Samo Chalupka

Samo Chalupka
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Horna Lehota , 1812ko otsailaren 27a
Herrialdea	Polonia ; Errusiar Inperioa
Heriotza	Horna Lehota , 1883ko maiatzaren 19a (71 urte)
Familia
Anai-arrebak	ikusi Jan Chalupka (en) ;
Hezkuntza
Hizkuntzak	eslovakiera
Jarduerak
Jarduerak	poeta eta idazlea
Lan nabarmenak	ikusi Mor ho! (en) ;
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Luteranismoa

Samo Chalupka (Horna Lehota, Brezno , 1812ko otsailaren 27a - 1883ko maiatzaren 19a ) erromantizismoko poeta eslovakiar handia izan zen.

Biografia [ aldatu | aldatu iturburu kodea ]

Jan Chalupka komedia egilearen anaia txikia zen eta Bratislavako Lizeo Luterotarrean ikasi zuen. Han Eslovakiar Elkarte Literarioa sortu zuen. Ondoren, Vienan , bere ikasketa teologiko eta filosofikoak jarraitu zituen. 1830ean Polonia Errusiaren aurka altxatu zen eta idazleak, ikasketak utzita, poloniarren alde borrokatu zuen. 1831ean zauritua izan zen eta Bratislavara itzuli zen. Behin bere jaioterrian, predikatzaile lanari ekin zion. Halaber, ekintza politikoari ekin zion eta poesia idazteari. Lehenengo poema-bildumak 1845koak dira; horietan, Jan Kollarren ideologia paneslavista jarraituz, bere herriaren egoera politikoa eta soziala ondo asko ikus daiteke. ?udovit ?tur idazlearen jarraitzailea eta ?turovci taldearen partaidea izan zen. ?tur, Andrej Sladkovi? , Janko Kra? eta Jan Bottorekin batera, erromantizismoaren jarraitzaileak eta Eslovakiako pizkunde nazionalaren bultzatzaileak izan ziren. ^[1]

Poesiaren ezaugarriak [ aldatu | aldatu iturburu kodea ]

Hizkuntzaren ikuspuntutik lehenengo poemak txekieraz idatzi bazituen, laster eslovakiera hasi zen erabiltzen. Haren poesia bere herriko folklorean oinarritu zen, abestietan eta baladetan batez ere. 1860an , Bach-en gobernu absolutista erori ondoren, Boj pri Jel?ave (Jel?avako gudua) poesia-bilduma plazaratu zuen eta, hiru urte beranduago, Tur?in Poni?an (Ponikingo turkiarra); biak ala biak abertzaletasunaren goraipamena ziren, horretarako turkiarren gainean lortutako garaipenak erabiliz. Mor ho! (Hil ezazu!), ^[2] 1864an zabaldua, poema laburra, eslovakiar literaturaren independentziaren aldeko lan garrantzitsuena bezala onartua dago; poemaren argumentoan eslovakiar herriaren sortzaileak eta Konstantino enperadorearen arteko eztabaida azaltzen da, zapalketa politikoarena gai nagusia izanik.

Obra [ aldatu | aldatu iturburu kodea ]

Poesia [ aldatu | aldatu iturburu kodea ]

1829 ? Repertorium dispositionum
1834 ? Koniku moj vrany
1834 ? Na?ek slovensky
1834 ? Pise? vojenska
1864 ? Mor ho!
1868 ? Spevy : ^[3]
- Likavsky vaze?
- Kra?oho?ska
- Branko
- Kozak
- Tur?in Poni?an
- Boj pri Jel?ave
- Odboj Kupov
Vojenska
Juhoslovanom
Bolo i bude
Ve?er pod Tatrou
P?i navratu do vlasti
Smutek
Tou?ba po vlasti
Ma vlast
Tur?in Poni?an