Back to the Future
is in
Amerikaanske
science fiction
-
komeedzjefilm
ut
1985
under
rezjy
fan
Robert Zemeckis
, mei yn 'e
haadrollen
Michael J. Fox
en
Christopher Lloyd
. De
titel
betsjut "Werom nei de Takomst". It
ferhaal
giet oer
teenager
Marty McFly, dy't by fersin mei de
tiidmasine
fan syn
freon
, de eksintrike
utfiner
Doc Brown,
weromreizget
nei
1955
. Der stjoert er de moeting fan syn
aldelju
yn 'e war, mei as gefolch dat syn eigen bestean faai komt te stean.
Back to the Future
krige oer it algemien positive
resinsjes
fan 'e
filmkritisy
en wie in reuseftich
kommersjeel
sukses yn 'e
bioskopen
, dat oanlieding joech ta de produksje fan twa
ferfolchfilms
en it untstean fan in
mediafranchise
dy't ek
Back to the Future
hjit. De film wun de
Oscar
foar beste
ludsmontaazje
en trije
Saturn Awards
. Tsjintwurdich wurdt
Back to the Future
runom beskoge as ien fan 'e beste films dy't ea makke binne en in
ikoan
fan 'e Amerikaanske
popkultuer
. Yn
2007
waard de film troch de
Library of Congress
utornearre om preservearre te wurden yn it
National Film Registry
omreden fan
kulturele
,
histoaryske
of
estetyske
wearde.
Yn
1985
is Marty McFly in gewoane
teenager
dy't yn it (
fiktive
) plak Hill Valley wennet, yn 'e
Amerikaanske steat
Kalifornje
. Syn
heit
George is in
leffert
dy't him op syn geastdeadzjende
wurk
allegeduerigen op 'e kop sitte lit troch syn
narjende
liedingjaande Biff Tannen. Syn
mem
Lorraine is in
obese
,
alkoholistyske
,
depressive
husfrou
. Marty hat in aldere
broer
, Dave, en in aldere
suster
, Linda, dy't noch thus wenje en dy't it as jonge
folwoeksenen
net bot meiwierret. Op 'e
middelbere skoalle
kin Marty min mei
rektor
Strickland, dy't him in
loaie
utfretter fynt. Hoewol't er goed
gitaarspylje
kin en in leafde foar
muzyk
hat, mislearret de
audysje
fan Marty en syn
maten
foar de
talintejacht
Battle of the Bands
. Oan syn
faam
Jennifer Parker fertelt er dat er bang is dat al syn
ambysjes
ta neat komme sille, sadat er krekt sa wurdt as syn
alden
.
Dyselde
juns
praat Marty of op it
parkearterrein
fan it pleatslike
winkelsintrum
mei in aldere freon fan him, de eksintrike
utfiner
doktor
Emmett Brown, dy't troch eltsenien Doc Brown neamd wurdt. Dyselde lit Marty der syn nijste
utfining
sjen: in
tiidmasine
dy't er makke hat fan in oanpaste
DeLorean-persoane-auto
. De auto sels riidt op
elektrisiteit
, mar om 'e tiidmasine wurkje te litten hat Doc in kiste fol
plutoanium
ofhandich makke oan in pear
Libyske
terroristen
. Dyselden hiene dat guod ut in Amerikaansk
oerheids
laboratoarium
stellen
. Om Marty de wurking fan 'e tiidmasine ut te lizzen, fiert Doc de
datum
5 novimber
1955
yn, tritich
jier
lyn, de
dei
dat er foar it earst it idee krige om in
masine
te bouwen foar
tiidreizgjen
. Marty en Doc wurde underbrutsen troch de beide Libyske terroristen, dy't blykber untdutsen hawwe dat Doc harren
bedragen
hat. Ien fan harren iepenet it fjoer mei in
mitrailleur
en sjit Doc
dea
. As de terroristen dernei efter Marty oan komme, naait er ut yn 'e DeLorean. Op 'e flecht stelt er by fersin de tiidmasine yn wurking, en as er de kritike
faasje
fan 142
km
yn 'e
oere
berikt, ferdwynt er ut
1985
.
In momint letter arrivearret Marty op
5 novimber
1955
. As er foar it ferstan kriget dat er trichtich jier yn 'e tiid tebek gien is, sit er der raar ta, want hy hat gjin plutoanium mear om nei syn eigen tiid werom te kearen. Sadwaande ferberget er de DeLorean, wernei't er nei it (folle lytsere) Hill Valley ta
rint
. Der moetet Marty syn eigen heit George as teenager, dy't ek yn dizze tiid al allegeduerigen narre wurdt troch syn
klasgenoat
Biff Tannen. As er George folget, untdekt er dat syn heit in
strunjeier
is, dy't it foar de moade hat om yn in
beam
te klimmen foar it
hus
fan Lorraine, Marty syn mem, sadat er by it
finster
fan har
keamer
nei binnen sjen kin as se har ferklaait. As George ut 'e beam knoffelet en oanriden driget te wurden troch in foarbykommende
auto
, redt Marty syn
libben
troch him oan 'e kant te triuwen. Dertroch wurdt er lykwols sels oanriden. Hy komt mei de
holle
hurd op 'e
dyk
del en rekket
bewusteleas
.
Tink derom: Yn de tekst hjirunder wurdt de ofrin fan de film beskreaun.
As jo de film sels sjen wolle, is it mooglik better dat jo it no folgjende diel fan 'e plotbeskriuwing (earst noch) net leze.
|
As Marty wer bykomt, befynt er him yn 'e wente fan 'e
hushalding
fan syn mem Lorraine. It wurdt him dudlik dat er wat stoms dien hat. Hy ken it ferhaal fan 'e earste moeting fan syn heit en mem ommers goed: Marty syn
pake
Sam Baines ried by himsels foar hus in
jonge
oan dy't bewusteleas rekke. Derom naam er him mei yn 'e hus, der't de jonge, dy't Marty syn heit George wie, fersoarge waard troch Sam syn dochter, Marty syn mem Lorraine. Hja rekken
fereale
en op it
Enchantment under the Sea
-
bal
tuten
se foar de earste kear. Se krigen
ferkearing
en
trouden
letter en stiften in
gesin
. No hat Marty, trochdat er George oan 'e kant treaun hat, it plak fan syn eigen heit ynnommen. Hy wurdt fersoarge troch Lorraine, dy't, ta syn
ofgriis
, fereale op him rekket. Marty bliuwt dy juns te
iten
yn 'e Baines-hushalding, werby't er oanhaldend under de tafel de hantaastlikheden fan syn mem ofwarje moat, oant er uteinlik mei in ferlechje utpykt.
Dyselde juns noch spoart Marty in tritich jier jongere Doc Brown op, dy't er (mei muoite) derfan wit te oertsjugjen dat er ut 'e
takomst
komt mei in tiidmasine dy't in aldere Doc makke hat. Hy freget help om wer nei syn eigen tiid werom te kearen, mar Doc leit ut dat er net wit hoe't er oan plutoanium komme moat. It iennichste dat er betinke kin om 'e 1,21
gigaWatt
op te wekjen der't de tiidmasine ferlet fan hat om te funksjonearjen, is it opfangen fan in
wjerljochtslach
, mar dy binne net te foarsizzen. Aldergeloks hat Marty de
middeis
foar syn ofreis ut syn eigen tiid fan in
kollektante
in
flyer
yn 'e hannen drukt krigen, der't op utlein stiet werom't de stilsteande
klok
yn 'e
gevel
fan it
gerjochtsgebou
fan Hill Valley, dy't tritich jier earder rekke is troch in wjerljochtslach, yn dy steat beholden wurde moat. De
tekst
neamt de datum en presize tiid fan 'e wjerljochtslach, dy't no oer in lytse
wike
plakfine sil. Sadwaande begjint Doc te risselwearjen om 'e
enerzjy
fan 'e wjerljocht op te fangen en dermei Marty werom nei de takomst te stjoeren.
Underwilens hat Marty sels oare swierrichheden. Op in
foto
fan him en syn broer en suster begjint syn broer te ferdwinen. Doc riddenearret dat Marty sunt syn oankomst yn
1955
wat dien hat dat de
takomst feroare
hat, sadat syn heit en mem nea in gesin stiftsje sille. Hy foarseit dat nei Dave ek Linda fan 'e foto ferdwine sil en uteinlik Marty sels. As dat bart, sil er yn it echt ek weiwurde, om't er troch de feroarings yn it
ferline
nea bestien hawwe sil. Marty beseft dat er troch it fersteuren fan 'e moeting tusken syn heit en mem de hiele takomst yn 'e war brocht hat. Op advys fan Doc begjint er George oeral te folgjen om te reparearjen wat der feroare is. Dat is lykwols makliker sein as dien, om't George der yn ferhalding ta de unferskrokken Marty noch leffer en swakker utsjocht as er al is. Ynstee dat Lorraine fereale wurdt op George, falt se hieltyd djipper foar Marty, fral as Marty it op in stuit tsjin Biff en syn maten opnimt, wernei't dy by in efterfolging tsjin in
dongkarre
oan ride en under de
hynstestront
komme te sitten.
Lorraine freget Marty mei nei it
Enchantment under the Sea
-bal, dat op deselde juns plakfine sil as de wjerljochtslach. Marty beseft dat er derfoar soargje moat dat George en Lorraine inoar der tutsje, oars is it dien mei him. Hy betinkt derom in
snoad
plantsje: hy sil der mei Lorraine hinne, mar oan it begjin fan 'e jun sil er yn 'e auto op it parkearterrein te fier gean troch oan te kringen op seks. George kin Lorraine dan rede troch Marty ut 'e auto te skuorren en fuort te jeien. It plan rint lykwols averij op as Biff en syn maten Marty en Lorraine it earst yn it each krije en Marty ut 'e auto skuorre. Biff lit Marty offiere om him op te sluten yn 'e
kofferbak
fan 'e auto fan 'e
band
dy't op it bal de muzyk fersoarget, wylst er sels by Lorraine yn 'e auto klimt en
tsjin har wil boppe-op har krupt
. As George arrivearret, mient er earst dat it Marty is dy't op Lorraine leit, en pas as er him fan har ofskuord hat, sjocht er dat it Biff is. Biff brukt syn gewoanlike narderspraktiken om George teplak te setten, mar as er dernei Lorraine sear docht, wurdt George
breinroer
en slacht him mei ien klap bewusteleas.
Neitiid eskortearret George de
tankbere
Lorraine nei it bal. Marty wurdt troch de bandleden ut 'e kofferbak befrijd, werby't de gitarist in ferwune han oprint. Marty ferfangt him en treedt op mei de band om derfoar te soargjen dat George en Lorraine mei-inoar
dunsje
kinne, wat liedt ta harren earste tut. Dernei ferskine Dave en Linda wer op Marty syn foto, wat betsjut dat it ferline reparearre is. No't er wer wis fan syn eigen libben is, jout Marty him by Doc, dy't by it gerjochtsgebou tariedings troffen hat om 'e wjerljochtslach op te fangen.
Marty langet Doc in bryfke oer mei in warskoging foar wat der yn
1985
barre sil mei de Libyske terroristen, mar Doc, dy't neat witte wol oer syn eigen
lot
, ferskuort it. Derop stelt Marty de DeLorean-tiidmasine tsien
minuten
earder yn as dat er ut
1985
ofset is, sadat er dan noch de tiid hawwe sil om Doc te warskogjen. As de wjerljocht ynslacht, wurdt Marty werom nei de takomst stjoerd, der't de DeLorean lykwols ofslacht, sadat Marty it hiele ein fan it gerjochtsgebou nei it winkelsintrum
drave
moat. Der komt er krekt op 'e tiid oan om ta te sjen hoe't Doc deasketten wurdt en hysels nei it ferline reizget, wernei't de terroristen fan skrik in
ferkearsungemak
krije. As Marty yn
triennen
njonken it
lichem
fan Doc sit, wurdt dyselde wer wkker; it docht bliken dat er him yn
1955
nei de ofreis fan Marty betocht hat en de snipels fan Marty syn bryfke byinoar socht en oaninoar plakt hat. Sadwaande droech er in
kugelfrij fest
op 'e jun dat de terroristen him tenei kamen.
Nei't er Marty thusbrocht hat, set Doc yn 'e DeLorean of nei
2015
, om ris yn 'e takomst te sjen. Marty is dea te'nein en falt thus fuortendaliks yn 'e
sliep
. As er de oare
moarns
wekker wurdt, blykt dat de wente fan 'e McFly's der hiel oars utsjocht as foardat Marty nei it ferline reizge. Alles is
lukse
ynrjochte en goed underholden. Ek is syn heit in suksesfol
skriuwer
fan
science fiction
-
romans
, wylst syn mem slank en
gelokkich
is. Dave en Linda hawwe allebeide in goede
baan
, en Biff Tannen is in
servile
assistint yn 'e tsjinst fan George McFly. Marty syn faam Jennifer komt by him oan, en Marty stiet op it punt om har alles te fertellen dat him oerkommen is, as ynienen Doc ferskynt yn 'e DeLorean. Dyselde stiet der by Marty op oan dat er no fuortendaliks meikomme moat nei de takomst, en Jennifer ek, om't harren
bern
reden wurde moatte fan in ferskriklik lot.
Michael J. Fox
yn
1988
.
Christopher Lloyd
yn
2010
.
Lea Thompson
yn
2008
.
- haadrollen
- byrollen
It
senario
foar
Back to the Future
waard skreaun troch
regisseur
Robert Zemeckis
en
filmprodusint
Bob Gale
, dy't nei ferskate flops (
I Wanna Hold Your Hand
,
1941
,
Used Cars
) ut alle macht besochten om ta in
film
oer
tiidreizgjen
te kommen dy't sawol
kritysk
as
kommersjeel
suksesfol weze soe. It skript der't se mei op 'e lapen kamen, krige fan
Frank Price
, de studiobaas by
Universal Pictures
, net it griene ljocht om't er it te nuet fun. Resinte suksesfolle
jeugd
komeedzjes
, lykas
Animal House
(
1978
),
Porky's
(
1981
) en
Fast Times at Ridgemont High
(
1982
) hiene allegearre
seksualiteit
yn it ferhaal bemjukse. Ynstee stelde er foar om 'e
filmrjochten
oan in oare
studio
te ferkeapjen. Doe't Gale en Zemeckis dermei nei
Disney
giene, waard de film der lykwols krekt wer wegere om't men it ferhaal te op it rantsje fun, mei Marty McFly dy't avanses fan syn eigen
mem
untwike moat.
It projekt kaam in hoart stil te lizzen, wylst Zemeckis
Romancing the Stone
(
1984
) makke. Doe't dy film in grut sukses waard, wie der mear belangstelling om mei Zemeckis gear te wurkjen, mar dyselde
wrokke
tsjin studio's dy't him earder net stean sjoen hiene, en gie ynstee yn see mei
Amblin Entertainment
, de studio fan syn
mentor
Steven Spielberg
. Dyselde mocht Price net lije om't dy syn film
E.T. the Extra-Terrestrial
ofwiisd hie. Hoewol't se net om Universal hinne koene, dat de filmrjochten op it senario fan Gale en Zemeckis yn besit hie, twong Spielberg of dat de rol fan Price by de produksje fan
Back to the Future
sa beheind mooglik weze soe.
Sidney Sheinberg
waard oanwiisd om as utfierende haadprodusint de belangen fan Universal te behertigjen, wylst de film produsearre waard troch Gale en
Neil Canton
, en
Kathleen Kennedy
en
Frank Marshall
fan Amblin yn 'e mande mei Spielberg
utfierend produsint
waarden. Foar de film wie in
budget
beskikber fan
$
19 miljoen.
Regisseur
Robert Zemeckis
yn
2015
.
Foar de
rol
fan Marty McFly waarden ferskate
akteurs
yn omtinken nommen, under wa
John Cusack
,
Johnny Depp
,
Robert Downey jr.
,
C. Thomas Howell
,
Ralph Macchio
,
Charlie Sheen
en
Ben Stiller
. De earste kar wie
Michael J. Fox
, dy't bekendheid krigen hie mei syn rol as de
konservative
jonge Alex P. Keaton yn it
progressive
gesin
fan syn
alden
yn 'e
komeedzjesearje
Family Ties
(
1982
-
1989
). De
tillefyzjeprodusinten
fan dy searje leine lykwols it near op dielname fan Fox oan
Back to the Future
. Sadwaande waard uteinlik
Eric Stoltz
cast
, dy't yndruk op 'e produsinten makke hie mei syn rol as de
lichaamlik beheinde
Rocky Dennis yn in
previewfertoaning
fan 'e
dramafilm
Mask
(
1985
).
Foar de rol fan Doc Brown waarden u.o.
John Candy
,
Chevy Chase
,
John Cleese
,
Danny DeVito
,
Jeff Goldblum
,
Gene Hackman
,
Michael Keaton
,
John Lithgow
,
Steve Martin
,
Eddie Murphy
,
Gene Wilder
en
James Woods
yn omtinken nommen. Op suggestje fan produsint Neil Canton waard keazen foar John Lithgow, mei wa't dy gearwurke hie yn
The Adventures of Buckaroo Banzai Across the 8th Dimension
(
1984
). Doe't bliek dat Lithgow net beskikber wie, waard
Christopher Lloyd
frege, in oare akteur ut
Buckaroo Banzai
.
De
opnamen
foar
Back to the Future
setten op
26 novimber
1984
utein. De
kamerarezjy
wie yn 'e hannen fan
Dean Cundey
. Pas nei't der al in pear
wiken
filme waard, kaam men ta de konkluzje dat Stoltz dochs net by de rol fan Marty McFly paste. Neffens de produsinten spile er de rol te serieus en sunder de "manyske enerzjy" dy't se sochten. Ek brukte er de
method acting
-metoade om te
aktearjen
, werby't er ek buten de opnamen om yn syn rol bleau. Dat late ta konflikten mei guon oare akteurs en leden fan 'e
filmcrew
. Op
10 jannewaris
1985
waard Stoltz troch Zemeckis
untslein
. Zemeckis omskreau dat letter as "it dreechste petear fan myn hiele libben, en it wie folslein myn eigen skuld. Ik briek [Stoltz] syn hert."
Stoltz waard ferfongen troch
Michael J. Fox
, dy't troch feroarjende omstannichheden op 'e
set
fan
Family Ties
(
aktrise
Meredith Baxter Birney
wie underwilens weromkommen fan
swierensferlof
) no dochs tastimming krige om 'e film te dwaan, al holden de opnamen fan 'e searje foarrang oer dy fan 'e film.
Back to the Future
waard foar in part filme op 'e
Golden Oak Ranch
fan
Disney
by
Santa Clarita
. De leste fan 'e 107 filmdagen foar
Back to the Future
foel op
26 april
1985
.
It
hus
yn 'e
wyk
Arleta
yn
Los Angeles
dat tsjinne as wente fan it
gesin
McFly.
Under de
postproduksje
waard net inkeld de
filmmuzyk
fan
Alan Silvestri
tafoege, mar ek 27 oant 32
special effects
dy't produsearre waarden troch
Industrial Light & Magic
(ILM), it
bedriuw
fan
George Lucas
. (Yn films mei in grutter
budget
wie doedestiden it tafoegjen fan 300 of mear special effects net ungewoan.)
De
distribusje
fan
Back to the Future
waard fersoarge troch
Universal Pictures
. De film gie op
3 july
1985
yn 'e
Amerikaanske
bioskopen
yn
premiere
. It byhearrende
soundtrackalbum
ferskynde op
july
1985
by
platemaatskippij
Intrada Records
.
Back to the Future
waard op
22 maaie
1986
utbrocht as
VHS
-
keapfideo
. De earste
dvd
-edysje kaam ut yn
2002
en de earste
blu-ray
-edysje yn
2010
.
Fan 'e
filmkritisy
krige
Back to the Future
oer it algemien positive
resinsjes
. Sa neamde
Janet Maslin
fan
The New York Times
de film "de
fermaaklikste
" fan 'e simmerfilms fan
1985
, wylst
Roger Ebert
fan 'e
Chicago Sun-Times
regisseur
Robert Zemeckis
komplimintearre
mei syn "fyngefoelige
humor
". Ek oare foaroansteande resinsinten, lykas
Richard Corliss
fan it
tydskrift
Time
en
Gene Siskel
fan 'e
Chicago Tribune
wiene fol lof oer de film.
Tsjintwurdich wurdt
Back to the Future
runom beskoge as ien fan 'e beste films dy't ea makke binne en in
ikoan
fan 'e Amerikaanske
popkultuer
. Op 'e
webside
Rotten Tomatoes
, dy't resinsjes sammelet, hat
Back to the Future
in tige heech goedkarringspersintaazje fan 96%, basearre op 83 underskate resinsjes. De konsensuskrityk fan 'e webside, gearstald ut al dy resinsjes, stelt: "Mei't er fernimstich, grappich en spannend fan opbou is, foarmet [de film] in opwinend tiidreisaventoer mei in unferjitlike sfear." Op
Metacritic
, de wichtichste
konkurrint
fan Rotten Tomatoes, behellet
Back to the Future
in goedkarringspersintaazje fan 87%, basearre op 26 resinsjes. Yn
2007
waard de film troch de
Library of Congress
utornearre foar preservearring yn it
National Film Registry
omreden fan
kulturele
,
histoaryske
of
estetyske
wearde.
De
DeLorean
-
tiidmasine
ut 'e film op in
tentoanstelling
yn
2011
.
Back to the Future
brocht yn 'e
bioskopen
yn 'e
Feriene Steaten
en
Kanada
$
210,6 miljoen op, en yn alle oare
lannen en territoaria
$170,5 miljoen. Wraldwiid kaam de
opbringst
dermei ut op $381,1 miljoen. Ofset tsjin it
budget
fan $19 miljoen betsjut dat in
winst
fan $362,1 miljoen, hoewol't der de
marketingkosten
noch wol of moatte. Dermei wie
Back to the Future
de op twa meast opbringende film fan
1985
, nei it
biografysk
drama
Out of Africa
en it
sportdrama
Rocky IV
.
Yn
1986
waard
Back to the Future
by de
Oscars
nominearre foar
prizen
yn fjouwer
kategoryen
, werunder beste orizjinele
senario
, beste
ludsmixing
en beste orizjinele
liet
(
The Power of Love
fan
Huey Lewis and the News
). De film wun ien Oscar, foar beste
ludsmontaazje
.
Back to the Future
wun ek trije
Saturn Awards
, foar beste
science fiction-film
, beste
akteur
(
Michael J. Fox
) en beste
special effects
, en deropta de
Hugo Award
foar beste dramatyske presintaasje en de
People's Choice Award
foar favorite film. Dernjonken waard de film ek nominearre foar fjouwer
Golden Globes
en fiif
BAFTA's
.
It sukses fan
Back to the Future
late ta it untstean fan in
mediafranchise
dy't ek
Back to the Future
hjit. Der ferskynden twa
ferfolchfilms
,
Back to the Future Part II
yn
1989
en
Back to the Future Part III
yn
1990
, en fierders de
tekenfilmsearje
Back to the Future
en de
musical
Back to the Future: The Musical
.