Bewusteleazens
of
bewusteleasheid
is in tastan weryn't men it
bewustwezen
oer jins om-en-by ferliest. Yn tsjinstelling ta de natuerlike
sliep
kin men derby net troch oansprekken, skodzjen, knipen of oare
sintuglike
prikels
ut wekke wurde. Yn it
Frysk
sprekt men foar 'bewusteleas weze' ek wol fan 'duzje' of 'buten westen', 'yn 'e sus', 'yn 'e duze', 'wei', 'deryn wei' of 'ut 'e wei weze'.
[1]
Yn 'e
medyske
diagnostyk
wurdt bewusteleazens beskoge as in
symptoom
. Bewusteleazens wurdt hast altyd feroarsake troch ien fan twa dingen. Yn it foarste plak kin meganysk
geweld
weze (ornaris in klap op 'e
holle
, bgl. troch in terwinkel fan in oare persoan of trochdat men by in
ungemak
mei de holle earne tsjinoan smakt), dat resultearret yn in
harsensskodding
of in
harsenskniezing
. De oare meast foarkommende oarsaak is
metaboale
problematyk, lykas it tekoartsjitten fan 'e
bloedfoarsjenning
fan 'e
harsens
of de ynwurking fan
giftige
stoffen (lykas alkohol,
morfine
of
koalmonokside
) op 'e harsens. Oare oarsaken fan bewusteleazens kinne bygelyks weze: in
oerhaal
, in oanfal fan
epilepsy
of in sterke ferheging fan 'e
druk
yn 'e skedelholte.
In koart duorjende, unskuldige foarm fan bewusteleazens is it
flaufallen
dat benammen foarkomt by lju dy't oanhelle binne mei in te
lege bloeddruk
, hjittens,
benaudheid
of oare omstannichheden dy't resultearje yn in tydlik fermindere bloedtafier nei de harsens. Derby passe de
ieren
har net fluch genoch oan en heapet him tefolle bloed yn 'e
buk
en de
skonken
op. In folle slimmere foarm fan bewusteleazens is in
koma
, dat soms untstiet nei in slimme klap op 'e holle en dat yn guon gefallen
jierren
duorje kin. By lang duorjende koma's wurdt men der faak nea wer ut wekker. Soms wurde swierferwune pasjinten troch harren
dokters
keunstmjittich yn koma holden om it genezingsproses te befoarderjen. Algehiele
anestesy
is ek in foarm fan bewusteleazens.
Boarnen, noaten en/as referinsjes:
|
- ↑
Visser, W.
,
Frysk Wurdboek: Nederlansk-Frysk
, Drachten/Ljouwert, 1992 (A.J Osinga Utjouwerij/Fryske Akademy),
ISBN 9 06 06 64 418
, s. 88.
Foar boarnen en oare literatuer, sjoch under:
References
, op dizze side
.
|