Sibling
is in fan oarsprong
Ingelske
oerkoepeljende term foar in
broer
of
suster
(oftewol in
bern
fan itselde
alderpear
), werby't gjin underskie nei
geslacht
makke wurdt. Dit is in foarm fan
earstegraads besibskip
. It
Frysk
noch it
Nederlansk
hat in eigen wurd mei persiis dy betsjutting. Om't 'broer of suster' in omslachtige omskriuwing is, wurdt de term 'sibling' benammen brukt yn
wittenskiplike
literatuer
op it med fan 'e
genealogy
en de
antropology
. De
relaasje
tusken siblings wurdt oantsjut as
siblingskip
of (op syn Ingelsk)
siblinghood
.
Seksueel kontakt
tusken siblings wurdt yn 'e measte
minsklike
kultueren
as
taboe
en in foarm fan
ynsest
beskoge. Nettsjinsteande dat wie it yn it
Alde Egypte
lykwols wenst dat de
farao's
mei harren eigen suster trouden, al wie dat in utsundering yn 'e Aldegyptyske kultuer, om't de farao's as
goaden
beskoge waarden, dy't derom net mei sljochtwei folk trouwe koene.
As in broer deselde
mem
of deselde
heit
hat as in mei-sibling, mar net beide, is it in
healsibling
(
healbroer
of
healsuster
). In sibling ut in eardere
relaasje
fan in
styfalder
is in
styfsibling
. In bern dat yn it ramt fan 'e
pleechsoarch
opfongen wurdt yn in
pleechgesin
is foar de
biologyske bern
fan syn
pleechalden
in
pleechsibling
. In
oantroude
partner fan jins sibling kin in
skoansibling
neamd wurde.
It belang en de krekte definysje fan it begryp 'sibling' ferskilt al neigeraden it
ofstammingssysteem
dat yn in
maatskippij
hantearre wurdt. Yn 'e Westerske
kultuer
dominearret datoangeande in foarm fan siblingskip dy't yn 'e antropology oantsjut wurdt mei de term
personal kindred
("persoanlike besibskip"). Dat is in foarm fan
bilaterale ofstamming
werby't utslutend folle siblings ta deselde
kindred
(besibskipskategory) rekkene wurde as de
ik-persoan
. De oare foarm fan bilaterale ofstamming is de
descending kindred
("ofstammingsbesibskip"), werby't net utgien wurdt fan 'e
alden
, mar fan eardere
foaralderpearen
, lykas
pakes
en
beppes
,
oerpakes
en
oerbeppes
,
betoerpakes
en
betoerbeppes
of in noch earder pear. Ofhinklik fan 'e fraach hoefier't men weromgiet, wurde dan dus ek
neven
en
nichten
,
efterneven
en
efternichten
, ensfh. ta jins siblings rekkene.
It tsjinstelde fan 'e bilaterale ofstamming is de
unilineere ofstamming
, dy't sterk liket op 'e
descending kindred
-fariant fan 'e bilaterale ofstamming, mei as ferskil dat of de
famylje
oan heitekant (
patrilineere ofstamming
) of dy oan memmekant (
matrilineere ofstamming
) bepalend is. As de kultuer yn sa'n gefal
patriargaal
is, lykas dy fan 'e lanseigen
Hawaianen
, binne jins siblings dus de bern fan deselde alden en neven en nichten oan heitekant, mar net de neven en nichten oan memmekant. Is de kultuer
matriargaal
, lykas by de
Yndiaanske
Irokezen
, ut it gebiet fan 'e
Grutte Marren
fan
Noard-Amearika
, dan is it krektoarsom. By de Irokezen is it trouwens noch yngewikkelder, mei't der ek de saneamde
parallel cousins
en
cross cousins
in rol spylje, de bern fan siblings fan gelikense sekse en dy fan siblings fan ungelikense sekse, werby't mei
cross cousins
troud
wurde kin, mar mei siblings en
parallel cousins
beslist net.
Boarnen, noaten en/as referinsjes:
|
- Kloos, P.
,
Culturele Antropologie: Een Inleiding
, 2002 (Koninklijke Van Gorcum).
|