Subway
,
FEBO
,
Burger King
en
McDonald's
: fjouwer konkurrearjende
fastfoodrestaurants
njonkeninoar.
Dizze side giet oer
it ekonomyske begryp
. Foar de striid om it gebruk fan itselde biotoop troch organismen mei oerienkomstige behoeften, sjoch:
konkurrinsje (ekology)
.
Konkurrinsje
(fan it
Franske
concurrence
) is yn 'e
ekonomy
de striid tusken ferskate partijen om
krappe
helpmiddels
en/of om in
oandiel
yn in beheinde
merk
. De 'partijen' (of
konkurrinten
) binne derby leveransiers fan gelikense of
substituearbere
artikels mei deselde
konsuminten
. Yn sa'n sitewaasje giet de
winst
fan 'e iene partij almeast yn it neidiel fan de oare partijen.
Men underskiedt fjouwer foarmen fan ekonomyske konkurrinsje:
- merkkonkurrinsje: konkurrinsje tusken ferskillende
merken
mei itselde
produkt
of
assortimint
;
- produktkonkurrinsje: konkurrinsje tusken ferskate produkttypen binnen in beskate produktgroep;
- generike konkurrinsje: konkurrinsje tusken
bedriuwen
dy't oan itselde ferlet foldogge.
- behoeftekonkurrinsje: konkurrinsje tusken ferskate soarten behoeften foar de befrediging werfan't in konsumint ree is om jild ut te jaan (bygelyks: tusken
jild
utjaan oan
iten
yn in
restaurant
of nei de
bioskoop
gean; of: no jild utjaan oan in
ferbouwing
of jild reservearje foar in
fakansje
)
De
wittenskip
fan 'e
mikro-ekonomy
hat ferskate
wiskundige
modellen untwikkele weryn't konkurrinsje as it driuwende meganisme beskoge wurdt efter de
feststelling fan 'e priis
. It bestean fan in grut tal oanbieders fan ferlykbere produkten of
tsjinsten
sil oer it algemien in drukkende ynfloed hawwe op 'e prizen. De ienfaldichste modellen oangeande
priisfoarming
geane derfan ut dat de merkpriis foar in beskaat produkt him earne op in kontinuum tusken twa ekstremen befynt. Derby wurde dy beide ekstremen foarme troch oan 'e iene kant in
merk mei perfekte konkurrinsje
en oan 'e oare kant in
monopolistyske merk
, der't dus hielendal gjin konkurrinsje is.
By in sitewaasje mei perfekte konkurrinsje, ek wol folsleine konkurrinsje neamd, kin de
klant
frij kieze ut in grut tal lykweardige leveransiers. Der is gjin sprake fan krapte op it med fan 'e levere produkten en der binne ek gjin kwaliteitsferskillen tusken de underskate leveransiers. De merkpriis evoluearret dan nei de
marzjinale kosten
fan ien ekstra ienheid.
Undernimmers
meitsje yn in stabile, perfekt konkurrearjende merk gjin
winst
om't de
omset
dan gelyk wurdt oan 'e makke kosten.
In protte ienfaldige hushaldlike artikels en ienfaldige
kantoarnedichheden
(lykas
balpinnen
) wurde yn in hast perfekt konkurrearjende merk ferkocht: om't der in soad leveransiers binne en amper kwaliteitsferskillen, kieze konsuminten suver altyd foar de goedkeapste leveransier. As gefolch derfan is it foar undernimmers mar kwealk mear mooglik om winst te meitsjen op 'e
ferkeap
fan sa'n produkt.
Yn in merk der't in
monopoalje
bestiet, is de klant twongen om it produkt fan ien beskate produsint te keapjen. Dertroch kin dyselde produsint foar syn produkt de priis bepale, want de klant kin nearne oars hinne om oan syn ferlet te foldwaan. Yn sa'n sitewaasje bestiet de iennichste frijheid fan 'e klant derut om te beslissen sunder it produkt te dwaan en neat te keapjen. Yn in monopolistyske merk wurdt de priis bepaald troch de maksimalisaasje fan 'e winst fan 'e monopolist (of troch in oar doel dat de monopolist neistribbet, lykas omsetmaksimalisaasje of ofsetmaksimalisaasje) yn ferhalding ta de
elastisiteit
fan 'e fraach. Dus de produsint kin in hege priis freegje, mar as er de priis te heech makket, kinne de konsuminten it produkt net mear betelje ek al wolle se it noch sa graach hawwe, en dan nimt de effektive fraach nei it produkt of.
In foarbyld fan in produkt dat yn in monopolistyske merk ferkocht wurdt, is de
kofje
yn 'e
ofreishal
fan in
lofthaven
. Der is faak mar ien oanbieder fan kofje, en derom sil dy syn kofje ferkeapje foar prizen dy't syn winst maksimalisearret en derom healwiis heech binne yn ferhalding mei de prizen fan in gewoan
kafee
, mar krekt leech genoch dat in
modale
klant noch ree is om se te beteljen. As de kofje noch djoerder wie, soe de modale klant beslute dat er wol sunder kofje koe, mei as gefolch dat de omset fan 'e oanbieder sterker omleech gean soe troch ferlies fan
klandyzje
as dat de winststiging troch de hegere priis goedmeitsje kinne soe.
Reele merken binne mar komselden perfekt konkurrinsjeel of folslein monopolistysk. Ynstee is de konkurrinsje yn 'e regel ymperfekt (of unfolslein) en leit de merkpriis earne tusken de monopoaljepriis en de marzjinale produksjekosten yn. Produsinten kinne har lykwols oan (in diel fan) de konkurrinsjedruk untluke troch
produktdifferinsjaasje
. Derby jout in oanbieder syn eigen produkten spesifike skaaimerken op it med fan bygelyks
kwaliteit
,
untwerp
,
imago
,
leveringsbetingsten
, ensfh. It produkt underskiedt him dermei fan 'e produkten fan 'e konkurrinten en in diel fan 'e klanten sil dertroch oan it eigen produkt bun wurde en ree weze in hegere priis te beteljen as foar de konkurrearjende produkten dy't sokke skaaimerken net hawwe.
In
oligopoalje
is in merksitewaasje werby't in beskate soarte produkten of tsjinsten oanbean wurdt troch in lyts tal leveransiers, de oligopolisten. Sokke oanbieders kinne de konkurrinsjedruk op 'e priis ferminderje troch underling priisofspraken te meitsjen en troch maatregels dy't it foar eventuele nije oanbieders dreech meitsje om in
merkoandiel
te feroverjen. Dat proses hjit
kartelfoarming
, en is oer it algemien by de
wet
ferbean omreden fan 'e merkfersteurende ynfloeden dy't it hat, dy't yn it neidiel fan 'e konsumint wurkje. Yn
Nederlan
wurdt tsjin kartelfoarming wekke troch de
Nederlandse Mededingingsautoriteit
(NMa). In ekstreem foarbyld fan in underlinge ofspraak is in
fuzje
tusken eardere konkurrinten, eat dat frjemd genoch wol wer legaal is.
Wat oars dat in normale konkurrinsjesitewaasje fersteure kin, is
oerheidsyngripen
, lykas de ynfiering fan
subsydzjes
en
aksynzen
.