De
Pokrov- of Basiliuskatedraal
fan 'e
Russysk-Otterdokse Tsjerke
, yn
Moskou
.
De
eastersk-otterdoksy
, ek wol wat misliedend de
Eastersk-Otterdokse Tsjerke
neamd, of, wat korrekter, de
eastersk-otterdokse tsjerken
, is ien fan 'e fiif haadstreamings binnen it
kristendom
, mei 225 oant 300 miljoen leauwenden wraldwiid, mar konsintrearre yn
East-Jeropa
, op 'e
Balkan
en yn it
Midden-Easten
. De eastersk-otterdoksy wurdt beliden troch de mearderheid fan 'e (religieuze) ynwenners fan
Abgaazje
,
Bulgarije
,
Georgje
,
Grikelan
,
Masedoanje
,
Moldaavje
,
Montenegro
, de
Oekraine
,
Roemeenje
,
Ruslan
,
Servje
,
Syprus
,
Sud-Osseesje
,
Transnistrje
en
Wyt-Ruslan
, wylst der wichtige eastersk-otterdokse minderheden besteane yn
Albaanje
,
Bosnje-Hertsegovina
,
Egypte
,
Estlan
,
Finlan
,
Irak
,
Israel
,
Kazachstan
,
Kosovo
,
Kroaasje
,
Letlan
,
Libanon
,
Litouwen
, de
Palestynske gebieten
,
Poalen
,
Syrje
,
Slowakije
,
Tsjechje
en
Turkije
.
De eastersk-otterdoksy, dy't ta it
eastersk kristendom
heart, wurdt opmakke ut in hiele rige fan tsjerkegenoatskippen, elkmis geografysk en nasjonaal underskaat, mar
teologysk
feriene yn 'e saneamde
Eastersk-Otterdokse Kommuny
. De selsbestjoerende (
autosefale
) tsjerken falle faak gear mei ien lan en folk (lykas de
Russysk-Otterdokse Tsjerke
, de
Georgysk-Otterdokse Tsjerke
en de
Servysk-Otterdokse Tsjerke
), en wurde bestjoerd troch in komitee fan biskoppen dat de Hillige Synoade neamd wurdt. De leden fan sa'n Hillige Synoade kieze ut harren fermidden ien as symboalyske earste under syn gelikensens, dy't (alteast yn 'e gruttere tsjerken) de titel fan '
patriarch
' kriget. De measte eastersk-otterdokse tsjerken erkenne de oekumenyske patriarch fan Konstantinopel as it symboalysk haad fan 'e hiele eastersk-otterdoksy.
De eastersk-otterdokse tsjerken beskogje harsels as de fuortsetting fan 'e "iene, wiere, hillige, katolike en apostoalyske tsjerke", dy't 2000 jier lyn festige waard troch de
apostels
fan
Jezus Kristus
. Se neame harsels ek wol "apostoalysk otterdokse katolike tsjerken". It wurd "otterdoks" wol safolle sizze as 'goede oanbidding' en 'krekte lear', en wurdt yn dy sin ek wol brukt as oar wurd foar 'rjochtsinnich' of 'strang yn 'e lear'. De eastersk-otterdoksen oanfurdzje inkeld de
dogma
's dy't festlein binne yn 'e earste san oekumenyske
konsyljes
. De eastersk-otterdokse tsjerken moatte net betize wurde mei de
oriintaalsk-otterdokse tsjerken
, dy't har al op it
Konsylje fan Galsedon
, yn
451
, fan 'e memmetsjerke ofspjalten.
As tsjerke-organisaasje los fan 'e
Roomsk-Katolike Tsjerke
giet de eastersk-otterdoksy werom op it
Grutte Skisma
fan
1054
, werby't de paus fan
Rome
,
Leo IX
, de patriarch fan
Konstantinopel
,
Michael Caerularius
,
ekskommunisearre
en de patriarch de op syn beurt de paus yn 'e ban die. De oarsaak foar dy brek moat socht wurde yn 'e kulturele ferskillen en teologyske skelen dy't altyd al tusken it
Gryksktalige
easten en it
Latynsktalige
westen bestien hiene, mar dy't sunt de fal fan it
West-Romeinske Ryk
, yn
476
, almar grutter wurden wiene. Dernjonken spilen ek de fersteurde politike ferhaldings tusken east en west derby in rol. De
paus
, as
biskop
fan
Rome
, easke it gesach oer de eastlike patriargaten op, wylst de patriarch fan
Konstantinopel
fan betinken wie dat hysels, as fertsjintwurdiger fan it "Nije Rome" (Konstantinopel), it measte rjocht hie om as spiritueel lieder fan 'e easterske tsjerke te fungearjen. In oar wichtich punt dat it
skisma
yn 'e han wurke, wie de tafoeging troch de Westerske Tsjerken fan it
Filioque
oan 'e
leauwensbelidenis
; om't dizze tafoeging net troch in oekumenysk konsylje oannommen wie, woe de easterske tsjerke him net akseptearje en beskoge dy it
Filioque
as
teologysk
ynkorrekt (oftewol kettersk).
Dit is in list fan 'e erkende eastersk-otterdokse tsjerken yn folchoarder fan senioriteit, mei de autosefale tsjerken under harren gesach ek op folchoarder fan senioriteit. (De
Russysk-Otterdokse Tsjerke
en de
Tsjerke fan Syprus
halde elk in oare folchoarder fan senioriteit oan, weryn't sysels in promininter plak ynnimme.)
De folgjende eastersk-otterdokse tsjerken binne op eigen manneboet oprjochte/ofspjalte en wurde (noch) net erkend troch de festige tsjerken.
Dan binne der noch twa groepen lytsere tsjerkegenoatskippen dy't fanwegen dogmatyske skelen fan 'e festige eastersk-otterdokse tsjerken ofspjalte binne.
De saneamde
aldkalindristen
binne groepen dy't wegeren om 'e oanpaste
Juliaanske Kalinder
yn te fieren foar it feststellen fan 'e hjeldagen. De wichtichste tsjerken ut dizze groep binne:
De saneamde
aldleauwenden
binne groepen dy't yn 'e santjinde iuw wegeren om 'e
liturgyske
herfoarmings fan 'e Russysk-Otterdokse Tsjerke troch te fieren en dy't dernei yn Ruslan iuwenlang troch de autoriteiten slim ferfolge binne.