O
efecto bolboreta
e unha frase que sintetiza a nocion mais tecnica da
teoria do caos
que se refire a extrema influencia das condicions iniciais nun
sistema complexo
, en concreto nun
sistema non lineal
dinamico, en canto a que unhas pequenas variacions nas condicions iniciais poden producir unhas variacions moi grandes no comportamento a longo prazo do sistema. Este efecto analizouse pola primeira vez en
1963
por
Edward Lorenz
. A frase referese a idea de que o bater das as dunha simple
bolboreta
poderia crear pequenos cambios na atmosfera que a longo prazo poderian decidir a aparicion (ou desaparicion) dun tornado ou dun furacan no outro lado do mundo. Asi influenciarian o curso natural das cousas e, asi, talvez provocar un
furacan
.
O Efecto bolboreta fai parte da Teoria do Caos, a cal atopa aplicacions en moitas areas das
ciencias
:
exactas
(
Enxenaria
,
Fisica
etc),
medicas
(
Medicina
,
Veterinaria
etc),
bioloxicas
(
bioloxia
,
zooloxia
,
botanica
etc) ou
humanas
(
Psicoloxia
,
Socioloxia
etc),
arte
ou
relixion
etc, areas convencionais e non convencionais. Asi, o Efecto Bolboreta atopa tamen espazo en calquera sistema natural, ou sexa, en calquera sistema que sexa dinamico, complexo e adaptativo. Existe un filme co nome
"
The Butterfly Effect
"
(Efecto Bolboreta) facendo referencia a esta teoria.
Ese tipo de sistema, cando se restrinxe a unha ou duas variabeis e se fixan as demais, tende a ser simple e ai, soamente nesa situacion non natural ou limitrofe, e onde valen as leis da ciencia clasica. Neses casos, o sistema fica mais rixido, pechado, e o efecto bolboreta non actua. Por esa razon foi descrito ese efecto por
Edward Lorenz
cando estudaba a
meteoroloxia
no
Instituto de Tecnoloxia de Massachusetts
(MIT), pois a prevision do tempo e un sistema moi aberto que forma padrons dinamicos.
Unha descricion de ocorrencia do efecto bolboreta
[
editar
|
editar a fonte
]
O
19 de febreiro
de
1998
, os
computadores
do sistema de prevision de tempestades tropicais dos
Estados Unidos
diagnosticaron a formacion dunha
tempestade tropical
sobre
Luisiana
en tres dias. Sobre o
oceano Pacifico
un meteorologo daquela axencia descubriu que habia unha pequena diferenza nas medicions executadas, e que estas poderian prever unha pequena diferenza no movemento das masas de
ar
. Tal diferenza foi detectada a traves dun movemento do ar a maior velocidade na rexion de
Alasca
. En funcion de tal diferenza, houbo unha realimentacion de datos nos
computadores
, e estes refixeron os calculos, prevendo enton que a formacion da tempestade tropical en Louisiana xa non ocorreria, mais agora pronosticaban a formacion dun
tornado
de proporcions xigantescas en Orlando, na
Florida
, o que realmente ocorreu o
22 de febreiro
de 1998.
O sumatorio do erro e a incerteza dos sistemas rixidos
[
editar
|
editar a fonte
]
A ciencia clasica esta acostumada a transformar os sistemas abertos, ou sexa, os sistemas dinamicos, complexos e adaptativos, en sistemas pechados para poder aplicar as leis conecidas que privilexian as linearidades en detrimento das non-linealidades.
Unha decision minima, considerada insignificante, tomada con plena espontaneidade, pode xerar unha transformacion inesperada nun futuro incerto.
Ese tipo de sistema cando se restrinxe a unha ou duas variabeis, fixandose as demais, tende a ser simple e ai, soamente nesa situacion non natural ou limitrofe, e que valen as leis da ciencia clasica. Neses casos, o sistema fica mais rixido, pechado, e o
efecto bolboreta
non actua. Por esa razon E. Lorenz descubriu ese efecto cando estudaba a
meteoroloxia
, a prevision do tempo, un sistema moito aberto que forma padrons dinamicos
| O efecto bolboreta no
atractor
de Lorenz
|
| tempo 0 ≤
t
≤ 30
(ampliar)
|
coordenada
z
(ampliar)
|
|
|
| Estas figuras mostran dous segmentos da evolucion tridimensional de duas traxectorias (unha en azul, a outra en amarelo) para o mesmo periodo de tempo no atractor de Lorenz, comezando en dous puntos iniciais que diferen soamente en 10
?5
na coordenada
x
. Ao comezo, as duas traxectorias semellan coincidentes, tal como queda plasmado pola pequena diferenza entre a coordenada
z
de ambas as duas traxectorias, pero para
t
> 23 a diferenza chega a ser tanta como o valor da traxectoria.
|
| Unha
animacion Java do atractor de Lorenz
Arquivado
11 de marzo de 2008 en Arquivo.pt mostra a evolucion continua.
|