Zvjezdani oblak
Messier 24
u zvije?đu
Strijelac
snimljeno
svemirskim teleskopom Hubble
Zvijezda
je
nebesko tijelo
koji se sastoji od velike koli?ine
plina
, ve?inom
vodika
. Zvijezda isijava
svjetlost
i
toplinu
koji nastaju u
termonuklearnim reakcijama
u sredi?tu zvijezde.
Formacija i evolucija
[
uredi
|
uredi kod
]
Stabilnost zvijezde ovisi o dvije međusobno suprotstavljene sile:
- termonuklearne reakcije nastoje raspr?iti materijal zvijezde u okolni prostor
- sila gravitacije koja tome se suprotstavlja i koja nastoji zadr?ati masu zvijezde na okupu
Ako prevlada sila
gravitacije
, materijal zvijezde se sa?ima, pa nastaju zvijezde u kojima je materija sabijena do vrlo visokih gusto?a (
neutronske zvijezde
,
bijeli patuljci
), a ako je masa zvijezde ve?a od određene kriti?ne granice ili
Chandrasekarova granica
dolazi do beskona?nog sa?imanja u fizikalni
singularitet
iz kojeg vi?e ne mo?e pobje?i ?ak ni svjetlost -
crna rupa
. Ako nadvlada prva tendencija, zvijezda mo?e eksplodirati u silovitoj eksploziji i tako nastaje nova ili supernova. Odnos sjaja i veli?ine zvijezde prikazuje se
Hertzsprung-Russelovim dijagramom
. Prosje?na
galaksija
sadr?i oko stotinu milijardi zvijezda.
Postoje razne klasifikacije za zvijezde, ali najpopularnija klasifikacija je ona koja je izmislila Annie Jump Cannon. Kod ove
klasifikacije
zvijezde se svrstavaju po sjajnosti i veli?ini tako da svaka klasa zvijezde dobiva obilje?avaju?e slovo:
O
,
B
,
A
,
F
,
G
,
K
,
M
poslije ?ega slijedi jednoznamenasti broj od 1 do 9 koja obilje?ava potkategoriju sjajnosti i veli?ine. Tako na primjer. Slovo
O
ozna?ava veliku sjajnu zvijezdu, dok na samom kraju slovo
M
su zvijezde koje su na pragu veli?ine dovoljne za pokretanje nuklearne fuzije. U ovoj klasifikaciji na?e
Sunce
pripada zvijezdama G2 klase.
Radi lak?eg snala?enja na nebu i njihova pronala?enja, zvijezde su grupirane u
zvije?đa
.
Zvijezde i mitologija
[
uredi
|
uredi kod
]
Nuklearna fuzija i reaktivni lanci
[
uredi
|
uredi kod
]
Proton-proton reaktivni lanac u zvijezdi
[
uredi
|
uredi kod
]
- 1. stupanj: 2(
1
H +
1
H →
2
H
+
e
+
+
ν
e
) (4.0
MeV
+ 1.0 MeV)
- 2. stupanj: 2(
1
H +
2
H →
3
He +
γ
) (5.5 MeV)
- 3. stupanj:
3
He +
3
He →
4
He +
1
H +
1
H (12.9 MeV)
Sa?eto:
- 4
1
H →
4
He + 2e
+
+ 2γ + 2ν
e
(26.7 MeV)
Ciklus ugljik-du?ik-kisik
[
uredi
|
uredi kod
]
Trostruki Alfa proces ili pretvaranje helija u ugljik
[
uredi
|
uredi kod
]
- 1. stupanj: :
4
He +
4
He + 92 keV →
8*
Be
- 2. stupanj: :
4
He +
8*
Be + 67 keV →
12*
C
- 3. stupanj: :
12*
C →
12
C + γ + 7.4 MeV
Sa?eto:
- 3
4
He →
12
C + γ + 7.2 MeV
