- Artikulu hau Julio Caro Barojari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus ≪
Baroja
≫.
Ezkerretik eskuinera,
Koldo Mitxelena
,
Pio Baroja
,
Aingeru Irigarai
,
Antonio Arrue
eta Julio Caro Baroja Itzea parean
Julio Caro Baroja
(
Madril
,
1914ko
azaroaren 13a
?
Bera
,
Nafarroa Garaia
,
1995eko
abuztuaren 18a
) euskal jatorriko
[oh 1]
antropologo
,
historialari
eta hizkuntzalaria izan zen. Diziplina horietan aitzindari, lan eskerga utzi zuen bere atzean.
Etnografia
eta historia arloetan,
Telesforo Aranzadi
,
Jose Migel Barandiaran
,
Hermann Trimborn
eta
Hugo Obermaierrekin
lan egin zuen.
Real Academia Espanolako
eta
Real Academia de la Historiako
kidea zen, eta
euskaltzain
ohorezkoa.
Julio Caro Baroja
Madrilen
jaio zen
1914ko
azaroaren 13an,
Pio Baroja
idazle ezagunaren iloba. Rafael Caro Raggio
[1]
argitaratzailearen eta
Carmen Baroja Nessi
idazlearen lehenbiziko semea izan zen. Gazterik Berara aldatu eta bertan bizi izan zen, osaba Piorekin. Lehen mailako ikasketak Madrilgo Institutu-Eskolan eta Berako Eskolapioetan egin zituen.
[2]
Oso gazte zenetik interesatu zitzaion
etnologia
.
1929an
, 15 urte besterik ez zuela, Lesakako etxeei buruzko ikerketa eman zuen argitara
Eusko Folklore
-ren urtekarian.
1931n
, Madrilgo Unibertsitatean sartu zen eta Filosofia eta Letrak ikasketak hasi zituen. Urte berean,
Telesforo Aranzadi
eta
Jose Migel Barandiaranekin
hasi zen lanean
antropologiaren
munduan.
1936an
,
Espainiako Gerra Zibilak
haren unibertsitate ikasketak eten zituen, eta Berako etxean,
Itzean
, iragan zituen gudako hiru urteak. Gatazka horretan,
Juan Bames
lagun mina galdu zuen.
[2]
1939an
itzuli zen unibertsitatera eta hurrengo urtean Antzinako Historiako lizentzia erdietsi zuen.
1942an
, Historiako doktoregoa lortu zuen,
"Viejos cultos y viejos ritos en el folclore de Espana"
tesiarekin, notarik onena jasoz.
1943an
, aita hil zitzaion urtean, Historiako eta Dialektologiako katedra-laguntzaile lanetan hasi zen Madrilgo Unibertsitatean, baina bi urte eskas jardun zuen horretan. Urte berean, ikerketa lanak egin zituen Bernardino de Sahagun Institutuan.
1944an
, Madrilgo Museo del Pueblo Espanol-eko zuzendari izendatu zuten; bi urtez bete zuen kargua.
[2]
1951n
,
Estatu Batuetara
joan zen antropologia eta etnografia ikastera, eta
Oxfordeko
antropologia institutuan ikastaro bat egiteko dirulaguntza lortu zuen.
1953an
,
Sahara Espainiarrean
izan zen, herrialde horren inguruko ikerketa geografikoak eta etnologikoak egiten.
1956an
, Pio Baroja hil zen. Ilobarekin oso lotura estua izan zuen beti idazle handiak, eta Julio haren ondoan egon zen azken egunetan.
1957tik
1960ra
, Etnologia Orokorreko irakasle tituluduna izan zen
Coimbrako Unibertsitatean
. Ondoren,
Parisko
Ecole Pratique des Hautes Etudes-ek Historia Sozial eta Ekonomiko saileko ikasketa zuzendari izendatu zuen.
[2]
1963an
, Espainiako
Real Academia de la Historian
sartu zen,
"La sociedad criptojudia en la corte de Felipe IV"
hitzaldiarekin.
[3]
1973an
Wisconsingo Unibertsitateko irakaslea izan zen, eta
Euskal Herriko Unibertsitateko
Antropologia Filosofikoaren katedradun
1981
-1983 bitartean.
1983an
, Giza zientzietako
Asturiasko Printzea saria
jaso zuen, eta Britainia Handiko eta Irlandako antropologia institutuetako ohorezko kide egin zuten.
1984an
, berriz,
Nafarroako Urrezko Domina
[3]
eta
Arte Ederretako Merituaren Urrezko Domina
[4]
eman zizkioten. Urte berean,
Euskal Irrati Telebistako
administrazio kontseiluan sartu zen; hala ere, hiru hilabeteren buruan kargua utzi zuen.
[2]
Joseba Agirreazkuenagaren
doktore tesia zuzendu zuen,
1985ean
aurkeztu zena. Urte horretan,
Espainiako Letren Sari Nazionala
jaso eta
Real Academia Espanolako
partaide izendatu zuten. Horrez gain,
Bordeleko Unibertsitateak
Honoris causa doktore
izendatu zuen.
1988an
,
Alfontso X.a Jakitunaren Ordenaren
Gurutze Handia jaso zuen.
1990ean
,
Euskalerriaren Adiskideen Elkartearen
Madrilgo ordezkari izendatu zuten, eta Madrilgo Kultura Islamikoko Mendebaldeko Fundazioko
presidente
1991n
.
[2]
1995ean
,
Eusko Ikaskuntzak
Humanitate eta Giza Zientzietako lehenengo saria eman zion aho batez. Urte horretako uztailaren 9an, berriz,
Kulturaren Vianako Printzea saria
eman zion Nafarroako Gobemuak. Orduko ez zen etxetik ateratzen eta
Pio
anaiak jaso zuen haren izenean saria.
[5]
Bost aste geroago hil zen, abuztuaren 18an, Berako
Itzean
. Herri horretako hilerrian ehortzi zuten, Baroja familiaren panteoian.
[2]
[6]
Espainiako eta Euskal Herriko Antzinako eta Erdi Aroko historia aztertzerakoan, guztiz kontuan hartu beharreko egilea da. Hainbat lan argitaratu zituen, garrantzi handikoak denak, etnologia, antropologia, historia eta filologia alorretan. Hauek dira aipagarrienetako batzuk:
Los pueblos de Espana
(1946),
Los Vascos
(1949),
Razas, pueblos y linajes
(1957),
Las brujas y su mundo
(1961),
El Carnaval
(1965),
Inquisicion, brujeria y criptojudaismo
(1970),
Etnologia Historica de Navarra
(1971),
Los Vascos y la Historia a traves de Garibay
(1972),
Obras completas vascas
(1974),
La brujeria vasca
(1975),
Cuadernos de campo
(1979). Horiez gainera,
Los Baroja
bere familiari buruzko oroitzapen liburua argitaratu zuen
1972
. urtean. Euskara eta filologiarekiko harremanak ere gaztetandik hasi zituen (
Materiales para una historia de la lengua vasca en su relacion con la latina
, 1945).
[7]
- (
ISBN 84-86172-02-0
)
Aguafuertes del norte
(1985) Hispanica de Bibliofilia.
- (
ISBN 84-7227-007-6
)
Algunos mitos espanoles
(1974) Ediciones del Centro
- (
ISBN 84-00-05856-9
)
Apuntes murcianos: (de un diario de viajes por Espana, 1950)
(1985) Consejo Superior de Investigaciones Cientificas
- (
ISBN 84-7223-189-5
)
Arte visoria
(1990) Tusquets Editores
- (
ISBN 84-7782-594-7
)
Artesania de Espana
(1999) Lunwerg Editores, S.A.
- (
ISBN 84-7782-297-2
)
Artesania y caballos de Espana
(1992) Lunwerg Editores, S.A.
- (
ISBN 84-00-05438-5
)
La aurora del pensamiento antropologico : la antropologia en los clasicos griegos y latinos
(1991) Consejo Superior de Investigaciones Cientificas
- (
ISBN 84-7148-028-X
)
Baile, Familia, Trabajo
(1976) Editorial Txertoa
- (
ISBN 84-7035-000-5
)
Los Baroja: memorias familiares
(1997) Caro Raggio, Editor
- (
ISBN 84-7231-992-X
)
Becquer, dos leyendas
(1983) Confederacion Espanola de Cajas de Ahorros
- (
ISBN 84-206-1012-7
)
Las brujas y su mundo
(1997) Alianza Editorial, S.A.
- (
ISBN 84-7148-017-4
)
Brujeria vasca
(1985) Editorial Txertoa
- (
ISBN 84-226-2307-2
)
La cara, espejo del alma: historia de la fisiognomica
(1995) Circulo de Lectores, S.A.
- (
ISBN 84-306-3502-5
)
El carnaval
(1989) Taurus Ediciones, S.A. Grupo Santillana
- (
ISBN 84-500-5257-2
)
La casa en Navarra
[Obra completa] Caja de Ahorros y Monte de Piedad de Navarra
- (
ISBN 84-7465-011-9
)
Comentarios sin fe
(1979) Nuestra Cultura Editorial
- (
ISBN 84-206-9628-5
)
Conversaciones en Itzea
(1992) Alianza Editorial, S.A.
- (
ISBN 84-85503-10-4
)
El crimen de Cuenca
(1979) Ediciones BO
- (
ISBN 84-7506-003-X
)
Cuadernos de campo
(1979) Ediciones Turner, S.A.
- (
ISBN 84-7173-074-X
)
Cuadernos de campo
(1981) Fundacion Kutxa Ediciones y Publicaciones
- (
ISBN 84-600-2606-X
)
Cuadernos de Historia de la Medicina Vasca
(1982) Universidad del Pais Vasco. Seminario de Historia de la Medicina Vasca = Euskal Herriko Unibertsitatea. Euskal Medikuntzaren Historia-Mintegia
- (
ISBN 84-7785-089-5
)
De etnologia andaluza
(1993) Diputacion Provincial de Malaga. Centro de Ediciones de la Diputacion de Malaga
- (
ISBN 84-306-1115-0
)
De la supersticion al ateismo
(1986) Taurus Ediciones, S.A. Grupo Santillana
- (
ISBN 84-7148-016-6
)
De la vida rural vasca
(1974) Editorial Txertoa
- (
ISBN 84-7130-689-1
)
De leyes penales y de dios legislador
(1990) Editoriales de Derecho Reunidas, S.A.
- (
ISBN 84-226-2962-3
)
De los arquetipos y leyendas
(1989) Circulo de Lectores, S.A.
- (
ISBN 84-7148-187-1
)
Del pais: familia y maestros
(1986) Editorial Txertoa
- (
ISBN 84-86047-37-4
)
Del viejo folclore castellano: paginas sueltas
(1984) Ambito Ediciones, S.A.
- (
ISBN 84-226-2560-1
)
Ensayo sobre la literatura de cordel
(1988) Circulo de Lectores, S.A.
- (
ISBN 84-7435-012-3
)
Ensayos sobre la cultura popular espanola
(1979) Dosbe
- (
ISBN 84-292-9202-0
)
Ensayos sobre la literatura de cordel
(1969) Revista de Occidente, S.A.
- (
ISBN 84-7954-415-5
)
Escritos combativos
(1998) Ediciones Libertarias-Prodhufi, S.A.
- (
ISBN 84-7090-170-2
)
Espana antigua
(1986) Ediciones Istmo, S.A.
- (
ISBN 84-306-3503-3
)
La estacion de amor
(1985) Taurus Ediciones, S.A. Grupo Santillana
- (
ISBN 84-226-4042-2
)
El estio festivo
(1992) Circulo de Lectores, S.A.
- (
ISBN 84-299-0007-1
)
Estudio sobre la vida tradicional espanola
(1968) Seminarios y Ediciones, S. A.
- (
ISBN 84-00-00109-5
)
Estudios mogrebies
(1957) Consejo Superior de Investigaciones Cientificas
- (
ISBN 84-334-7027-2
)
Estudios saharianos
(1990) Ediciones Jucar
- (
ISBN 84-297-0606-2
)
Estudios sobre la vida tradicional espanola
(1988) Edicions 62, S.A.
- (
ISBN 84-7148-009-3
)
Estudios Vascos
(1973) Editorial Txertoa
- (
ISBN 84-7148-038-7
)
Estudios vascos: sondeos historicos
(1978) Editorial Txertoa
- (
ISBN 84-87203-07-8
)
Euskal jainko eta jainkosak, olentzeroa eta sorginak
(1989) Gaiak Argitaldaria
- (
ISBN 84-226-3765-0
)
Las falsificaciones de la historia
(1996) Circulo de Lectores, S.A.
- (
ISBN 84-226-5299-4
)
Las formas complejas de la vida religiosa: religion, sociedad y caracter en la Espana de los siglos XVI y XVII
[Obra completa] Circulo de Lectores, S.A.
- (
ISBN 84-600-5119-6
)
Formas de cultura y vida tradicional de los pastores y vaqueros en la region de Cantabria
(1987) Universidad de Cantabria. Servicio de Publicaciones
- (
ISBN 84-7090-235-0
)
Fragmentos italianos
(1992) Ediciones Istmo, S.A.
- (
ISBN 84-00-05996-4
)
Los fundamentos del pensamiento antropologico moderno
(1991) Consejo Superior de Investigaciones Cientificas
- (
ISBN 84-85983-86-6
)
Gasteiz
(1987) Lunwerg Editores, S.A.
- (
ISBN 84-7035-084-6
)
Genero biografico y conocimiento
(1986) Caro Raggio, Editor
- (
ISBN 84-7090-183-4
)
Historia de la fisiognomica: el rostro y el caracter
(1988) Ediciones Istmo, S.A.
- (
ISBN 84-86850-64-9
)
Historia de los molinos de viento, ruedas hidraulicas y norias
(1995) Instituto para la Diversificacion y Ahorro de la Energia
- (
ISBN 84-7407-086-4
)
Historia General del Pais Vasco
(1980) [Obra completa] Haranburu, Luis
- (
ISBN 84-7148-240-1
)
Los hombres y sus pensamientos
(1990) Editorial Txertoa
- (
ISBN 84-235-0675-4
)
La hora navarra del XVIII
(1985) Gobierno de Navarra. Fondo de Publicaciones
- (
ISBN 84-600-1497-5
)
Una imagen del mundo perdida
(1979) Universidad Internacional Menendez Pelayo (Madrid)
|
- (
ISBN 84-344-0687-X
)
Inquisicion, brujeria y criptojudaismo
(1970) Editorial Ariel, S.A.
- (
ISBN 84-7148-015-8
)
Introduccion a la Historia social y economica del pueblo vasco
(1974) Editorial Txertoa
- (
ISBN 84-7090-103-6
)
Introduccion a una historia contemporanea del anticlericalismo espanol
(1980) Ediciones Istmo, S.A.
- (
ISBN 84-226-4258-1
)
Jardin de flores raras
(1995) Circulo de Lectores, S.A.
- (
ISBN 84-7090-089-7
)
Los judios en la Espana Moderna y Contemporanea
[Obra completa] Ediciones Istmo, S.A.
- (
ISBN 84-7291-984-6
)
El laberinto vasco
(1986) Grupo Axel Springer, S.L.
- (
ISBN 84-87203-77-9
)
Lamiak, sorginak eta jainkosak : zuhaitzak eta naturarekiko kultuak Euskal Herrian
(1995) Gaiak Argitaldaria
- (
ISBN 84-7517-300-4
)
La magia demoniaca
(1990) Ediciones Hiperion, S.L.
- (
ISBN 84-7148-205-3
)
Magia y brujeria : (variacion sobre el mismo tema)
(1987) Editorial Txertoa
- (
ISBN 84-00-07715-6
)
Miscelanea historica y etnografica
(1998) Consejo Superior de Investigaciones Cientificas
- (
ISBN 84-7035-178-8
)
El mito del caracter nacional
(2004) Caro Raggio, Editor
- (
ISBN 84-299-0010-1
)
El mito del caracter nacional. Meditaciones a contrapelo
(1970) Seminarios y Ediciones, S. A.
- (
ISBN 84-7148-175-8
)
Mitos vascos y mitos sobre los vascos
(1985) Editorial Txertoa
- (
ISBN 84-206-7860-0
)
Los moriscos del reino de Granada
(2003) Alianza Editorial, S.A.
- (
ISBN 84-8109-123-5
)
Los mundos sonados
(1996) Galaxia Gutenberg; Circulo de Lectores, S.A.
- (
ISBN 84-226-2965-8
)
Los mundos sonados de Julio Caro Baroja
(1996) Circulo de Lectores, S.A.
- (
ISBN 84-505-3540-9
)
Museos imaginados
(1986) Museo Etnografico (Grandas de Salime)
- (
ISBN 84-226-3722-7
)
Navarra
(1993) Circulo de Lectores, S.A.
- (
ISBN 84-306-1233-5
)
Paisajes y ciudades
(1986) Taurus Ediciones, S.A. Grupo Santillana
- (
ISBN 84-7223-107-0
)
Palabra, sombra equivoca
(1989) Tusquets Editores
- (
ISBN 84-7148-189-8
)
Problemas vascos de ayer y de hoy
(1986) Editorial Txertoa
- (
ISBN 84-7090-073-0
)
Los pueblos de Espana
[Obra completa] Ediciones Istmo, S.A.
- (
ISBN 84-7423-486-7
)
Los pueblos de la peninsula iberica: temas de etnografia espanola
(1991) Editorial Critica
- (
ISBN 84-7148-007-7
)
Los pueblos del Norte
(1977)Editorial Txertoa
- (
ISBN 84-312-0051-0
)
Lo que sabemos del folclore
(1967) Gregorio del Toro
- (
ISBN 84-85112-96-2
)
Quince estudios etnograficos navarros
(2003) Ediciones y Libros, S.A.
- (
ISBN 84-7684-979-6
)
Razas, pueblos y linajes
(1990) Universidad de Murcia. Servicio de Publicaciones
- (
ISBN 84-00-06261-2
)
Realidad y fantasia en el mundo criminal
(1986) Consejo Superior de Investigaciones Cientificas
- (
ISBN 84-7090-214-8
)
Reflexiones nuevas sobre viejos temas
(1990) Ediciones Istmo, S.A.
- (
ISBN 84-7483-238-1
)
La religion romana en Hispania
(1982) Ministerio de Cultura . Publicaciones
- (
ISBN 84-7090-051-X
)
Ritos y mitos equivocos
(1974) Ediciones Istmo, S.A.
- (
ISBN 84-306-0052-3
)
Romances de ciego
(1995) Taurus Ediciones, S.A. Grupo Santillana
- (
ISBN 84-85869-65-6
)
El romancillo del tio Miguelillo
(1988) Jose Esteban, Editor
- (
ISBN 84-306-2055-9
)
Semblanzas ideales: maestros y amigos
(1972) Taurus Ediciones, S.A. Grupo Santillana
- (
ISBN 84-206-1114-X
)
El senor inquisidor y otras vidas por oficio
(1997) Alianza Editorial, S.A.
- (
ISBN 84-206-4620-2
)
El senor inquisidor
(1994) Alianza Editorial, S.A.
- (
ISBN 84-239-7838-9
)
Ser o no ser vasco
(1998) Espasa-Calpe, S.A.
- (
ISBN 84-7148-204-5
)
Sobre el mundo Iberico-Pirenaico
(1988) Editorial Txertoa
- (
ISBN 84-7148-111-1
)
Sobre historia y etnografia vasca
(1983) Editorial Txertoa
- (
ISBN 84-7148-052-2
)
Sobre la lengua vasca y el vasco-iberismo
(1988) Editorial Txertoa
- (
ISBN 84-7148-068-9
)
Sobre la religion antigua y el calendario del pueblo vasco
(1984) Editorial Txertoa
- (
ISBN 84-00-04984-5
)
Sobre la toponimia del Pirineo aragones
(1981) Consejo Superior de Investigaciones Cientificas
- (
ISBN 84-292-9605-0
)
Teatro popular y magia
(1974) Revista de Occidente, S.A.
- (
ISBN 84-226-5855-0
)
Tecnologia popular espanola
(1996) Circulo de Lectores, S.A.
- (
ISBN 84-7090-102-8
)
Temas castizos
(1980) Ediciones Istmo, S.A.
- (
ISBN 84-89318-79-4
)
Temas culturales vascos
(1995) Real Sociedad Bascongada de los Amigos del Pais. Delegacion en Corte
- (
ISBN 84-7863-002-3
)
Terror y terrorismo
(1989) Actualidad y Libros, S.A.
- (
ISBN 84-233-1642-4
)
Toledo
(1988) Ediciones Destino, S.A.
- (
ISBN 84-7148-014-X
)
Vasconiana
(1974) Editorial Txertoa
- (
ISBN 84-7090-010-2
)
Los vascos
(1995) Ediciones Istmo, S.A.
- (
ISBN 84-300-0368-1
)
Los vascos y el mar
(1979) Petroleos del Norte, S.A. (Somorrostro)
- (
ISBN 84-7148-026-3
)
Los vascos y la historia a traves de Garibay
(1972) Editorial Txertoa
- (
ISBN 84-7148-012-3
)
Vecindad, familia, tecnica
(1974) Editorial Txertoa
- (
ISBN 84-7035-499-X
)
Las veladas de santa Eufrosina
(1995) Caro Raggio, Editor
- (
ISBN 84-226-3395-7
)
Vidas magicas e Inquisicion
[Obra completa] Circulo de Lectores, S.A.
- (
ISBN 84-7506-018-8
)
Vidas poco paralelas
(1981) Ediciones Turner, S.A.
- (
ISBN 84-00-00110-9
)
Una vision de Marruecos a mediados del siglo XVI
(1956) Consejo Superior de Investigaciones Cientificas
|
Julio Caro Baroja Kultur Etxea
Beran
Berako
Itzea
, barojatarren etxea, Xantelerrekaren ertzean.
- Felix Marana.
Julio Caro Baroja, el hombre necesario
Editorial Itxaropena, S.A. Zarautz, 1995.
- Mario Angel Marrosan Charola.
Julio Caro Baroja, su obra
Ernesto Gutierrez Nicolas, Ed. Madril, 1993.
- Baltasar Porcel.
Retrato de Julio Caro Baroja
Circulo de Lectores, S.A. Bartzelona, 1987.
- Rogelio Rubio et al.
Homenaje a Julio Caro Baroja
Centro de Investigaciones Sociologicas. Madril, 1978.
- Salvador Rodriguez Becerra, koord.
El diablo, las brujas y su mundo: homenaje Andaluz a Julio Caro Baroja
Signatura Ediciones de Andalucia, S.L. Sevilla, 2000.
- Francisco Castilla Urbano.
El analisis social de Julio Caro Baroja: empirismo y subjetividad
Consejo Superior de Investigaciones Cientificas. Madril, 2003.
- Juan Antonio Paniagua Paniagua.
Etnohistoria y religion en la antropologia de Julio Caro Baroja
Diedycul, S.L. Fuenlabrada, 2003.
- ↑
Badago
Caro
izeneko toponimo bat (
(Frantsesez)
Caro
< lehenago
Caro
)
Nafarroa Beherean
,
Garazin
, gaur egungo grafiaz
Zaro
idazten dena. Toponimoak toponimo, Julio Caro Barojaren aitaren familia Andaluziakoa zen. Baroja familia 400 urtez 'Martinez de
Baroja
' izan omen zen eta deiturak
Urizaharra
ondoko herri batean omen du jatorri;
Pio Barojak
, Julio Caro Barojaren osabak, kontu hori idatzita utzi zuen:
El Pais Vasco
, 1953, ISBN: 9788481364668
- ↑
≪Rafael Caro Raggio | Real Academia de la Historia≫
dbe.rah.es
(Noiz kontsultatua: 2023-09-07)
.
- ↑
a
b
c
d
e
f
g
Elizondo, Edurne.
Itzeako jakintsuaren ibilaldie luzea pausoz pauso.
Euskaldunon Egunkaria
, 1995ko abuztuak 20, CC BY-SA 4.0, berria.eus
(Noiz kontsultatua: 2021-11-11)
.
- ↑
a
b
Julio Caro Baroja, etnografo e historiador.
Premio Principe de Viana, culturanavarra.es
(Noiz kontsultatua: 2021-11-11)
.
- ↑
Real Decreto 1191/1984, de 20 de junio, por el que se concede la Medalla al Merito en las Bellas Artes, en su categoria de Oro, a don Julio Caro Baroja..
boe.es
(Noiz kontsultatua: 2021-11-11)
.
- ↑
Julio Caro Barojaren izenean anaiak jasoko du gaur Bianako Printzea saria.
Euskaldunon Egunkaria
, 1995ko uztailak 9, CC BY-SA 4.0, berria.eus
(Noiz kontsultatua: 2021-11-11)
.
- ↑
Ormaetxea, O..
Euskal antropologia doluz.
Euskaldunon Egunkaria
, 1995ko abuztuak 19, CC BY-SA 4.0, berria.eus
(Noiz kontsultatua: 2021-11-11)
.
- ↑
Lur
entziklopedietatik hartua
.