Mozayk fan Aleksander de Grutte.
Aleksander de Grutte
, ek wol
Aleksander fan Masedoanje
of
Aleksander III
(
Gryksk: Μ?γα? 'Aλ?ξανδρο?, "Megas Aleksandros"
;
Pella
,
20
of
21 july
356
-
Babylon
,
10
of
11 juny
323
) wie de kening fan it
Hellinistyske Ryk
, dy't dat ryk ta it grutste ryk oan de
Middellanske See
makke.
Aleksander waard berne yn Pella, yn it noarden fan it hjoeddeiske
Grikelan
, as soan fan de kening fan Masedoanje
Filippus II
en prinses
Olympias
.
As jongfeint is Aleksander in goed hynsterider en kriget hy les fan de wiisgear
Aristoteles
.
Al op syn 18de joech er lieding oan in legerunderdiel yn de
Slach by Kaeronea
(338 f.K.) Yn dy slach waarden de losse stedsteaten fan Grikelan ferslein en kaam hiel Grikelan under it bewald fan syn heit Filippus de Twadde.
Nei de moard op Filippus II yn
336 f.Kr.
werstelde Aleksander de oarder yn it lan en rette him ta om it machtichste lan fan de doetiidske wrald,
Perzje
, te bemasterjen, wat doe de notiidske lannen
Irak
,
Iran
,
Syrje
en
Turkije
omfieme. Der folgen in tal slaggen dy't der ta eintsjebeslut foar soargen dat Aleksander de skepter oer Perzje swaaide:
By de Slach by Gaugamela waard it leger fan kening
Darius III
fan de Perzen foar de tredde kear ferneatige. Hoewol't Darius noch untkomme koe waard er letter troch ien fan syn eigen generaals fermoarde.
Noch foar de Slach by Gaugamela naam Aleksander
Egypte
yn en liet himsels ta
Farao
beneame. Nei in fisioen lit er de earste plannen meitsje foar de bou fan de earste fan 30 steden dy't nei him ferneamd wurde sille:
Aleksandrje
.
De ynwenners fan de stedsteat
Tyros
waanden harren feilich op it festingseilan der't hja wennen. Aleksander hie krekt syn float fuortdien, mar liet sjen ut hokfoar hout oft er snien wie. Hy liet in daam fan 800 meter troch de
Middellanske See
oanlizze en op brute wize waard Tyrus opnommen yn it almar grutter wurdende Hellinistyske Ryk. De ynwenners waarden deaslein of ferkocht as slaaf. De hiele operaasje duorre sa'n san moanne en dat wie de ungeduldige Aleksander net nei it sin.
Letter waarden de steden
Babylon
, Persepolis, Susan, Herat en Samarkand ynnommen, lykas de gebieten Meedje en Skytje. De Yndiaaske kening Porus fan
Punjab
waard ferslein mar troch it moannen oanien reinen woenen de soldaten net fjirder mei de oerwinningstocht en uteinlik loek Aleksander mei syn leger werom nei it westen.
Kaart fan it ryk fan Aleksander de Grutte by syn ferstjerren yn
323 f.Kr.
(Klik op de kaart foar in grutter eksimplaar.)
Yn 323 ferstoar Aleksander yn it paleis fan
Nebukadnezar II
yn Babylon. De reden fan ferstjerren is net rjocht dudlik. Faaks waard er mei sin fergiftige troch in komplot fan syn eigen generaals. Feit wie dat syn lichem ferswakke wie troch under oaren in swiere ferwuning yn it boarst troch in pylk, oprun yn Yndia. In nijere teory jout as mooglike grun foar it ferstjerren fan Aleksander it ferkeard bruken fan in medisyn troch syn doktors. Yn stee fan fertuten die in oerdoasis fan it
Wrangkrud
syn deadlike wurk yn it ferswakke liif fan de kening.
Fan Aleksander syn plannen om Araabje en
Kartago
oan te fallen kaam neat mear. Nei syn dea foel it grutte ryk hurd utinoar.