? ?????????? ? ???????????? ???????????? ??????????? ???????????? ???????? ????????, ????????????????????? ? ????????????????, ?????????? ?????, ????????? ????????? ??????????????????? ? ????? ??????????? ?????? ????????? ?? ????? ??????????, ??? ??????? ????? ?? ???????? ????????????, ?????? ?? ?? ???????????? ??????????, ??? ????? ??? ????? ?????? ???, ??? ????? ?? ????? ??????? ?????? ???????? ?????????
????? ???? ???? ??????? ??????????
???????????
????? ??, ?? ???????? ??????????? ?????????? ?????? ? ?? ????? ????????? ????? ???????? ? ?????? ???????????, ??? ??? ??? ???????? ????????????
?? ???????? ?????? ??????? ? ??????????? ???????? ????????? ? ??????? ?? ????????? ??????????? ?????????? ???????? ????????? ??????????? ?????? ??????????? ?????? ????????? ???, ??? ???????? ???????? ????????????? ?????????????? ?? ????????? ?????????????, ???????? ???????? ?, ?? ???? ??? ???????? ?????????? ??????????? ????????? ????????? ????????????? ??????????, ?????? ??????? ? ??????? ???????????????? ???????? ? ?????????? ????????? ? ?????? ?????????????????
??????????? ??????????????? ????????????? ?????????? ???? ?? ????????, ???????? ????????? ??????????? ????????? ??????? ???, ???? ???? ? ??????????? ??????????? ????????? ?????? ??? ???????????? ?????????? ?????? ? ????????, ??? ???? ? ???????? ???????? ??????? ??????????????? ?????????????? ? ??????????????? ??????, ??? ?????????? ???? ??????? ?? ???????? ??????????? ?????????????
?????? ?????????? ??????? ?????? ??? ???????? ?? ????? ???? ?????????? ??????????? ???????????????? ?????? ??????????? ?????? ? ????????? ??????? ?????? ????????????? ????
???????? ???????? ???????? ????????? ???? ????????? ????????? ? ????? ???????????? ???????? ??? ???? ??????? ? ???? ???????????? ?????, ?? ????? ? ??????? ?????????????? ???? ??? ???????? ???? ???? ? ?????? ?????????????????? ? ?????????????????? ???? ??????????????, ? ????????????? ????, ?? ? ??????????????? ?????????, ??????? ? ????????????? ????????? ??????? ????????????? ?????????? ? ?????? ????????????? ???????????? ????????????
??????????? ????????????????? ?????? ???????? ? ????????? ?????????????? ????????, ??? ????????? ?????? ??? ??????? ?, ????????? ? ???????????, ?? ???????? ???? ???????? ???? ????? ? ?????? ????
??? ??? ???????? ?????????? ? ???, ?? ???? ????? ??? ????? ????????????? ???? ???? ????????????????? ??? ???????????? ??????????? ? ??????? ??????????? ???????????, ???? ????? ? ??? ????????? ???????????? ????? ??????? ???????????
???????????? ?????? ?????????????????????? ???????? ?? ??? ???????? ??? ????????????? ??????? ???????? ??????????? ??????? ???????? ?
?????????????
, ??????? ?????? ??????? ??????????
??????? ?????? ????????????? ????????????
[
????????
|
???????? ????
]
????????? ?????? ??????? ??????? ?????????????? ???????? ?? ????? ??????????????? ??????, ??????????? ? ????????????? ???? ????? ??????? ???????? ? ???????? ????????? ??????????? ????????? ? ??? ??????? ????????? ?????? ??????? ??????????
?? ???????? ???????? ?????????????? ???? ????? ????? ? ??????? ????????
- ???? ? ??????? ??? ????
- ??????? ? ?? ??????? ??? ????
- ?????? ?? ????
- ?????? ?? ?? ?????? ??????, ??? ?? ??? ?????
- ??????? ?????? ?? ??? ???????? ????????
????-? ??????????? ???????????? ? ?????????? ????????????? ?????????????? ??????????? ??????? ????????.
- CAPS (Clinical-Administered PTSD scale), ??? 1995 ?-?? ????????? ? ????-? ?????????? ???? ????? ??? DSM-IV (Diagnostical and Statistical Manual) ?????????????? ??? ???????? ? 4 ??????????????.
- A ?????????? ????????????? ???????? ?????????????
- B ??????????? ????????????? ????? ???????? ??????? ?????????? ???????????????? ? ???????????? ????????
- C ?????????? ???????????? ???? ???????? ???????? ??????, ???????? ? ??????????????
- D ?????????? ??????? ? ????????????? ????????????? ???????????? ????????????, ??? ???????????? ? ??????, ????????????? ? ???? ??????????? ??????????????????
- ?????????? ??????? (Mississippi Combat PTSD scale; M-PTSD)
- ? ??????????? ???????? ? 35 ????
- ? ????????????? ???????? ? 39 ????, ????? ?????????? ?? ????????????? ???????? ??? ?????? ??????? ???????????
??? ???????? ?????????? ? 5 ?????????? ?????????? ? ????? ? ??????? ?????????? ???????, ??? ????? ? ????? ??????????? ????????????? ???????? ?????????? ????????? ??? ??????? ?????????? ?? ?????? ??????, ????????????, ????? ????????????????, ??????????? ?????????, ??? ????????? ? ???????? ?? ???? ????????? ??????????????
- ????????????? ???????? ??????????? ?????????? ????????? ??????? (Impact of Event Scale-R), ??? ???????? ? ?????????????? 22 ????????? ? ?????????? ? 5 ?????????? ??????????? 0-?? (?????????) 4 (????????)?
- ???????????? ???????, ???? ?????????? ? ???? (Trait Anxiety Inventory STAI)?
- ????? ????????? ???????? ???????? (Beck Depression Inventory - BDI), ??? ??????? ? 21 ?????? ?????????? ?????????? ????????????????? ?????????? ????????? ?? 5 ????????? 0-3 ?????????? ????????, ??? ??????? ????????? ???? ?????????? ?, 4-9? ????????? ??????? ???????????? ?, 10-15? ?? ????? ????????, 16-19? ???? ??????????? ???????? ? 20 ??? ????? ??????, ??? ??????? ????? ?????????? ? ???? ????????????
??? ????????????????? ? ??????????? ?????????????, ???????? ?? ?????????, ???? ? ??? ?????????????????, ??????????? ?? ????-? ????????????
- American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Arlington, VA? American Psychiatric Publishing.
- Herman, Judith Lewis. Trauma and recovery. ? New York? BasicBooks, 1992.
- World Health Organization. (2008). ICD-10? International statistical classification of diseases and related health problems (10th Rev. ed.). New York, NY? Author.
- Бегоян А.Н.
Анатомия психотравмы: боль, болезнь и исцеление
// Психотерапия. ? 2013. ? № 5 (125). ? С. 59-62.
- "Стрессология-наука о страдании", под редакцией А.С.Тадевосян. Ереван, из-во “Магистрос” 1996