Lizzing fan De Kalkman
De Waadpost op De Kalkman
De Kalkman
(
Engelsmanplaat
) is in
sanplaat
op it
waad
, yn it
Fryske Seegat
tusken
It Amelan
en
Skiermuntseach
. De plaat is 7,2 km² grut, mei in druch part fan noch net in kante kilometer.
De Kalkman leit fjouwer kilometer west fan de punt fan Skiermuntseach, fjirdel kilometer fan de eastpunt fan It Amelan en ek sa fier fan de wal, noard fan
Nes
, op 53°27'15"N - 6°3'E.
De plaat wurdt begrinzge troch
Ingelskmanplaat by leechwetter (2009)
It is in plaat der't mar in lyts part by gewoan heech wetter net fan under wetter komt, no minder as in kante kilometer. Dat druge part is fral in gebiet fan lege
duntsjes
. Earder wie hjirop wat plantegroei, der't fugels yn nesken, mar op it stuit is alle plantegroei ferdwun.
Fan
1973
of falt de plaat under
Steatsboskbehear
. Fral sunt dy tiid fungearret de Kalkman as restgebiet foar fugels. Ek no noch is de plaat foar harren in heeachwetterflechtplak. De Kalkman fungearre ek as briedplak, mar sunt de iuwikseling spiele de nesten gauris fuort by ungewoan heech wetter.
De omstannichheden yn it Fryske Gat hawwe nea lang itselde west. Yn de
18e iuw
lei likernoch op it plak fan de Kalkman, benoarden
Wierum
in smelle noard-sud plaat, de
Hynstemerk
. Daalks fierder nei it easten, benoarden Nes, lei doe noch de westpunt fan
Skiermuntseach
.
Om 1850 hinne wie it grutste part fan it Fryske Seegat ta de Kalkman wurden. It Smoarge Gat wie der noch net, dat de Kalkman run nei it westen fierder oant it
Pinkegat
, doe it
Alde Pinkegat
, en nei it noarden oant de
Wierumer Grunen
oan ta, der't no
It Rif
leit.
Mei it untstean fan it Smoarge Gat waarden it westlik part en it noardlik part ofsnien. Yn de fyftiger jierren fan de 20e iuw wie it druge part fan de plaat noch mear as 2 kante kilometer, mar it is sunt die tiid hurd tebek run. Sunt de tachtiger jierren is der in dudlik ferlies oan de eastkant. Ferklearrings hjirfoar binne de feroarings troch it ofsluten fan de
Lauwerssee
, en de flugge boaiemdaling fan gauris in meter dy't de Kalkman en it Rif underfun hawwe as gefolch fan de gaswinning fan it Amelan.
Om de iuwikseling hinne is troch
heakfoarming
fan de Kalkman en fan it Rif it noardlike part fan it
Smoarge Gat
foar in part blokkearre. Op it stuit fersanet dat part fan it gat. Muglik sille yn de takomst beide platen wer gearwaakse.
It earste drinklingenhuske ferriisde yn 1918, it twadde yn 1947, de tredde -as gefolch fan de ferskowing- yn 1968, 800m mear nei it sudeasten. Yn july 2007 hat
Rykswettersteat
in nije
kaap
op de Kalkman sette litten. De alde kaap ut 1968 wie nammentlik fernield yn de novimberstoarm fan 2006. By it pleatsen fan de nije kaap fun de oannimmer allerhanne stiennen funeminten fan eardere kapen.
[1]
De namme
De Kalkman
is nei alle gedachten untstien om't der in earder tiid om de kalk
skelpen
wun waarden op de plaat.
It eilantsje hat yn it ferline ek wol oantsjut west mei, 'Ingelsche Plaet', 'Langhe Sandt', ''t Hooge Sandt', 'Hooghe Banc', 'Kalkman' en 'Jouerman'. De beneaming 'Engelsmanplaat' is faaks untstien troch it festrinnen fan it skip fan de skulpefisker Feye Willems Engelsman fan Skiermuntseach yn
1708
. Oerbliuwsels fan it wrak binne noch altyd te sjen.
De Kalkman leit tichtby de feste wal, en is der oer it waad mei ferbun. Dit makket de
waadrintocht
nei de Kalkman de koartste oerstek oer it waad. Yn de leste fearnsiuw fan de
20e iuw
is de Kalkman dertroch in populer doel foar waadrintochten wurden, mei yn it seizoen gauris twa kloften waardrinners deis. Fansels is it al sa dat tochten nei de Kalkman hinne en werom binne; it is gjin eilan en der is gjin
fear
dat de minsken wer meinimt nei de wal.