Sorabija
je studentske towarstwo w
Lipsku
. Zało?iła je so wona na
10. decembra
1716
jako pr?darske towarstwo.
Dwaj l?tstotkaj po
reformaciji
b? so
Lutherowe
?adanje, ewangelij cyłemu ludej w ma?ernej r??i sp?istupni? te? w serbskej Łu?icy p?esad?iło. Serbscy studen?a teologije na Alma Mater Lipsinensis ?ados?achu za zwu?owanjom w ma?ernej r??i, zo bychu mohli pozd?i?o we Łu?icy pr?dowa?. Najprjedy napisachu woni ? wurazne pozbud?owanje jednotliwych profesorow k tomu dopomha ? serbske pr?dowanja a p?ednjesechu sebi tute mjez sobu. Dnja 10. decembra 1716 zało?i na to ??s? serbskich studentow duchownstwa pod nawodom
Hadama Zachariasa ??racha
a z dowolnos?u senata Alma Mater pr?nje serbske towarstwo docyła: "Wendisches Predigerkolloquium". Zasada ka? te? postrowjenje b?: "Soraborum saluti!"
Dekanat teologiskeje fakulty dowoli towarstwu "Wendisches Predigerkolloquium" sobotu wot 13.00 ha? do 14.00 hod?in w cyrkwi swjateho Pawoła pr?dowa? zwu?owa?. W s??howacych l?tach pak towarstwowe ?iwjenje skoro dospołnje wusny; Euforija spo?atka b? wu?erpana. Nowe impulsy 1728: W Budy?inje b? wu?ła pr?nja dospołna ?i??ana biblija. Na to rozsud?i so mnoho serbskich młod?encow za studij teologije. Towarstwowe ?iwjenje zaso wotu?i a so wobstajnje dale wjed?e?e - wosebje serbske pr?dowanske zwu?owanja.
Z l?ta 1755 p?iwzachu so te? serbscy studen?a druhich fakultow a zajimowani n?mscy studen?a jako wurjadni sobustawojo do towarstwa. Borze wutwari so te? skutkowanje towarstwa: Njezwu?owachu so jeno? pr?dowanja, ale p?eło?owachu so te? teksty wosebje z n?m?iny do serb??iny. Tute p?ednjesechu so na m?sa?nych zetkanjach a so diskutowachu. Dale p?ipoło?ichu sebi - bjez dw?la po p?ikład?e towarstwa swobodnych murjerjow - sl?bornu trianglu z napismom "Soraborum saluti". Zna?ka sm?d?e?e so jeno? k towarstwo-internym p?ile?nos?am nosy?. Tajke tajne po?inanja pak so kurwjerchowskemu krajnemu knje?erstwu w Drje?d?anach njelubjachu, tohodla s?aza rektor Dr. Plaz na jeho p?ikaz w l??e 1765 w?itke zna?ki.
W jubilejnym l??e 1766 da towarstwo "Wendisches Predigerkolloquium" krotke stawizny swojeho mjeztym 50-l?tneho wobsta?a ?i??e?. D?e? zało?enja swje?e?e so z bo?ej m?u w Pawołej cyrkwi; p?izamkny?tej so swjed?enska r?? a j?d?. Mjeztym dosta pr?darske towarstwo te? podp?ru z Łu?icy: n?kot?i serbscy duchowni, mjez nimi toj?to z byw?ich sobustawow ka?
Jurij Mje?
z
Njeswa?idła
, pisachu list na pr?njeho profesora teologiskeje fakulty, w?steho Christiana Augusta Crusiusa, w kotrym? jeho pro?achu p?edsydstwo pr?darskeho towarstwa p?ewza?. Crusius prostwu p?iwza. Wot toho ?asa m?je?e pr?darske towarstwo stajnje profesora za prezesa, kotry? njewod?e?e jeno? zwu?owanja, ale so te? pow?itkownje wo prawidła a porjad towarstwoweho skutkowanja stara?e a p?ez swoju reputaciju njemało nahladnos? powy?i.
Wot toho wothladajo pak pi?e
Korla Awgust Jen?
w swjed?e?skim pismje k 150. jubilejej towarstwa, zo w s??howacym ?asu liwkos? a njeporjad p?iwza?tej. A jako 1773 najwjet?i d??l sobustawow towarstwa Lipsk wopu??i, dyrbje?e so pr?darske towarstwo samo rozpu??i?. Hakle w l??e 1778 d??ławos? zaso wo?iwi. Pr?nje zjawne serbske pr?dowanske zwu?owanje wotm? so znowa w Pawołej cyrkwi, ka? b? to z l?ta 1716 z wa?njom. Potom p?izamkny so swjed?e? z wje?erju, hud?bu, piwom a tobakom, ka? Jen? to wopisuje.
Ha? do spo?atka 19. l?tstotka so pr?darske towarstwo z m?njatej anga?owanos?u dale wjed?e?e a wuwi ?iłe w?domostne d??ło. Pod wjednistwom profesora Carusa bu towarstwo w l??e 1807 roz??rjene, ?to? wuskutkowa?e so njesm?rnje na p?ichod: Spr?nja poski?i so n?mskim studentam, kot?i? b?chu ha? dotal jeno? wurjadni sobustawojo, mo?nos?, so z połnohodnimi sobustawami sta?. Zdruha p?emjenowa Carus "Wendische Predigergesellschaft" - prawd?epodobnje pod wliwom Zhorjelskeje
Hornjołu?iskeje towar?nos?e w?domos?ow
? do "Lausitzer Predigergesellschaft" a da st?e?a dweju star?eju (seniorow) woli?: jednoho za serbske, tamneho za n?mske nale?nos?e. To bu tr?bne, dokel? njep?i?d?e wjac telko serbskich studentow do Lipska, ka? hi??e p?ed l?tami; w l??e 1809 na p?ikład njeb? n?hd?e dw? njed?eli
[1]
ani jedyn Serb sobustaw towarstwa.
W ?mjata?cy napoleonskich wojnow d??ławos? towarstwa znowa wolemi.
Z ?im wjet?im entuziazmom bu "Lausitzer Predigergesellschaft" w l??e 1814 wo?iwjena. Najprjedy po?a so natwarje? zamo?enje towarstwa, kotre? so te? w dal?im ?asu rozmno?i. Zo by so zam?rni?o a efektiwni?o w?domostnje d??ła? mohło, zało?ichu so mnohe dal?e podtowarstwa, kotrym? tak mjenowani subseniorojo p?edstejachu: Tak eksistowa?e na p?ikład eksegetiske, homilitiske, psychologiske, filologiske a katechetiske towarstwo. Wosebje intensiwnu d??ławos? wuwi serbske towarstwo SORABICUM respektiwnje SORABIJA. Tak zapo?a so pod seniorom
Handrijom Lubjenskim
serbsko-n?mski słownik zestaje?. W dwacetych l?tach, jako
Handrij Zejler
w Lipsku studowa?e, zesylni "Sorabija" swoju aktiwitu: Serbske ludowe sp?wy, p?isłowa a bajki so hromad?achu, sobustawojo komponowachu, basnjachu, spisachu serbske pojednanja a wudawachu mjez 1826 a 1828 rukopisnu tyd?ensku nowinu "Serbska Nowina".
W sl?dowacym ?asu pak zhubi so serbskos? stajnje a bole z towarstwa "Lausitzer Predigergesellschaft". Na jednym boku studowa?e dla politiskich zm?now zaso mjenje Serbow w Lipsku, a na druhim boku w?nowa?e so pr?darske towarstwo we wjet?ej m?rje teologiskim a druhim w?domostnym d??łam w swojich n?mskich towarstwach. Tak dale a bole wudokonjene seminarne d??ło wupłod?i, ka? pisa cyrkwinski stawiznar Gerhard Graf.
P?ez dal?e wotewrjenje sm?d?achu z l?ta 1844 te? mu?ojo, kot?i? njepochad?achu z Łu?icy, do towarstwa zastupi?. Tu?i dostachu wot 1851 samo połne prawa.
Ale kak jara sm?d?e?e so nowym prudam, w kotrych? so dale bole zwjazkownos? manifestowa?e, wotewri?? Wotmołwa na pra?enje bu ?im nuzni?a, ?im bole w druhej połojcy 19. l?tstotka zwjazki rozk??wachu. Wone skoro w?itke druhe studentske zjedno?enstwa wustor?ichu. Pr?darske towarstwo procowa?e so spadowaceje li?by sobustawow dla swoju atraktiwnos? zwy?i?, ale problematiske wosta, ha? hod?i so zwjazkowe wa?nje ?iwjenja bjeze w?eho na pr?darske towarstwo p?enjes?.
Naposledk so towarstwo mod?e podwoli. "Lausitzer Predigergesellschaft" so sta z bijacej korporaciju ? 1899 so pr?nje tesakowanje wotm?. W samym ?asu zało?i so, ka? b? to za tajke zwjazki z wa?njom, t. mj. "Altherrenverband", kotry? pol?p?i financielnu situaciju towarstwa. Tak zamo zwjazk 1908 do swojeho domu za?ahny?. Hladajo na 500-l?tny jubilej uniwerzity da sej towarstwo 1909 nowe mjeno: Wot toho ?asa mjenowa?e so wone jeno? hi??e "Sorabija". Mjeno m?je?e bole łu?iski pochad sobustawow wuzb?hny? ha? p?isłu?nos? k serbskemu ludej.Z tutym noworjadowanjom pak so w?domostne a wobsahowe d??ło pomje??i, doni? so spo?atk 20. l?tstotka cyle njezhubi. Jako mały zwjazk pak m?je?e so "Sorabija" w s??howacych l?tach jara ?e?ko, dokel? dyrbje?e so nap?e?o druhim zjedno?enstwam p?esad?i?.
Zo njeby so "Sorabija" wot NS-zarjadni??ow zakazała, p?izamkny so wona w l??e 1934 k "Deutsche Landsmannschaft", kotra? pak so dw? l??e pozd?i?o pod ?i??om NS-hamtow rozpu??i. Tak ?iworje?e "Sorabija" jeno? hi??e w swojim zwjazku starcow (Altherrenverband). Ale te? tuton bu 1942 do "NS Altherrenverband" zarjadowany a tohodla 1945 zakazany. Suspektny a njep?ewidny wotr?zk towarstwowych stawiznow so z tym skon?i.
W l??e 1951 zhromad?ichu so znowa serbscy studen?a pod mjenom "Sorabija" w Lipsku, pr?ni raz w swojim, serbskim interna?e, a to jako lokalna skupina Domowiny. Z tym nasta intensiwna a kru?e organizowana d??ławos?: M?sa?nje wotm?wachu so zarjadowanja, na p?ikład ?itanja abo p?edno?ki. Te? "Sorabija" m?je?e plan po socialistiskim wa?nju spjelni? a centralnemu komitejej Domowiny prawidłownje rozprawje?. Procowanju SNM pak, Sorabiju pod swoju kontrolu dosta?, so studen?a wusp??nje wobarachu. W sydomd?esatych l?tach m?je?e "Sorabija" p?ez 100 sobustawow. Ze zm?nu 1989 a z tym zwjazanym p?estrukturowanjom Domowiny so lokalna skupina Lipsk rozpu??i.
Wot l?ta 1991 eksistuje "Sorabija" jako zapisane towarstwo nic jeno? serbskich studentow. Te? nimale 300 l?t po zało?enju je hłowny nadawk p?stowanje serbskeje r??e a nało?kow. Ko?de l?to swje?i so na p?ikład kermu?a,
chodojtypalenje
,
mejemjetanje
abo druhe serbske nało?ki. Tam a sem p?epro?uja so te? zna?i serbscy spisowa?eljo na literarne wje?orki.
Tuchwilu ma "Sorabija" Lipsk 26 aktiwnych sobustawow a jednoho ?estneho sobustawa.
- ↑
21.03.1809 wopu??i P?tr Kral z Pr??ec Lipsk a z tym Pr?darske towarstwo ale hi?o po Jutrach 1809, t.r. po 03.04.1809, zastupi?taj Kito Fryco Stempel a Lehmann z Korzymja pr?darskemu towarstwu. Hlej:
Jentsch
, Carl August (1867/1): Geschichte der Lausitzer Predigergesellschaft zu Leipzig und Verzeichniss aller ihrer Mitglieder vom Jahre 1716-1806. Zu dem, im Monate Juli 1867 in Leipzig festlich zu begehenden 150jahrigen Jubelfeste ihrer Stiftung, im Auftrage der Gesellschaft nach den Acten und andern Nachrichten zusammengestellt und herausgegeben von Carl August Jentsch, Pfarrer in Pohla und Ehrenmitglied der Gesellschaft. Budissin 1867. In Commission bei Schmaler & Pech.