Eysturrikis Flokkurin
er ein
buskaparlig
hugsanargongd sum bleiv sett a stovn av Karl Menger i
1971
taið hann utgav bokina
"Grundsatze der Volkswirtschaftslehre"
sum er ein tann fyrsta bokin sum hevur utgreina
mark-nyttu
.
Eysturrikis skulin bleiv seinni tikin upp av
Ludwig Von Mises
,
Murray Rothbard
og
Walter Block
.
I eysturrikis flokkinum gongur hugsjonin til tað liberala, vanligt er at man heldur at so litið sum møguligt skal vera alment, og fleiri innan flokkin halda ikki at naka skal vera alment yvirhøvur, hettar skapti eina
ideologi
sum hevur heiti
anarko kapitalisma
.
Onkrar hugsanir fra Eysturrikis skulanum eru breitt viðurkendar i vanligari buskapar uppfatanini i dag.
Inflation
er ta ið peninga viðri lækkar, tað vil siga at man fær keypt minnið fyri pengarnar.
Mises
sigur at landsbankin ikki kann utskriva meira pening i buskapin uttan at skapað inflation.
Kendastu dømini har
Mises
er progvaður at hava rætt, er
Tyskland
beint aftana
fyrra heimsbardaga
Eugen Bohm von Bawerk, skrivaði fyrst um teoriina aftanfyri Kapital Og Rentu, har hann visti a at Utboð og Eftirspurningur er storsta avirkanin av rentu um hon er marknaðar kontrolera (T.v.s ikki av landsbankanum) og at hettar kom fra um folk vildu biða leingi ella hvussu nogv tey vildu vinna.
Møguleika kostnaður var fyrst definera av Friedrich von Wieser imoti endanun av 1800 talinum, har hann segði at um tu valdi tann besta møguleikan innan t.d eina verkætland so vrakar tu oftani ti næst bestu, ella um tu velur eina vanaliga so kanst tu oftani ikki broyta meining og gera ti bestu aftana.
T.D um tu hevur eitt øki og tu kanst velja eitt av 15 tingum at byggja a øki, velur tu so tað ringasta setur tað eyka kostnaðir til at nu brota niður og byggja tað besta, um ein yritøka byggur eina smiðu sum vinnur teimun 1.000.000 kr um ari og so finnur stjorin 5 manaðir seinni at teir kundu heldur havt bygt eitt flakavirkið a sama stað sum vann 3.000.000 um ari, so kostaði tað flakavirkið meira at byggja nu aftana hitt var bygt ti teir skullu nu selja utger og brota niður smiðjuna sum teir bygdu aður.
Mises og Bawerk vaðir skriva um at ta ið man hevur ein tjoðbanka i einum landi so flytur man yvir til at hava hakonjuktur og lagkonjuktur.
Hakonjukturur hevur typiskt eyðkenni av at ein buskapur veksur skjott og at arbeiðisloysi fellur nogv, men man sær meira inflation og eitt lækkandi gjaldsjavni.
Lagkonjukturur hevur typiskt eyðkenni av at buskapurin minkar, har er vaksandi arbeiðisloysi men inflation er lag (onkunti flytur tað seg enta til deflation) og gjaldsjavnið verður javnað ut heldur enn at falla viðari.
Mises tosar um at man fær bara hendan konjukturin ti at figgarlogin og tjoðbankin saman gera tað lættari at faa pening og lan við at lækka renturnar uttan at lækka eftirspurning eftir peningi, hettar hjalpir til at fyritøkur framleiða meira enn neyðugt, hettar skapur nogv arbeiðisplass, men ger eisini at vinnan verður meira ostabil, og skapur inflation, ta ið inflation er komi ov langt so ma tjoðbankin aftur at vaksa um rentuna, og so fara nogvar fyritøkur og privat folk a husagang, sum so oyðileggur nogv arbeiðisplass, og skapur ein veikan buskap.
Hugsanin er at um rentan var sett eftir uboð og eftirspurningið so var konjuktur broyting slett ikki til, hettar er tið at lan og kapitalur var meira javnt utboði, og vaksur buskapurin seinari, men meira javnt og lagkonjukturur hevur verri við at seta seg. Sjalvandi kann lagkonjukturur enn koma fra natturu vanlukku og liknandi, til dømis ILA kreppan i føroyum.