Xa xerarquia das
igrexas
cristias
, o rango de
arcebispo metropolitano
, abreviado como
metropolitano
, designa ao
bispo
dunha
metropole
, e dicir, a capital dunha antiga
provincia romana
, unha
provincia eclesiastica
, ou dunha capital rexional.
Na
Igrexa de Occidente
non hai moita diferenza entre un metropolitano e un
arcebispo
comun; poren, a un arcebispo que non sexa metropolitano chamaselle
Arcebispo
ad personam
. O metropolitano ten precedencia
honorifica
sobre os outros
bispos
da sua provincia eclesiastica, chamadas
sedes sufraganeas
, os cales se denominan
bispos sufraganeos
.
Para o
anglicanismo
, o metropolitano e xeralmente o xefe da ala nacional da igrexa.
Nas
Igrexas catolicas orientais
o titulo usase de varias formas. As igrexas helenicas clasifican aos metropolitanos por debaixo dos arcebispos, e os primados de igrexas locais baixo o rango patriarcal designanse xeralmente como arcebispos.
O caso e inverso para as
igrexas ortodoxas
, onde os metropolitanos clasificanse por riba dos arcebispos e o titulo pode ser usado tanto para sedes do
Primado
como para calquera cidade importante. En ningun caso tenen os metropolitanos autoridade especial sobre os bispos rexentes nas suas propias provincias.
Este titulo eclesiastico naceu cando, despois do
Edicto de Milan
de
313
, a Igrexa Cristia comezou a organizarse territorialmente, segundo o modelo da organizacion civil do
Imperio romano
, de acordo coa reforma de
Diocleciano
. Nesta dividiuse o imperio en
provincias
, que incluian unha metropole (ou capital) e varias
civitates
(cidades), polo que a Igrexa se organizou en provincias eclesiasticas, a cabeza das cales estaban os bispos da capital, que tomaron o nome de metropolitanos, aos que estaban suxeitos como dioceses sufraganeas os bispos das outras cidades da provincia. Esta organizacion xa foi reconecida como existente no
Concilio de Nicea
de
325
, onde ao bispo metropolitano se confiaba a tarefa de confirmar as eleccions episcopais da sua provincia eclesiastica, sen a cal as eleccions eran nulas (canons 4 e 6)
[
1
]
. No
Concilio de Laodicea
de
363
-
364
decretouse, no canon 12, que lle correspondia ao metropolitano a tarefa de vixiar a ortodoxia e a moral dos bispos elixidos na sua provincia.
[
2
]
No
Concilio de Calcedonia
de
381
estableceuse que so a autoridade eclesiastica, e non as civis, podia erixir novas provincias eclesiasticas, e nomear asi a un novo bispo metropolitano.
[
3
]
A organizacion das Igrexas nas provincias eclesiasticas encabezadas por un metropolitano, seguindo o modelo das circunscricions civis, puxose pronto en practica nas comunidades cristias do
Imperio Romano de Oriente
, e xa aparece codificada nas
Notitiae episcopatuum
do Pseudo Epifanio a mediados do
seculo VII
. No
Imperio bizantino
o metropolitano situase como unha figura de intermediacion entre o bispo e o patriarca, e esta organizacion establecida no seculo IV prolongouse moito mais ala do fin do imperio.
No
Imperio Romano de Occidente
a situacion foi moito mais variada, e o desenvolvemento historico das provincias eclesiasticas non foi univoco. Na Igrexa de Occidente, o
papa
foi considerado como o unico metropolitano ate o
seculo V
cando, na
Galia
e no norte de
Italia
, os bispos das principais cidades comezaron a levar este titulo. A tarefa principal do metropolitano era presidir a eleccion dos bispos da sua provincia e de
ordenalos
.