한국   대만   중국   일본 
Alqur'aana - Wikipedia Jump to content

Alqur'aana

Iwde to Wikipedia
Alqur'aana
religious text , literary work
Subclass of sources of sharia   Taƴto
Golle imaa?e 631   Taƴto
Title ???????   Taƴto
Diina Diina Lislaama   Taƴto
Follows Injil   Taƴto
Genre religious literature , religious text   Taƴto
Language of work or name Classical Arabic   Taƴto
Narrative location Arabian Peninsula   Taƴto
List of characters list of Quranic characters and names   Taƴto
Has cause wa?y   Taƴto
Studied in Quranic studies   Taƴto
Location of creation Mecca , Medina   Taƴto
Full work available at URL http://al-quran.info   Taƴto
Taariki history of the Quran   Taƴto
Copyright status public domain , public domain   Taƴto
Alqur'aana

Alqur’aana ko konngol aarabeyankewol seekaangol e ‘Alqiraa’ah’ janngugol. Defteere Diina Lislaamu

Alqur’aana: Ko haala Alla, ronkintinka, jippinaaka e lelaa?o Muhammadu (saw), winndaaka e kaamiluuje ?en, egginiraaka jaa?ondiral ngal ta?ondiraali, rewirteeka nawdugol mum.

Alla daali : “Menen men jippinii waaju (Alqur’aana), pellet ko men reenoo?e ngu” (Hijri 9). Senii?o on daali kadi: “Pellet ndee Qur’aanaare hinde feewna e ?um ko ?uri e nii?ude (feewude), wewlinir ?en gom?in?e, ?en won?e gollude golleeji mo??i wonnde mbarjaari mawndi hino woodani ?e” (Issraa’i 9).

Bolle [ ta?to | ta?to ?a?i wiki ]

b) In?e Alqur’aanaare ?en:

v Alqur’aan:

“Pellet ndee Alqur’aanaare hinde fewna e ko ?uri e nii?ude”

{????? ????? ?????????? ??????? ???????? ???? ????????} [???????: 9].

Keerol [ ta?to | ta?to ?a?i wiki ]

v Al kitaab (deftere):

“Alif, laam, miim, ndee deftere sikke woo alaa e mayre”

{??? * ?????? ?????????? ?? ?????? ?????} [??????:1-2 ]

v Azzikru (waaju walla Jantoore

“Ko pellet menen men jippinii waaju, ko pellet ko men reenoo?e ngu”

Hiimbe [ ta?to | ta?to ?a?i wiki ]

?????? ?????? ?????????? ????????? ???????? ???? ????????????} [ ?????: 9 ].)


v Al furqaan ( seernunde goonga e fenaande):


“On jippin?o seerdunde (Alfur’qaan) nden e hoore jiyaa?o makko on mawnii, fii yoo [on jiyaa?o] laatano winndere nden jertinoowo”

{????????? ??????? ??????? ???????????? ????? ???????? ????????? ?????????????? ????????} [ ???????: 1].

c) Sifaaji Alqur’aanaare nden:


v Peewal:


“Ko nde peewal e yurmeende fii ?en mo??inoo?e”

{????? ?????????? ???????????????} [ ?????: 3 ].


v Annoora:


“Men jippini e mon annoora ?anngu?o”


???????????? ?????????? ?????? ????????} [ ??????: 174 ]


v Lekki:


“Me?en jippina immorde e Alqur’aanaare nden ko woni lekki”


{??????????? ???? ?????????? ??? ???? ???????} [ ???????: 82].


v Hikma (faamu maw?o):


“Hikma yottii?o” (ko faandaa ko Alqur’aanaare nden)


{???????? ?????????} [ ????? : 5]


v Waaju


“Gom?ii waaju arii on immorde ka Joomi mon”


{???? ??????????? ?????????? ???? ?????????} [ ????: 57] .


v Wahyu ( wirnagal)


“Pellete ko mi woni jertinirde on ko wahayu” (wirnagal).

{???????? ??????????? ???????????} [ ???????? : 45] .


d) Noone daraja mayre on:


Alla daali: “Pellet nden ko deftere teddunde, meere arataa nde, hinaa yeeso mayre, hinaa ?aawo mayre, ko nde tellinaande (jippinaande) immorde ka Neenu?o, Yettinii?o” (Fussilati 41- 42).


Toowu?o on kabrini: “Ko Deftere nennaande simooje mum, hooti nde fensitaa immorde ka Neenu?o Humpitii?o” (Huudi 1).


e) ?ural Alqur’aanare nden:


Alla daali:


“?en won?e nawdude deftere Alla nden, ?e niimni juulde nden, ?e nafki yoga e ko men arsiki ?e e gunndoo e kenenke, hi?e jortii ngeeygu ngu fuuyataa” (Faatiri 29).


Immorii e seydinaa Usmaani Bun Affaana o maaki: ‘Nelaa?o Alla on (saw) maakii: “Ko ?uri mo??ude e mon, ko on anndinii?o Alqur’aanaare nden, o anndini nde’. Ko Buxaariy yaltini hadiise on.


Abdullaayi Bun Mas’uud (yo Alla yurme mo) wi’i wonnde Annabiijo (saw) maakii: “Kala janngu?o harfeere e deftere Alla nden himo mariri ?um mo??ere, mo??ere nden non [ko yo?irtee] ko yeru mayre laabi sappo, mi innataa alif, laam, miim ko harfeere, kono alif ko harfeere, laam ko harfeere, miim ko harfeere”. Ko Tirmiziy fillii ?um.


Arii e yeewtoore Nelaa?o (hadiise) sellunde wonnde o maakii: “Yim?e tummbondiraali e suudu e cuu?i Alla ?in, hi?e nawda deftere Allah nden, ?e jannga nde hakkunde ma??e, si wonaa dee?ere jippoo e ma??e, yurmeende Alla sudda ?e, malaa’ika hunndita ?e, Alla jantoo fii ma??e hakkunde ?en won?e ka makko [malaa’ikaa?e ?en ]”. Ko Muslim woni ko fillii ?um.


Abuu Umaama (Yo Alla yurme mo) wi’i: ‘Mi nanii Nelaa?o (saw) hino maaka: “Janngee Alqur’aanaare nden, nde aroyay nannde darngal ko nde tefanayde wondi??e mayre ?en”’. Ko Muslimu yaltini ?um.


f) Faandaare tellingol Alqur’aana:


Senii?o toowu?o on daali: “Alif, laam, raa, ko deftere nde men jippini e maa, fii yo a yaltin yim?e ?en e ni?e [na?aa ?e] e annoora” (Ibraahiim 1).


g) Tellinee?e ( jippineede) Alqur’aana:


Alqur’aana ko e tellinan?e tati nde fe??i si nde hewti yim?e ?en:


        Tellinannde aranere nden: 


Ko jippagol mayre ka Alluwal Reenaangal (lawhul mahfuuz) e noone e saa’a mo humpitaaki ?um si wonaa Alla e on mo o ?ellintini e wernagal Makko, hari ko womre wootere nde senndaaka, ko ?um feeni e ko Alla daali: “ko woni goonga, nden ko Alqur’aanaare teddunde, ] wonnde [ e Alluwal Reenaangal” (Buruuji 21-22).


       == Tellinannde ?immere nden == 


Ko tellagol iwa ka Alluwal Reenaangal addee ka Suudu Teddungal (Baytul Izzah) ka kammu adunayankewu, hino feena e nder simooje alqur’aanayankooje ?en ?um ko hino tuuginee e mum e fii ndee tellannde ko anndinta en wonnde Alqur’aanaare nden tellino e jemma gooto ka kammu adunayankewu. Alqur’aanaare nden hino sifii on jemma wonnde ko barkinaa?o, o inni mo nokkeeli goo jemma daraja (Laylatul Qadiri). E nder lewru suumayee ndun, nde jippii womre wootere.


Yoga e simooje yeewtu?e fii mum. Alla daali: “Pellet men tellinii nde [alqur’aanare nden] e jemma daraja” (Alqadri 1).


Teddu?o on daali: “Pellete men tellinii nde [alqur’aanare nden] e jemma barkinaa?o” (dukhaan 3).


Senii?o on daali kadi: “Lewru suumayee ndu alqur’aanaare nden jippinaa e mun, ko ndu peewal wonannde yim?e ?en” (Albaqara 185).


       == Tellinannde tammere nden ==


Ko tellagol mayre iwa ka kammu adunayankewu ka baytul izzah ara ka ?ernde timmoode annabaa?e ?en e nelaa?e ?en, koohoojo men on Nelaa?o Muhammadu (saw) ko ?um woni sennaa (laawol) sakkitoro on mo annoora jalbi e hoore ?anndinke denndaangal.


Seydinaa Jibriilu jippodi e mayre ka ?ernde Nelaa?o ko nde sennditaande e nder duu?i 23

e yeru wa?ugol fiyakuuji ?in e yanugol falotoo?i, e ko teetintee e naawooje sar’yayankooje.

Alla daali: “Ruuhul Amiin [jibriil] jippodi e mayre [Alqur’aana)] ka ?ernde maa [an Nelaa?o] fii yaa laato jeyaa?o e jertinoo?e, e ?emngal aarabeyankowal ?anngungal” (Ashu’araa 193-195”.


Alla dammbii Alqur’aanaare nden e jaati Makko e simooje heewu?e hino e majje: “Ko pellet hi?a lonnginee Alqur’aanaare nden [an Nelaa?o] immorde ka Neenu?o Anndu?o” (namli 6).


O daali kadi: “Si go??o e sirku?e ?en faabinike ma, faabo mo haa o nana haala Alla kan” (Attawba 6). ?um non ko faandaa e “haala Alla” e ndee simoore ?oo ko Alqur’aanaa.!

Alquraa’naare nden hino feccii e:


Simooje (aayaat):

Simoore (aaya): ko hawtitannde konngu?i jokkondir?i yoga e yoga haa ka Alla yi?i yo ?i ta?u ?on. Simooje Alqur’aanaare ?en hino feccii hakkunde makkayankooje e madiinayankooje, tippude e saa’i jippagol majje on: jippii?e ?en ko adtii Fergu Nelaa?o ko makkayankooje, jippii?e ?en ?aawo Fergu ko madiinayankooje hay si hawrii hinaa ka saare Madiina ?e jippii. Simooje Alqur’aanaare ?en hino yottii (6236), sennditii?e e corteeji (suwar) 114.


Corteeji (suwar):

cortewol (suura): ko hawtitannde simooje hara hi?e mari ka ?e fu??i e ka ?e haa?i, ko ?uri fam?ude e cortewol ko simooje tati.


Juzu’u walla Juju’u (ge?al):

Aquraanaare nden hino hawtiti juz’uuji 30, juz’u kala hino hawtiti e hizibaaji 2. juz’u e hizibe ?i?i non hi?i mari maande ko ?i anndiree ka kaamiluure.


Hizibe walla Hijibe:

Ko feccere e juzu’u, Alqur’aanaare nden hino hawtiti hijibaaji 60, ?um hawra juz’uuji 30.


b. Senndannde corteeji (suwar) ndin:


corteeji Alqur’aanaare nden hino senndii e nooneeji ?i?i:

-Senndannde jippagol corteeji ?in: corteeji Alqur’aanaare (114) ?in hino senndii hella ka saa’i tellagol majji e Nelaa?o, hakkunde corteeji makkayankooji e madiinayankooji:


Corteeji makkayankooji ?in: corteeji Jippii?i ?in ko adtii Fergu Nelaa?o ngun ko makkayankooji, nden dumunnde ko heede duu?i sappo e tati (13), hino ka Alqur’aanaare heede corteeji 82 makkayankooji, hi?i maandoree ka tiitoo?e:

1. Yeewtugol fii fiyakuuji finnde diina (wootin?inal) e fii laahara.

2. Qissaaji annabaa?e ?en.

3. Wennjugol sirku?e ?en e huncugol majjere mae nden.

Hi?i maanndoree hella ka tafoodi haala:

1. Ra??i?ugol simooje majji e jallugol konngu?i e ra??i?ugol yeewtere (al iijaaz).

2. Hino heewi e majji konngu?i Yaa Ayyuh-annaas e Kallaa, e simooje sujudeeje ?en.


Corteeji madiinayankooji ?in: ko corteeji jippii?i ?in ?aawo Fergu Nelaa?o ngun, hella duu?i 10, hino ka Alqur’aanaare yeru corteeji cappan?e tati e ?i?i (32) madiinayankeeji, hi?i maandoree hella ka tiitoo?e majji:

wano yeewtugol fii:

1. Dewe ?en e huuwondire ?en (dewgal, ngeeygu).

2. Wennjugol yim?e defte ?en (Alyahuudu e Annasaara).

3. Huncugol gikku naafiqii?e ?en.

Hella ka tafoodi konngu?i:

1. Juutugol simooje majji ?en.

2. (Yaa ayyuh-allaziina aamanuu).


-Sendannde mbaadi corteeji nden:

Attiwaalu: juutu?i, ko ittanndema Baqara haa e cortewol Aaraafi ngol, ?ii ?oo ko ?i jeegoo janngu?e ?en hino luutondiri fii jee?i?a?ol ngol, e hara Lanfaali e Baraa hawtidete nde wootere sabu anngal senndindirgol ?i kannji ?i?i bisminnagol ngol, on say wa?a ?i kannji ?i?i cortewol gootol, kaa hara ko cortewol Yuunusa ngol?

?i inniraa Attiwaalu sabu juutugol majji on.

Almi’iina:

Ko corteeji hikkii?i Attiwaaluuji ?in, ko ?in fawnu?i cimooje teemedere (100) maa hella ?on, ittanndema cortewol Yuunusa ngol haa e cortewol Su’araa’I ngol.

ko ?i noddiraa Mi’iina (teemin?i) ko sabu ngol kala e majji hino fawni simooje teemedere (100).

Almasaanii: ko corteeji hikkii?i ?in Mi’inaaji ?in hara (tawa) hewtaali Mufassalaaji ?in; ko corteeji arooji ?in ?aawo Su’araa’i haa ko adii cortewol Qaafi ngol. Ko ?i inniraa Almasaanii ko sabu annabaa?e ?en e qissaaji ma??e ?in hino fillitee e majji.

Almufassal: ko corteeji hikkii?i ?in Almasaaniiji ?in, ko corteeji ra??i?u?i ?in, arannde majjji ko cortewol Qaafi ngol haa e cortewol Naasi ngol.

?i inniraa Almufassal sabu ?uu?ugol ta?an?e ?en hakkunde corteeji ?in, ?um ko bisminnagol ngol.


Arii e deftere Musnadu Addaramiiyu, immorii e Ibnu Mas’uud wonde Nelaa?o maakii:

Juutu?i (Attiwaalu) ?in jee?i?i ko yeru Tawreeta, teemin?i (Al mi’iina) ?in ko yeru Linnjiila, filfilinnaa?i (Almasaani) ko yeru Zabuura, denndaangal Alqur’aanaare nden ?aawo ?um ?oo ko ?ural.


c. ko haani anndude:


Ko adtii jippaade:

ko simooje arane ?en ka cortewol Alaqi, gila simoore 1-5:

“Janngu e innde Joom maa, On tagu?o, o tagi ne??anke e he??ere. Janngu ko Joomi maa ?uri teddude. On anndinir?o karambol “ku?ol”. O anndini ne??anke ko o anndaano” (Alaqi : 1-5).


Ko sakkitii jippaade:

Hulee reento-?on e nyalaande nde ruttete-?on e mum ka Alla, hooti wonkii kala hunnanee (timminanee) ko ki faggitii, e hoore ?e toonyoytaake” (Baqara: 281).


Cortewol ?urungol juutude:

Ko cortewol Baqara ngol (nagge ngen).


Cortewol ?urungol ra??i?ude ngol:

Ko cortewol Kawsar.


Simoore ?urunde juutude:

Ko simoore “nyamaande nden” (Aayatul-dayni); ko simoore 282?iire nden e cortewol Baqara ngol.


Simoore ?urunde ra??i?unde nden:

Ko simoore cappan?e jeegoo e naya?ere (64) e cortewol Rawmaanu ngol.

==Firooji==

Cortewol ?urugol mawnude ngol:

Ko cortewol Faatiha ngol.


Simoore ?urunde mawnude nden:

Ko simoore jullere nden (Aayatul-kursiyyu) e nder cortewol Baqara ngol.


Cortewol fotayngol e tata?al (1/3) Alqur’aanaare nden:

Ko cortewol Ixlaasi ngol.