Lista de reis de Portugal

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.

Esta e unha lista de reis de Portugal , desde a independencia do Reino de Galicia en 1139 ate a implantacion da Republica o 5 de outubro de 1910 . A titulo previo, mostranse tamen os condes de Portugal que antecederon directamente o primeiro rei portugues.

Anterior a independencia - Condes Portucalenses [ editar | editar a fonte ]

Casa de Vimara Peres [ editar | editar a fonte ]

Reis de Galiza que se consideraron tamen reis de Portucale [ editar | editar a fonte ]

Condado Portucalense [ editar | editar a fonte ]

Henrique de Borgoña e de Afonso Henriques
Henrique de Borgona e de Afonso Henriques
Artigo principal : Condado Portucalense .
Casa reinante: Borgona

Primeira Dinastia ? de Borgona ou Afonsina [ editar | editar a fonte ]

Estandarte dos reis da I Dinastía
Estandarte dos reis da I Dinastia
Artigo principal : Dinastia de Borgona .
Casa reinante : Borgona
# Nome Inicio do goberno Fin do goberno Cognome(s) Notas
1 Afonso I 27 de xullo de 1139 6 de decembro de 1185 O Conquistador
O Fundador
O Grande 		Tamen chamado Afonso Henriques (Afonso, fillo de Henrique ; aqui radica a designacion que os musulmans lle atribuiran, ‘‘Ibn-Arrik’‘ - ≪fillo de Henrique≫).
2 Sancho I 6 de decembro de 1185 27 de marzo de 1211 O Poboador
3 Afonso II 27 de marzo de 1211 25 de marzo de 1223 O Gordo
O Craso
O Gafo
O Lexislador
4 Sancho II 25 de marzo de 1223 1247 O Capelo
O Pio
O Piedoso 		Deposto polo Papa Inocencio IV no I Concilio de Lion , en 1245 , so a acusacion de ≪ rex innutilis ≫, viria a abdicar en 1247 , exiliandose en Toledo , e indo a falecer pouco tempo despois, a inicios de 1248 .
5 Afonso III 3 de xaneiro de 1248 16 de febreiro de 1279 O Bolones Rexente de Portugal, so o titulo de Procurador e Defensor do Reino , desde 21 de setembro de 1245 , ate a data da morte do irman, cando asume plenamente a realeza.
6 Dinis I 16 de febreiro de 1279 7 de xaneiro de 1325 O Labrador
O Rei-Agriculto r
O Rei-Poeta
O Rei Trobador
7 Afonso IV 7 de xaneiro de 1325 28 de maio de 1357 O Bravo
8 Pedro I 28 de maio de 1357 18 de xaneiro de 1367 O Xusticeiro
O Cruel
O Cru
O Vingativo
O Ate-a-Fin-do-Mundo Apaixonado
9 Fernando I 18 de xaneiro de 1367 22 de outubro de 1383 O Fermoso
O Belo
O Inconstante
O Inconsciente
10 Beatriz I 22 de outubro de 1383 6 de abril de 1385 (ver nota [ 1 ] )

Interregno ( 1383 - 1385 ) [ editar | editar a fonte ]

Designacion dada pola historiografia oficial ao periodo que media a morte de Fernando e a ascension ao trono do seu medio-irman, o Mestre de Avis Xoan , e que comprende as rexencias de Leonor Teles de Meneses e do propio Mestre de Avis.

# Nome Inicio do goberno Fin do goberno Notas
Leonor Teles de Meneces 22 de outubro de 1383 16 de decembro de 1383 Exerce a rexencia en nome da sua filla Beatriz
Xoan , Mestre de Avis 16 de decembro de 1383 6 de abril de 1385

Segunda Dinastia ? de Avis ou Xoanina [ editar | editar a fonte ]

Estandarte de D.João I
Estandarte de D.Joao I
Artigo principal : Dinastia de Avis .
Casa reinante : Avis
# Nome Inicio do goberno Fin do goberno Cognome(s) Notas
11 Xoan I 6 de abril de 1385 14 de agosto de 1433 O De Boa Memoria
O Bo
O Grande
12 Duarte I 14 de agosto de 1433 9 de setembro de 1438 O Elocuente
O Rei-Filosofo
13 Afonso V 9 de setembro de 1438 11 de novembro de 1477 O Africano Abdica en favor do fillo, que asumia xa as funcions de rexente do Reino.
14 Xoan II 11 de novembro de 1477 15 de novembro de 1477 O Principe Perfecto
O Tirano 		E aclamado rei nas Cortes de Santaren de 1477 ; abdica ao regresar ao Reino o seu pai.
13 Afonso V 15 de novembro de 1477 28 de agosto de 1481 O Africano Reasume a realeza.
14 Xoan II 28 de agosto de 1481 25 de outubro de 1495 O Principe Perfecto
O Tirano
Casa reinante : Avis - Bexa
Estandarte de Manuel I
Estandarte de Manuel I
# Nome Inicio do goberno Fin do goberno Cognome(s) Notas
15 Manuel I 25 de outubro de 1495 13 de decembro de 1521 O Venturoso
O Benaventurad o
O Afortunado 		(ver nota [ 2 ] )
16 Xoan III 13 de decembro de 1521 11 de xuno de 1557 O Piadoso
O Pio
17 Sebastian I 11 de xuno de 1557 27 de agosto de 1578 O Desexado
O Encuberto
O Adormecido
18 Henrique I 27 de agosto de 1578 31 de xaneiro de 1580 O Casto
O Cardeal-Rei
O Evorense / O de Evora
# Consello de
Gobernadores
do Reino de
Portugal 		31 de xaneiro de 1580 24 de xullo de 1580
19 Antonio I 24 de xullo de 1580 25 de agosto de 1580
(en Portugal Continental )
1583 (na illa Terceira ) 		O Prior do Crato
O Determinado
O Loitador
O Independentista 		(ver nota [ 3 ] )

Terceira Dinastia ? Filipina, de Habsburgo ou dos Austrias [ editar | editar a fonte ]

Artigo principal : Dinastia Filipina .
Casa reinante : Habsburgo (ou Casa dos Austria )

Os soberanos desta dinastia foron tamen reis de Castela , Paises Baixos , Napoles , Sicilia , Leon , Aragon , Valencia , Galicia , Navarra , Granada , duques da Borgona etc., titulos xenericamente reunidos baixo a designacion de Reis de Espana .

# Nome Inicio do goberno Fin do goberno Cognome(s) Notas
20 Filipe I 1581 13 de setembro de 1598 O Prudente tamen Filipe II en Espana ( 1556 - 1598 ) (ver nota [ 4 ] )
21 Filipe II 13 de setembro de 1598 31 de marzo de 1621 O Pio
O Piadoso 		Filipe III en Espana ( 1598 - 1621 )
22 Filipe III 31 de marzo de 1621 1 de decembro de 1640 O Grande Filipe IV en Espana ( 1621 - 1665 )

Durante este periodo de sesenta anos, os reis fixeronse representar en Portugal por un vicerrei ou un corpo de gobernadores - vexase a lista de vicerreis durante a dinastia filipina .

A revolta do 1 de decembro de 1640 seguiuse a Guerra da Aclamacion , despois chamada, pola historiografia romantica do seculo XIX , como Guerra da Restauracion .

Cuarta Dinastia ? de Braganza ou Brigantina [ editar | editar a fonte ]

Bandeira da Restauración (1640)
Bandeira da Restauracion (1640)
Artigo principal : Dinastia de Braganza .
Casa reinante : Braganza
# Nome Inicio do goberno Fin do goberno Cognome(s) Notas
23 Xoan IV 15 de decembro de 1640 6 de novembro de 1656 O Restaurador
O Afortunado
24 Afonso VI 6 de novembro de 1656 12 de setembro de 1683 O Vitorioso Rexencias de Luisa de Gusman ( 6 de novembro de 1656 ? 23 de xuno de 1662 ) e do Infante Pedro ( 23 de novembro de 1668 ? 12 de setembro de 1683 )
25 Pedro II 12 de setembro de 1683 9 de decembro de 1706 O Pacifico Rexente durante a incapacidade do irman
26 Xoan V 6 de decembro de 1706 31 de xullo de 1750 O Magnanimo
O Magnifico
O Rei-Sol Portugues
O Freiratico
27 Xose I 31 de xullo de 1750 24 de febreiro de 1777 O Reformador
28 Maria I 24 de febreiro de 1777 20 de marzo de 1816 A Piadosa (en Portugal)
A Louca (no Brasil) 		Rexencia do Principe Xoan (despacho gobernativo: 1792 ? 1799 ; rexente: 15 de xullo de 1799 ? 20 de marzo de 1816 )
# Pedro III 24 de febreiro de 1777 5 de marzo de 1786 O Capacidonio
O Sacristan
O Edificador 		Rei-consorte de Maria I
29 Xoan VI 20 de marzo de 1816 10 de marzo de 1826 O Clemente Rexente de Portugal 1792 - 1799 ; Principe rexente de Portugal e Algarves 1799 - 1808 ; Principe rexente de Portugal, Brasil e Algarves ( 1808 - 1816 ; Rei do Reino Unido de Portugal, Brasil e Algarves ( 1816-1825 ); Rei de Portugal e dos Algarves e Imperador Titular do Brasil ( 1825 - 1826 )
30 Pedro IV 26 de abril de 1826 2 de maio de 1826 O Rei-Soldado
O Rei-Imperador
O Libertador 		Tamen Emperador do Brasil ( 1 de decembro de 1822 ? 7 de abril de 1831 ); rexente de Portugal ( 1831 ? 1834 )
31 Maria II 2 de maio de 1826 11 de xullo de 1828 A Educadora
A Boa-Mai
32 Miguel I 11 de xullo de 1828 26 de maio de 1834 O Rei Absoluto
O Absolutista
O Tradicionalista
O Usurpador 		Rexente en nome de Maria II ( 2 de maio de 1826 ? 11 de xullo de 1828 )
31 Maria II 20 de setembro de 1834 15 de novembro de 1853 A Educadora
A Boa-Mai 		Rexencia do pai Pedro ( 1831 ? 1834 )
# Fernando II 16 de setembro de 1837 15 de novembro de 1853 O Rei-Artista Rei-consorte de Maria II; oriundo da familia de Saxe-CoburgoGotha
(ver nota [ 5 ] )
33 Pedro V 15 de novembro de 1853 11 de novembro de 1861 O Esperanzado
O Ben-Amado
O Moi Amado 		Rexencia do pai Fernando ( 15 de novembro de 1853 - 16 de setembro de 1855 )
34 Lois I 11 de novembro de 1861 19 de outubro de 1889 O Popular
O Bon
35 Carlos I 19 de outubro de 1889 1 de febreiro de 1908 O Diplomatico
O Martirizado
O Martir
O Oceanografo
O Rei-Pintor 		(ver nota [ 6 ] )
36 Manuel II 1 de febreiro de 1908 5 de outubro de 1910 O Patriota
O Desventurado
O Estudoso
O Rei-Saudade 		Implantacion da Republica

(*) Todos estes reis foron tamen soberanos do reino do Algarve , a partir de Afonso III; antes del, Sancho I usou ese titulo (ou o alternativo rei de Silves ) entre 1189 e 1191 .

Titulatura rexia [ editar | editar a fonte ]

Ao longo da historia, o titulo oficial dos Reis de Portugal foi alterandose. Os Reis de Portugal tiveron os seguintes titulos:

Periodo Titulo Usado por Motivo
1140 ? 1189 Pola Graza de Deus, Rei dos Portugueses
( Dei Gratiae, Rex Portugalensium ) 		Afonso Henriques , Sancho I
1189 ? 1191 Pola Graza de Deus, Rei de Portugal e de Silves Sancho I Tomada de Silves (1189)
1191 ? 1249 Pola Graza de Deus, Rei de Portugal
( Dei Gratiae, Rex Portugaliae ) 		Sancho I , Afonso II , Sancho II , Afonso III Perda de Silves, retomada polos Almoadas (1191)
1249 ? 1369 Pola Graza de Deus, Rei de Portugal e do Algarve
( Dei Gratiae, Rex Portugaliae & Algarbii ) 		Afonso III , Dinis , Afonso IV , Pedro I , Fernando I Conquista definitiva do Algarve (1249)
1369 ? 1371 Pola Graza de Deus, Rei de Castela, de Leon, de Portugal, de Toledo, de Galiza, de Sevilla, de Cordoba, de Murcia, de Xaen, do Algarve, de Alxeciras e Senor de Molina Fernando I Pretension de Fernando a Coroa de Castela
1371 ? 1383 Pola Graza de Deus, Rei de Portugal e do Algarve Fernando I Renuncia aos titulos castellanos despois da Paz de Alcoutin (1371)
1383 ? 1385 Pola Graza de Deus, Raina de Castela, de Leon, de Portugal, de Toledo, de Galiza, de Sevilla, de Cordoba, de Murcia, de Xaen, do Algarve, de Alxeciras e Senora da Biscaia Beatriz I e Xoan I de Castela Pretension de Beatriz a Coroa de Portugal
1385 ? 1415 Pola Graza de Deus, Rei de Portugal e do Algarve Xoan I Renuncia aos titulos castellanos despois da derrota de Xoan I de Castela na Batalla de Alxubarrota (1385)
1415 ? 1458 Pola Graza de Deus, Rei de Portugal e do Algarve, e Senor de Ceuta Xoan I , Duarte , Afonso V Conquista de Ceuta (1415)
1458 ? 1471 Pola Graza de Deus, Rei de Portugal e do Algarve, e Senor de Ceuta e de Alcacer en Africa Afonso V Conquista de Alcacer Ceguer (1458)
1471 ? 1475 Pola Graza de Deus, Rei de Portugal e dos Algarves, d'Aquen e d'Alen-Mar en Africa Afonso V Conquista de Arcila e Tanxer (1471) e elevacion do senorio do Norte de Africa a condicion de Reino d'Alen-Mar
1475 ? 1479 Pola Graza de Deus, Rei de Castela, de Leon, de Portugal, de Toledo, de Galiza, de Sevilla, de Cordoba, de Xaen, de Murcia, dos Algarves d'Aquen e d'Alen Mar en Africa, de Xibraltar, de Alxeciras, e Senor da Biscaia e de Molina Afonso V Pretension de Afonso V a Coroa de Castela, polo seu casamento con ’‘Xoana, a Beltranexa’‘
1479 ? 1485 Pola Graza de Deus, Rei de Portugal e dos Algarves, d'Aquen e d'Alen-Mar en Africa Afonso V , Xoan II Renuncia aos titulos castellanos despois da Paz das Alcacovas-Toledo
1485 ? 1499 Pola Graza de Deus, Rei de Portugal e dos Algarves, d'Aquen e d'Alen-Mar en Africa, e Senor da Guine Xoan II , Manuel I Creacion do senorio da Guine abranguendo as posesions portuguesas que se estendian polo Golfo da Guine
1499 ? 1580 Pola Graza de Deus, Rei de Portugal e dos Algarves, d'Aquen e d'Alen-Mar en Africa, Senor da Guine e da Conquista, Navegacion e Comercio da Etiopia, Arabia, Persia e India etc. Manuel I , Xoan III , Sebastian , Henrique , Antonio Despois do regreso de Vasco da Gama da India, en 1499, o titulo rexio reformulase e atinxe a sua plenitude
1580 ? 1640 Pola Graza de Deus, Rei de Castela, de Leon, de Aragon, das Duas Sicilias, de Xerusalen, de Portugal, de Navarra, de Granada, de Toledo, de Valencia, de Galiza, de Mallorca, de Sevilla, da Sardena, de Cordoba, da Corsega, de Murcia, de Xaen, dos Algarves, de Alxeciras, de Xibraltar, das Illas de Canaria, das indias Orientais e Occidentais, Illas e Terra Firme do Mar-Oceano, Conde de Barcelona, Senor da Biscaia e de Molina, Duque de Atenas e de Neopatria, Conde de Rosellon e da Sardena, Marques de Oristano e de Gociano, Arquiduque de Austria, Duque da Borgona, do Brabante e de Milon, Conde de Habsburgo, da Flandres e do Tirol etc. Filipe I , Filipe II , Filipe III Co dominio filipino , xuntanse os demais titulos dos Austrias a titulatura portuguesa
1640 ? 1815 Pola Graza de Deus, Rei (ou Raina) de Portugal e dos Algarves, d'Aquen e d'Alen-Mar en Africa, Senor(a) da Guine e da Conquista, Navegacion e Comercio da Etiopia, Arabia, Persia e India etc. Xoan IV , Afonso VI , Pedro II , Xoan V , Xose I , Maria I (con Pedro III ) Coa Restauracion da Independencia (1640), regresase ao vello estilo adoptado por Manuel I
1815 ? 1825 Pola Graza de Deus, Rei (ou Raina) do Reino Unido de Portugal, Brasil e dos Algarves, d'Aquen e d'Alen-Mar en Africa, Senor(a) da Guine e da Conquista, Navegacion e Comercio da Etiopia, Arabia, Persia e India etc. Maria I , Xoan VI O Brasil elevase a Reino dentro do Imperio Portugues (1815)
1825 ? 1910 Pola Graza de Deus, Rei (ou Raina) de Portugal e dos Algarves, d'Aquen e d'Alen-Mar en Africa, Senor(a) da Guine e da Conquista, Navegacion e Comercio da Etiopia, Arabia, Persia e India etc. Xoan VI , Pedro IV , Miguel I , Maria II (con Fernando II ), Pedro V , Lois I , Carlos I , Manuel II Despois do reconecemento da independencia do Imperio do Brasil por Xoan VI (1825), retornase a formula anterior, que existira ate a fin da Monarquia

Notas [ editar | editar a fonte ]

  1. ↑ Raina de iure e de facto (era a unica herdeira lexitima do trono deixado pola morte de Fernando I ), Beatriz, casada con Xoan I de Castela , aclamouse raina do Reino, exercendo a rexencia no seu nome, durante case dous anos, a raina-viuva, a sua mai Leonor Teles de Meneces ; o seu marido Xoan de Castela acrecentou mesmo o senorio dos Reinos de Portugal e Algarve aos seus titulos, e mandou acunar moedas coas armas de Leon e Castela partidas coas de Portugal. Con todo, desde o inicio do reinado, varias vilas e cidades do reino comezaron a se sublevar, temendo a perda da independencia, vindo paulatinamente a engrosar o partido que se foi constituindo a roda do Mestre de Avis. Coa subida ao trono do Mestre de Avis , despois das Cortes de Coimbra de 1385, a historiografia oficial pasou a negar a realeza de Beatriz e ate, nalguns casos extremos, a negar ser filla bioloxica de Fernando, por forma a refutar o feito de ter sido raina de Portugal.
  2. ↑ Por mor da morte de Xoan II sen fillos lexitimos (o principe Afonso falecera en condicions traxicas nunca completamente esclarecidas en 1491 ), nin irmans sobreviventes (a infanta Santa Xoana , a sua irma, falecera en 1490 ), non obstante tentou lexitimar o seu bastardo, o infante Xurxo de Lencastre, futuro Duque de Coimbra, a Coroa Portuguesa acabou por pasar para o seu curman e cunado Manuel , Duque de Bexa, o cal era fillo de Fernando, Duque de Viseu (irman do rei Afonso V ), e de Beatriz (filla do infante Xoan , o penultimo dos membros da Inclita Xeracion ). Asi, ainda que polo lado do pai fose neto do rei Duarte , e polo lado da mai, bisneto de Xoan I , o feito de non ser herdeiro directo, mais si colateral, leva a que xurdisen, a sua vez, referencias a unha quebra na dinastia de Avis ao nivel da casa reinante, considerandose inaugurada asi a Casa de Avis-Bexa (en homenaxe ao ducado no cal fora investido por Xoan II, e que marca a data da sua aclamacion, en 1495 ), a cal se manteria no poder ate a fin da dinastia, en 1580 .
  3. ↑ Antonio I foi rei de Portugal desde 19 de xuno de 1580 , data da sua formal aclamacion ao trono en Santarem , ate a derrota na batalla de Alcantara, a 25 de agosto seguinte. Continuou a reinar no entanto "de iure" a partir do estranxeiro, e reinou "de facto" ate 1583 no territorio azoriano , onde proseguiu a guerra ao invasor. A historiografia oficial negoulle a condicion de rei (por ser tido como fillo bastardo e cristian novo, o que non e verdade, pois era real a Lexitimidade de Antonio), tanto so os Filipes, como tamen so os Braganzas. Debese a unha obra do profesor Joaquim Verissimo Serrao a rehabilitacion da sua figura, que debe asi figurar no numero dos reis de Portugal, posto malia a brevidade do seu reinado.
  4. ↑ Filipe II comezou logo a exercer o seu poder ainda en 1580 , malia que apenas parcialmente, pois ainda non dominaba todo o territorio; so en 1581 , coas Cortes de Tomar, tornouse Rei de Portugal de iure , e apenas en 1583 conseguiu abafar todos os puntos que ainda eran afectos ao Prior do Crato.
  5. ↑ Esta alegada mudanza de nome na Dinastia de Braganza, reinante en Portugal, por morte de Maria II , para Braganca-Saxe-Coburgo-Gotha (ou mais correctamente, Braganca-Wettin ), non e de todo reconecida pola historiografia portuguesa, sendo antes unha creacion das historiografias estranxeiras (sobre todo a francesa, que non reconece a sucesion por via feminina, logrando asi aplicar a dinastia reinante en Portugal o nome dinastico do rei consorte). Poren, ainda que a lina de sucesion proseguiu en lina recta, polo casamento da raina Maria II cun principe estranxeiro ( Fernando II de Saxe-Coburgo-Gotha ), teria cesado na Casa Real portuguesa a varonia de Afonso Henriques , mantida ao longo de sete seculos (notese que a outra raina portuguesa, Maria I , casara co tio Pedro III , polo que se mantivo o sangue do primeiro rei de Portugal), tendo enton pasado a correr o sangue da casa de Wettin nas veas dos Braganza. Con todo, en Portugal sempre as mulleres puideron transmitir o nome, ben como o patrimonio, na falta de herdeiro home na familia. Isto leva a encontrarse por veces escrito, entre historiadores estranxeiros, a existencia dunha quinta dinastia en Portugal - unha division aparentemente artificial dentro da ultima dinastia real portuguesa, gobernada pola suposta casa de Braganca-Wettin , a cal comprenderia os reis entre Pedro V e Manuel II . Para todos os efectos, considerase mais valida a division tradicional en catro dinastias, dado a legalidade da designacion de dinastia de Braganza, unica utilizada, e determinada pola Casa Real e pola xeneralidade das persoas, ate 1910 e despois desa data.
  6. ↑ O herdeiro do trono, Lois Filipe, Principe Real de Portugal, ainda que sobrevivise escasos minutos ao seu pai, non foi nunca considerado como rei de Portugal (ainda que fose chamado, por alguns estranxeiros, de Lois II ); nin o poderia ser, pois en Portugal so eran considerados reis "de iure" os principes apos xuraren os foros, liberdades e garantias no acto da sua aclamacion ao trono (ate 1834 ), ou de xuraren a Constitucion (despois daquela data), en sesion solemne e plenaria das Cortes . Desta forma, o trono recaeu de inmediato no seu irman mais novo, Manuel II, logo de ser xuramentado.

Vexase tamen [ editar | editar a fonte ]

Outros artigos [ editar | editar a fonte ]

Listas de monarcas dos reinos cristians da Peninsula Iberica desde a Reconquista ata os nosos dias
Portugal Espana
Coroa de Castela Navarra Coroa de Aragon
Galicia Asturias Leon Castela Aragon Barcelona Valencia Mallorca
Traido desde ≪ https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lista_de_reis_de_Portugal&oldid=6622850 ≫