It Seltsjoekeryk op syn grutst
De
Seltsjoeken
wienen in
Turkske stamme
, dy't oarspronklik ut
Sintraal-Aazje
wei kamen en begjin
11e iuw
in ryk yn it
Midden-Easten
stifte dat stan hold oant de
13e iuw
, mar dat syn hichtepunt meimakke op de ein fan de 11e iuw. Ikoanion, it latere
Konya
wie haadsted fan dat Ryk.
De stamheit fan de Seltsjoekedynasty wie
Seltsjoek
, mar as feitlik grunlizzer fan harren macht jildt
Tu?rul Beg
in pakesizzer fan him. Seltsjoek wie in
bey
(lieder) fan de
Kinik
, in oftakking fan de Oghuzen, en gong mei syn folk om-ende-by 960 oer ta it
islamityske leauwen
.
Neidat de Seltsjoeken yn
1026
troch
Mahmoed fan Ghazna
ferslein wienen, splitsten sy har op yn trije groepen. Wylst ien groep yn Sintraal-Aazje bleau, lutsen twa groepen westoan nei
Korasan
en
Afganistan
. Yn
1037
waard
Merv
ferovere en yn
1038
Herat
en
Nisjapoer
. Nei de dea fan Seltsjoek ferparten syn pakesizzers
Tu?rul Beg
en
Sjagry Beg
it lan. Tu?rul krige it westlike part en soe it ryk fierder utwreidzje.
Yn
1040
fersloech Tu?rul de
Gaznaviden
, yn
1042
ferovere hy it westen fan Iran, yn
1052
ferovere hy
Siraz
en yn
1054
waard er soeverein hearsker oer
Azerbeidzjan
en
Koezistan
.
Dernei rjochte hy him op Irak, der't Bagdad de yn dy tiid dewichtichste sted fan it
Midden-Easten
fan wie. As
soennyt
woe hy
Bagdad
"befrije" fan de
sjiityske
Boeyiden
. Yn
1055
slagge it him Bagdad te feroverjen. Mei de oermastering fan Bagdad kontrolearren de Seltsjoeken it
kalifaat
en as sadanich feitlik ek de islam.
Nei de dea fan Tu?rul yn
1063
waard in neef fan him
Alp Arslan
de nije lieder. Tegearre mei syn ynfloedrike
grutfizier
Nizam al-Moelk
boude Alp Arslan in machtige steatsorganisaasje op. It leger fan hierlingen waard omfoarme ta in steand leger. Yn
1070
erkende de
Sjaryf fan Mekka
de soevereiniteit fan de Alp Arslan en dertroch wie de pylgerrute nei
Mekka
fersekere.
Yn
Anatoalje
oermasteren losse kloften Turken ferskate steden lykas
Caesarea
(
1067
) en
Konya
(
1069
. Alp Arslan feriene de Turkske troepen en fersloech de
Byzantinen
yn
1071
yn de
slach by Mantzikert
der't Anatoalje troch iepen lei foar de Turken. (Yn reaksje op dizze nederlaach soe de Byzantynske keizer help ynroppe by de
Paus
, wat uteinlik liede soe ta de
Krustochten
.
Nei dizze oerwinning yn Anatoalje luts Alp Arslan fierder eastoan, mar waard yn
1072
deade doe't er mei it leger de
Oksus
oerstiek.
Alp Arslan waard troch
Malik Sjah I
, in soan fan him opfolge. Dy boude de steat fierder ut mar under syn regear waard al dudlik dat er net by steat wie it ofgryslik grutte ryk byinoar te halden. Nei syn dea yn
1092
foel it dan ek utinoar yn trije parten. Syn neifolgers strieden underling om de macht wat noch mear ta underlinge ferdieldheid liede soe.
Lang om let foel it Seltsjoekeryk utien yn ferskate lytse steatsjes.