Wjele?in

**Wjele?in**
n?msce	Wilthen
	Wjele?in na kar?e Sakskeje Wjele?in
	Wjele?in na kar?e Sakskeje Wjele?in
Wopon
	Wopon Wjele?ina
	Wopon Wjele?ina
Zakładne daty
stat	N?mska
zwjazkowy kraj	Sakska
wokrjes	Budyski
wysokos?	288 metrow n.m.hł.
p?estrje?	17,04 km²
wobydlerstwo	4.827 (31. dec 2022)
hustos? zasydlenja	283 wob. na km²
postowe ?isła	02679?02681
p?edwolba	(+49) 03592
awtowa zna?ka	BZ, BIW, HY, KM
Politika a zarjadnistwo
m???anosta	Michael Herfort ( CDU )
webstrona	wilthen.de
Poło?enje Wjele?ina w Sakskej
	Karta
	wikidata: Wjele?in (Q81756)

51.099444444444 14.403888888889

Koordinaty : 51° 6′ S , 14° 24′ W

Wjele?in ( n?msce Wilthen ) je m?sta?ko w sakskim wokrjesu Budy?in . Le?i pod Mni?oncom w hornjołu?iskich horach. Wjele?in je po cyłej N?mskej sławny za produkowanje palenca. Ma z l?ta 1969 m???anske prawa.

Stawizny [ wobd??ła? | ?orłowy tekst wobd??ła? ]

Wjeska Welentin abo Welintin naspomni so pr?ni raz w l??e 1222 a b? hi?o w druhej połojcy 13. l?tstotka z knje?im sydłom. ^[2] Wona njesłu?e?e do Hornjołu?iskeho markhrabinstwa, ale b? jako prjedaw?e wobsydstwo Mi?njanskich biskopow hi?o wot 1559 d??l sakskeho kurwjerchowstwa.

Ha? do konca 19. l?tstotka słu?e?e Wjele?in hi??e k serbskemu r??nemu rumej. Ze sp??nej industrializaciju wot 1850tych l?t sem p?em?ni so te? wobydlerska struktura. P?ez p?i?ah n?mskich d??ła?erjow, m??ane mand?elstwa a z tym zwisowacu asimilaciju zhubi so serbskor??na wjet?ina w b?hu mało l?td?esatkow. We 1880tych l?tach m?jachu we Wjele?anskej cyrkwi hi??e ko?du njed?elu serbske a n?mske kem?e.

Po Mukowej statistice z l?tow 1884/85 r??achu tehdy hi??e 651 wot cyłkownje 2025 Wjele?anow serbsce. ^[3] Poslednjej serbskaj fararjej b??taj M?r?in Ren? (we Wjele?inje 1882?1911) a jeho syn Jan (1911?1945). Arno?t ?ernik zw?s?i w l??e 1956 we Wjele?anskej gmejnje snadny serbskor??ny pod??l wobydlerstwa wot jeno? hi??e 1,4 %. ^[4]

Dl?je ha? w samym Wjele?inje d?er?e?e so serbska r?? w do samsneje wosady słu?acymaj wjeskomaj Wosta?ecy a Zd?ar.

M???anske d??le [ wobd??ła? | ?orłowy tekst wobd??ła? ]

K m?stu słu?eja wjeski Tu?icy ( Tautewalde ), Wosta?ecy ( Irgersdorf ) a Zd?ar ( Sora ).

Le?ownostne mjena [ wobd??ła? | ?orłowy tekst wobd??ła? ]

Michał Rostok nali?i 1887 sl?dowace serbske le?ownostne mjena: Na nowej wow?erni, Pod nowej wow?ernju, Mała a wulka chl?bowa ?kla (Backschussel), ?elaca łuka, Po dubach, P?i ?uli, Haty, Tolic hora, Dołhe wosr?dki, Horne pr??nicy, Delne pr??nicy, Wodniki, Wy?e kowarnje, Pola Kaplerja, Kozacy rjap (Ziegenrucken), Hela, Swinjaca łu?ka, Pod wulkim h?blom, Sucha łuka, Pola njebjeskeho młyna, Zezady dwora, P?tkec lada, ?kowron?a hora, Chmjelowa zahroda, Wy?e Je?ki, Chelerec haty, Zady ?eleznicy, Po Klinksec br?zow, ??rbachi, Horne łuki, Na starej wow?erni, Jehnjaca łu?ka, Racec łuka, Studnjaca łuka (Bornteich), Na kłobuku. ^[5]

Politika [ wobd??ła? | ?orłowy tekst wobd??ła? ]

M?sto słu?a k sakskemu wolbnemu wokrjesej 52 (Budy?in 1) a k zwjazkowemu wolbnemu wokrjesej 156 (Budy?in I) .

Wosobiny [ wobd??ła? | ?orłowy tekst wobd??ła? ]

Jan Pjech (1707?1741) ? farar, spisowa?el a nabo?inski procowar; tu narod?eny
Jan Ryn? (1733?1803) ? farar, nabo?inski procowar; tu narod?eny
Korla Awgust Kubica (1842?1914) ? farar, Ma?icar; 1876?71 we Wjele?inje
M?r?in Ren? (1853?1911) ? farar, stawizniski sl?d?er a kulturny procowar; wot 1882 we Wjele?inje
Jan Ren? (1884?1945) ? posledni serbski farar we Wjele?inje

?orła [ wobd??ła? | ?orłowy tekst wobd??ła? ]

↑ Aktualne li?by wobydlerstwa po gmejnach 2022 ; Statistiski krajny zarjad Sakskeje
↑ Wjele?in w Digitalnym stawizniskim zapisu m?stnow Sakskeje (n?msce)
↑ Ernst Tschernik : Die Entwicklung der sorbischen Bevolkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954. → w?? wjeski
↑ Ludwig Elle : Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budy?in 1995, str. 246. [5132 wobydlerjow, z nich 39 doros?enych z aktiwnymi znajomos?emi serb??iny, 23 z pasiwnymi, 12 serbskich d???i a młodostnych, 5058 bjez znajomos?ow] → w?? wjeski
↑ Michał Rostok: Le?ownostne mjena. W: ?MS 40 (1887), str. 3?50, tu str. 17 ( digitalizat ).

Wotkaz [ wobd??ła? | ?orłowy tekst wobd??ła? ]

Commons: Wjele?in ? Zb?rka wobrazow, widejow a awdiodatajow

M?sta a gmejny w Budyskim wokrjesu

[Metadaty_wobydlerstwo_DE-SN-1] Aktualne li?by wobydlerstwa po gmejnach 2022 ; Statistiski krajny zarjad Sakskeje

[2] Wjele?in w Digitalnym stawizniskim zapisu m?stnow Sakskeje (n?msce)

[3] Ernst Tschernik : Die Entwicklung der sorbischen Bevolkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954. → w?? wjeski

[4] Ludwig Elle : Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budy?in 1995, str. 246. [5132 wobydlerjow, z nich 39 doros?enych z aktiwnymi znajomos?emi serb??iny, 23 z pasiwnymi, 12 serbskich d???i a młodostnych, 5058 bjez znajomos?ow] → w?? wjeski

[5] Michał Rostok: Le?ownostne mjena. W: ?MS 40 (1887), str. 3?50, tu str. 17 ( digitalizat ).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]