Gradina Gri?ane-Belgrad
Gradine
(gradi?ta) ostaci su utvrđenih stalnih naselja na uzvisinama koje se grade od
prapovijesti
pa sve do
srednjeg vijeka
. Tijekom opasnosti slu?ile su kao pribje?i?ta (refugium) ili kao stra?arska mjesta (manje gradine). Unutar njih u pravilu se nalaze stambene građevine smje?tene u sredini ili du? za?titnih zidova. Utvrđivale su se najprije
palisadama
s u?im ili ?irim rovovima između njih, a kasnije se podi?u i zidovi razli?ite visine i ?irine, koji su u po?etku građeni od nevezana kamenja i zemlje, a poslije poja?avani drvenom građom.
[1]
Naselja u neolitiku imala su ogradne zidove, ali ?ovjek je koristio naselja na otvorenom i pe?ine. Pojavom kovina u eneolitiku raste uporabe gradinskih polo?aja. Nudile su sigurnost i vizualnu kontrolu okolice te su bile va?ne tijekom bron?anog i ?eljeznog doba. Glede smje?tenosti, koja je ponekad dalje od obradivih polja, ukazuje na va?nost sto?arstva, koja je tada imalo ve?u prednost od ratarstva. Osobito se to vidjelo u borbenim situacijama, kada nije bilo mogu?e za?tititi usjeve u poljima.
[2]
:16.
Najstarije gradine u
Hrvatskoj
potje?u s kraja
neolitika
. Iz
ilirskog
su razdoblja najbolje o?uvane na kr?kome zemlji?tu, a posebnu skupinu ?ine gradine na podru?ju Liburnije,
Kvarnera
i
Istre
, tzv.
kasteljeri
, koji uglavnom pripadaju
?eljeznom dobu
. Te su gradine na?injene od velikih tesanih blokova, odnosno od lomljena nevezana kamenja.
Od gradina su danas ve?inom ostali bedemi. Prapovijesni bedemi s gradina građeni su bez
veziva
. Tek u starom vijeku dolazi uporaba veziva. Zato su tragovi o?uvani uglavnom u osipinama.
[2]
:16.
Za
rimske
su vladavine pojedine gradine bile napu?tene, dok su druge upotrebljavali starosjedioci ili su slu?ile kao rimske vojne stanice.
Mnoge gradinske utvrde iz ranog srednjeg vijeka jo? su nedovoljno istra?ene i valorizirane.
