Formenteara
(
Spaansk
:
Formentera
, utspr.: [formen'te?a];
Katalaansk
:
Formentera
, utspr.: [furm?n'te??]) is in
Spaansk
eilan
yn it
Westlike Bekken
fan 'e
Middellanske See
en it lytste fan 'e fjouwer haadeilannen fan 'e
Balearen
-
arsjipel
. Bestjoerlik foarmet Formenteara in regio of eilanrie binnen de Balearen. De namme fan it eilan is nei alle gedachten ofkomstich fan it
Latynske
wurd
frumentarium
, wat "notskuorre" betsjut.
Formenteara is it lytste fan 'e fjouwer haadeilannen fan 'e
Balearen
, mei in oerflak fan goed 83 km². It leit yn it
Westlike Mediterrane Bekken
, mei deunby, oan 'e noardwestkant it buoreilan
Ibytsa
, der't it de
Pynbeameilannen
mei foarmet. De 6 km brede seestrjitte tusken de beide eilannen yn makket underdiel ut fan 'e
Baleaarske See
. De oare beide Baleaarske haadeilannen,
Majorka
en
Minorka
, lizze folle fierder nei it noardeasten. Oan 'e sud- en eastkant grinzget Formenteara oan 'e iepen
Middellanske See
.
In satellytbyld fan Formenteara.
Formenteara sels hat in ruchwei trijehoekige foarm, mei utstykjende dielen nei it noarden, it suden en it easten. It eilan is 19 km lang fan east nei west, en 12 oant 1 km breed fan noard nei sud. It heechste punt leit 119 m boppe seenivo. Foar de noardpunt fan Formenteara leit it lytsere eilan
Espalmador
(Katalaansk:
Illa de s'Empalmador
), mei in pear unbewenne
rotseilantsjes
deromhinne. By
eb
kin men fan Formenteara nei Espalmador wadzje.
Krekt as de rest fan 'e Balearen gie Formenteara yn 'e
Aldheid
oer fan 'e hannen fan 'e
Kartagers
yn dy fan 'e
Romeinen
, en dernei dy fan 'e
Fandalen
, om uteinlik in
Byzantynsk
gebietsdiel te wurden. Yn 'e
Iere Midsiuwen
waard it, op 'e nij mei de oare Balearen, ferovere troch de
Moaren
. It bleau iuwenlang under
islamitysk
bestjoer, oant it yn
1235
foar it
kristendom
weromwun waard troch kening
Jakobus I fan Aragon
. Neitiid makke Formenteara in skoft diel ut fan it keninkryk
Majorka
, in
fazalsteat
fan
Aragon
, foar't it uteinlik streekrjocht under de
Kroan fan Aragon
kaam.
De
roomske
tsjerke
yn
San Francisco Xavier
.
Troch de dynastike uny tusken
Aragon
en
Kastylje
, yn
1479
, kaam Formenteara uteinlik by it feriene
Spanje
te hearren. Yn 'e moderne tiid foel Formenteara under de
Spaanske Boargeroarloch
al ier yn 'e hannen fan 'e
faksisten
fan generaal
Francisco Franco
, krekt sa't dat it gefal wie mei de buoreilannen
Majorka
en
Ibytsa
. Nei't Spanje oan 'e ein fan 'e 1970-er jierren wer in
demokratysk
regear krigen hie, kaam Formenteara yn
1983
by de autonome mienskip fan 'e
Balearen
te hearren.
De Balearen binne ien fan 'e santjin autonome mienskippen fan Spanje. De Balearen binne ferdield yn fjouwer eilanrieden, werfan't de Eilanrie fan Formenteara (
Consell Insular de Formentera
) ien is. De eilanrie is ferantwurdlik foar
kultuer
, ynfrastruktuer en it
gemeentlik bestjoer
. It eilan bestiet fierders ut ien inkele gemeente, wermei't de eilanrie sadwaande lykslein wurde kin.
Oan it
stran
fan Formenteara.
Hoewol't Formenteara bekend stiet om syn unoantaaste wite
strannen
en it feit dat men der frijwol oeral
neaken sinnebaaie
mei, is it in folle eksklusivere fakansjebestimming as
Ibytsa
of
Majorka
mei harren
massatoerisme
. Nettsjinsteande dat spilet it toerisme lykwols in tige wichtige rol foar de pleatslike
ekonomy
.
Yn
2012
hie Formenteara in befolking fan krapoan 11.000 minsken, wat delkomt op in
befolkingstichtens
fan goed 129 minsken de km². It grutste plak op it eilan is
San Francisco Xavier
(Katalaansk: Sant Francesc Xavier). Krekt as yn 'e rest fan Spanje is ek op Formenteara de
Roomsk-Katolike Tsjerke
fierwei de grutste
religieuze
denominaasje. De lanseigen Formenteranen hearre yn
etnysk
opsjoch ta de
Katalanen
. Op it eilan wurdt fan alds in foarm fan
Ibytzaansk
(
Eivissenc
) sprutsen, in subdialekt fan it
Baleaarske
dialekt
fan it
Katalaansk
.