Karotenoidi ( karoten od fr . carotene , od carotte : mrkva ) skupina su prirodnih ?utih, naran?astih i crvenih pigmenata vrlo ra?irenih u prirodi , posebno u tamnozelenome lisnatom povr?u te u ?utonaran?astome vo?u i povr?u. Poznato ih je vi?e od 700, od kojih se 50 mo?e upijati ( apsorbirati ) i metabolizirati u ljudskom organizmu. Smatra se da imaju preventivan u?inak na karcinogenezu . Po kemijskoj su građi alifatski ili alifatsko-alicikli?ki ugljikovodici ili njihovi kisikovi derivati s politerpenskom strukturom i s mnogobrojnim konjugiranim (povezanim) dvostrukim vezama . Ve?ina karotenoida ima u molekuli 40 ugljikovih atoma . Dobivaju se iz prirodnih materijala ekstrakcijom otapalima i kromatografskom adsorpcijom . Najzna?ajniji je spoj u toj skupini karoten (β-karoten, C ₄₀ H ₅₆ ), redoviti pratilac klorofila u zelenim biljkama ; ima ga i u mnogim cvjetovima i plodovima , u mrkvi , a u jetri se pretvara u vitamin A . Ksantofil (C ₄₀ H ₅₆ O ₂ ) ?uti je pigment (jesenska ?uta boja li??a) koji se nalazi u biljnim kloroplastima , likopen (C ₄₀ H ₅₆ ) daje crvenu boju raj?ici i lubenici , fukoksantin i rodoksantin nalaze se u smeđim i crvenim algama . ^[1] Karotenoidi upijaju svjetlost valne duljine koja odgovara plavom ili plavo-ljubi?astom spektru svjetlosti. Neki karotenoidi u tijelu ?ovjeka mogu imati ulogu antioksidansa , dok β-karoten sadr?i vitamin A koji poma?e u odr?anju vida . Biljke koje su bogate karotenoidima naj?e??e imaju nisku razinu lipida .

Biljni pigmenti [ uredi | uredi kod ]

Podrobniji ?lanak o temi: Pigment

Pigment ( lat . pigmentum : boja) je tvar razli?ita kemijska sastava koja je nositelj boje u ?ivih organizama. Nalaze se u stanicama u obliku zrnaca, kapljica i kristala ; ?esto su vezani na bjelan?evine . Va?ni su za ?ivot biljaka , ?ivotinja i ?ovjeka . Podrijetlo im je dvojako: stvoreni su u protoplazmi specijalnih stanica kao endogeni pigmenti ( plastidi ) ili dospijevaju u stanice infiltracijom kao egzogeni pigmenti. Najra?ireniji su pigmenti:  porfirini (klorofil,  hemoglobin ,  citokromi i drugi), karotenoidi (?uti ksantofili i naran?asti do naran?astocrveni karoteni, koji se nalaze u razli?itim tkivima biljaka, pra?ivotinja, spu?ava, mahovnjaka, je?inaca, kralje?njaka, te fukoksantin u smeđih i nekih drugih alga), fikobilini ( fikoeritrin i  fikocijan ),  antocijani (crvene, ljubi?aste i plave boje) te njihove bezbojne modifikacije leukoantocijanidini (bijela boja latica),  flavoni i flavonoli (?ute boje poznate i pod nazivom antoksantini; nalaze se u listovima, cvjetovima i plodovima biljaka, a dolaze i u nekih vrsta kukaca i je?inaca). U vakuolama ve?ine biljaka reda Caryophyllales nalaze se crveni ili ?uti betalaini , koji u svojoj molekuli sadr?e du?ik : betanidin u korijenu cikle, filokaktin u biljkama roda Phyllocactus , ?uti pigment u zapadnoindijske opuncije. Takav je i amanitin , crveni pigment u otrovne gljive crvene muhare . U biljnom svijetu ra?ireni su i  kinoni (primjerice smeđa jesenja boja listova kru?ke), a dolaze i u unutarnjim organima je?inaca i kukaca (naftokinoni). U perju, dlakama i ko?i ?ivotinja i ?ovjeka nalaze se   melanini . Kod patolo?kih stanja pigmenti mogu biti abnormalno poja?ani (na primjer kod  ?utice ) ili ih nema ( albinizam ). Raspodjela pigmenata na povr?ini (ko?i) ljudskoga, ?ivotinjskoga ili biljnoga organizma naziva se pigmentacija .

Izvori [ uredi | uredi kod ]

Vanjske poveznice [ uredi | uredi kod ]

Zajedni?ki poslu?itelj ima stranicu o temi Karotenoidi