Jeronimo Boschen
Matxinatutako aingeruen erorketa
Hasiera 6:1-4 bertsetetan oinarritzen da.
Nefilimak
(
hebreeraz
:
?????????
N?f?l?m
)
Hebrear Bibliako
izaki edo pertsona misteriotsuak dira, handi eta indartsu gisa deskribatzen direnak.
[1]
Nefilim hitza
erraldoi
gisa itzultzen da Biblia hebrearraren itzulpen gehienetan, baina beste batzuetan ez da itzulpenik ematen.
Juduen
azalpen batzuek
aingeru erorien
(erdi-jainkoak) seme-alaba hibridotzat hartzen dituzte.
Nefilimen erreferentzia nagusia
Has 6:1-4
da, baina pasartea anbiguoa da eta Nefilimen identitatea eztabaidatzen da.
[1]
[2]
Zenbakien Liburuaren
13:33 arabera,
Hamabi Espioietako
hamarrek informatu zuten
Kanaanen
bizi zirela,
Kanaango konkista israeldarraren
unean.
Ezekielen liburuaren
32:27 bertsetean antzeko hitz bat (edo, akaso, berbera) agertzen da. Aditu batzuek "Nefilim" irakurtzen dute eta, beste batzuek "eroritakoa". Hitza liburu deuterokanonikoetan ere agertzen da, adibidez
Judith
16:6,
Sirak
16:7,
Baruk
3:26?28 eta
Jakinduria
14:6n
[3]
[4]
. Euskarazko itzulpenetan izena aldakorra da.
Brown-Driver-Briggs
hebreera-ingelesa hiztegiak
nefilim
hitza "eraldoi" bezala itzultzen du, baina onartzen du etimologia gehienak oso prekarioak direla. Proposamenetako askoren oinarrian dago aditzaren oinean n-p-l (?????) "erori" dagoela.
Robert Baker Girdlestonek
1871ean egindako ikerketaren arabera
[5]
, hitza
hif'il
kausatiboa
izango litzateke, eta orduan Nefilimak "beste batzuek erorarazten dituztenak" bezala hartu beharko litzateke.
Ronald Hendelen
arabera
pasiboa
da, "eroritakoak"
[6]
[7]
.
Bibliaren itzulpen zahar gehienek ? tartean
Septuaginta
,
Theodotion
,
Vulgata
,
Samariar Pentateukoa
,
Targum Onkelos
, eta
Targum Neofiti
? "erraldoi" hitza ematen dute
[8]
.
Simako Ebionitak
egindako itzulpenean "bortitzak direnak" eskaintzen du
[9]
[10]
eta
Akila Sinopekoak
egiten duen itzulpenean "eroritakoak" eta "[euren etsaien aurrean] erortzen direnak" esanahiarekin dator
[11]
.
Elizen Arteko Bibliak
"erraldoiak" dakar (
Has 6:4
;
Zen 13:33
), baina
Pentautekotik
kanpoko
Ezekielen Liburuaren
aipamenean
eroritako heroiekin
dio (
Ez 32:27
.
Hasiera 6:1-4 eta Zenbakian 13:33 itzulpen garaikide gehienek "erraldoi" gisa itzultzen dute hebreerazko
nefilim
. Joera hau, aldi berean, Biblia hebrearraren lehen itzulpenetako bat,
Septuaginta
, K.a. III. edo K.a. II. mendean konposatua izatearen ondorio da, non hitz hori
gigantes
moduan agertzen den. Itzultzaile grekoen aukerake latinezko itzulpenean hartu zen,
Vulgatan
, gure aroko IV edo V. mendean egina, hebreerazko
nefilim
en itzulpen literalaren ordez grekoaren transkripzioa erabiltzen duena. Hortik aurrera, Jainkoaren semeen eta gizonen alaben belaunaldi erraldoiaren tradizioa Bibliaren ondorengo Erdi Aroko itzulpenetara hedatu zen
[12]
.
Itzultzaile greziarrek hebreerazko
nefilim
greziar erraldoi
gisa itzultzeko erabakia aparteko kontua da.
Nefilim
hebrearrak literalki "eroriak" esan nahi du, eta grekorako itzulpen hertsia
peptokotes
izango litzateke, izatez Septuagintako Ezekiel 32:22-27 agertzen dena, baita euskarazko gaur egungo bertsioan ere. Badirudi, beraz, Septuagintaren egileek atzerritar terminoa grekora itzultzeaz gain, hitz ulergarri eta esanguratsua ere erabili nahi zutela beren entzule helenistentzat. Elkarri lotutako hiru pasarte biblikoetatik (giza eta jainkotiar hibridoak Hasiera 6an, bertako herriak Zenbakiak 13an eta azpimunduan harrapatutako antzinako gerlariak Ezekiel 32an) ondorioztatzen zen
nefilim
en esanahi konplexua zela eta, itzultzaile greziarrek antzekotasun batzuk antzeman nahi izan zituztela. Lehenik eta behin,
nefilim
eta
gigantes
elkarren aurkako ordenen batasunetik sortutako
izaki liminalak
ziren, eta, hala, gizatasunaren eta jainkotasunaren arteko estatusa ez zen oso argia. Haien izendapen morala ere ez zegoen argi, eta iturrien arabera beldurra zein lilura antzeman behar zuten irakurleek. Bigarrenik, biek ezaugarri
kaotikoak
pertsonifikatzen zituzten eta jainkoei eta gizakiei arrisku larria eragiten zieten. Historiaurreko testuinguru goiztiar batean agertu ziren, baina bi kasuetan kosmosa antolatu aurretik. Azkenik, bai
gigantes
ak eta bai
nefilim
ak argi eta garbi lotuta zeuden
azpimunduarekin
, lurretik zetozela esaten zen, eta biek bertan giltzapetuta amaitzen zuten.
Henoken liburuaren
1. atalean, "erraldoi handiak ziren, hirurehun
ukondokoa
altuera zutenak". Ukondo batek 46 cm neurtzen duenez, 140 m neurtuko lituzkete.
Koranak
?deko
herria aipatzen du
Koran 26:130ean
,
Hud
profetak
jabbarin
(hebreeraz:
gibborim
) bezala izendatzen dituenak, ziur asko, Bibliako Nefilimen erreferentzia bat. Esaten denez, ?deko biztanleak erraldoiak dira, altuenak 30 metroko altuera du
[13]
. Hala ere, islamiar elezaharraren arabera, uholdeak ez zituen ??d-ak urperatu, horietako batzuk altuegiak baitziren itotzeko. Jainkoak, ordea, suntsitu egin zituen, emandako aginduei uko egin ostean
[14]
. Heriotzaren ondoren, infernuko beheko geruzetara erbesteratu zituzten.
- ↑
a
b
(Ingelesez)
≪Nephilim≫
Encyclopedia Britannica
.
- ↑
Doedens, Jaap. (2019).
The sons of God in Genesis 6:1-4 : analysis and history of exegesis.
ISBN
978-90-04-28426-5
.
PMC
1078886770
.
(Noiz kontsultatua: 2023-04-02)
.
- ↑
Hendel, Ronald S.. (1987).
≪Of Demigods and the Deluge: Toward an Interpretation of Genesis 6:1-4≫
Journal of Biblical Literature
106 (1): 13?26.
doi
:
10.2307/3260551
.
ISSN
0021-9231
.
(Noiz kontsultatua: 2023-04-02)
.
- ↑
DOAK, BRIAN R.. (2013).
≪Ezekiel's Topography of the (Un-)Heroic Dead in Ezekiel 32:17-32≫
Journal of Biblical Literature
132 (3): 607?624.
doi
:
10.2307/23487889
.
ISSN
0021-9231
.
(Noiz kontsultatua: 2023-04-02)
.
- ↑
Girdlestone, Robert Baker. (1871).
Synonyms of the Old Testament : their bearing on Christian faith and practice.
London : Longmans, Green
(Noiz kontsultatua: 2023-04-03)
.
- ↑
The fall of the angels.
Brill 2004
ISBN
1-4294-0993-2
.
PMC
191936537
.
(Noiz kontsultatua: 2023-04-03)
.
- ↑
scholarlypublishingcollective.org
doi
:
10.2307/3266588
.
(Noiz kontsultatua: 2023-04-03)
.
- ↑
Ruiten, J. van. (2000).
Primaeval history interpreted : the rewriting of Genesis 1-11 in the Book of Jubilees.
Brill
ISBN
90-04-11658-3
.
PMC
45024428
.
(Noiz kontsultatua: 2023-04-03)
.
- ↑
Wright, Archie T.. (2005).
The origin of evil spirits : the reception of Genesis 6:1-4 in early Jewish literature.
Mohr Siebeck
ISBN
3-16-148656-0
.
PMC
61133154
.
(Noiz kontsultatua: 2023-04-03)
.
- ↑
(Ingelesez)
Stackhouse, Thomas. (1869).
A history of the holy Bible.
(Noiz kontsultatua: 2023-04-03)
.
- ↑
Origen's Hexapla and fragments : papers presented at the Rich Seminar on the Hexapla, Oxford Centre for Hebrew and Jewish Studies, [July
25th-3rd August 1994.
] Mohr Siebeck 1998
ISBN
3-16-146575-X
.
PMC
38951663
.
(Noiz kontsultatua: 2023-04-03)
.
- ↑
(Ingelesez)
Kosior, Wojciech. (2018-05-22).
≪The Fallen (Or) Giants? The Gigantic Qualities of the Nefilim in the Hebrew Bible:≫
The Fallen (Or) Giants? The Gigantic Qualities of the Nefilim in the Hebrew Bible
(De Gruyter): 17?38.
doi
:
10.1515/9783110550788-002
.
ISBN
978-3-11-055078-8
.
(Noiz kontsultatua: 2023-04-03)
.
- ↑
Reynolds, Gabriel Said. (2018).
The Qur'?n and the Bible : text and commentary.
ISBN
978-0-300-18132-6
.
PMC
1020026466
.
(Noiz kontsultatua: 2023-04-03)
.
- ↑
Hughes, Thomas Patrick. (1955).
Dictionary of Islam : being a cyclopaedia of the doctrines, rites, ceremonies, and customs, together with the technical and theological terms of the Muhammadan religion.
Asian Educational Services
ISBN
81-206-0672-8
.
PMC
35860600
.
(Noiz kontsultatua: 2023-04-03)
.